جایگاه ۵۱ دانشگاه ایرانی در رتبه بندی جهانی

به نقل از موسسه استنادی علوم و پایش علم و فناوری (ISC)، دکتر محمدجواد دهقانی گفت: رتبه بندی جهانی ISC (ISC world University rankings) یکی از نظام‌های رتبه بندی است که برای اولین بار در سال 2018 توسط گروه رتبه بندی ISC و براساس تجربه 10 ساله در رتبه بندی دانشگاه‌ها و به منظور مقایسه حرکت علمی و عملکرد دانشگاه‌های کشور در جهان اسلام و دنیا صورت گرفته است.

دهقانی گفت: در رتبه بندی جهانی 2021-ISC تعداد 2300 دانشگاه از 107 کشور و 6 قاره جهان حضور داشته که از ایران تعداد 51 دانشگاه در این رتبه بندی حضور دارند. این در حالی است که در رتبه بندی جهانی ISC سال 2020 از ایران 46 دانشگاه حضور داشتند. نتایج کامل این رتبه بندی در وبگاه رتبه بندی‌های جهانی ISC به آدرس https://wur.isc.ac در دسترس است.

وی اظهار داشت: یکی از مهمترین دستاوردهای رتبه بندی جهانی، ایجاد یک پایگاه داده از جزئیات کامل اطلاعات علمی و پژوهشی کشورها و دانشگاه‌های تراز اول دنیا است که در نتیجه آن امکان برنامه ریزی و تهیه نقشه راه، به منظور دستیابی به اهداف و چشم انداز کشور و نیز دانشگاه‌های کشور در سطح بین المللی وجود خواهد داشت.

رئیس موسسه استنادی علوم و پایش علم و فناوری ادامه داد: «رتبه بندی جهانی ISC» به منظور رتبه بندی دانشگاه‌های جهان در معیارهای خود، دانشگاه‌ها را بر اساس پژوهش، آموزش، نوآوری و فعالیت‌های بین المللی مورد سنجش و ارزیابی قرار می‌دهد. نکته مهم در معیارهای این رتبه بندی این است که بعد کیفی و کمی پژوهش همزمان با هم مورد بررسی قرار می‌گیرند.

وی ادامه داد: با گردآوری داده‌ها در ISC بدون خوداظهاری دانشگاه‌ها از سراسر جهان، پایگاه داده موثق و معتبری شکل گرفته که می‌توان از آن در جهت سیاست گذاری‌های پژوهشی و بررسی موقعیت دانشگاه‌های ایران در سطح جهان استفاده کرد. «رتبه بندی جهانی ISC» می‌تواند نقش مهمی در سوق دادن دانشگاه‌های ایران به سمت دانشگاه‌های تراز جهانی داشته باشد.

رئیس ISC گفت: در «رتبه بندی جهانی 2021-ISC» تعداد 2300 دانشگاه از سراسر جهان مورد بررسی قرار گرفته و رتبه بندی شده‌اند.

حضور دانشگاه‌های ایران در رتبه بندی جهانی 2021-ISC

رئیس ISC گفت: از جمهوری اسلامی ایران 51 دانشگاه در «رتبه بندی جهانی 2021-ISC» حضور داشته‌اند؛ که دانشگاه‌های لرستان، علوم پزشکی کردستان، علوم پزشکی ارومیه، علوم پزشکی لرستان و علوم پزشکی شهرکرد برای اولین بار در این رتبه بندی شرکت کردند. از جمهوری اسلامی ایران در این نظام رتبه بندی در سال 2018 تعداد 24 دانشگاه، در سال 2019 تعداد 43 دانشگاه و در سال 2020 تعداد 46 دانشگاه حضور داشتند.

وی اظهار داشت: براساس مأموریت‌های دانشگاه‌ها، تعداد 25 دانشگاه جامع کشور در این رتبه بندی حضور دارند. دانشگاه‌های جامع حاضر در این رتبه بندی عبارت از: دانشگاه تهران، تربیت مدرس، شیراز، فردوسی مشهد، شهید بهشتی، تبریز، گیلان، یزد، شهید باهنر کرمان، کاشان، اصفهان، بوعلی سینا، رازی، سمنان، کردستان، مازندران، ارومیه، شهید چمران اهواز، شهرکرد، محقق اردبیلی، یاسوج، الزهرا، بین المللی امام خمینی، لرستان و شاهد است.

دهقانی گفت: از دانشگاه‌های علوم پزشکی نیز 17 دانشگاه حضور داشتند که شامل: دانشگاه‌های علوم پزشکی تهران، شهید بهشتی، ایران، مشهد، اصفهان، شیراز، تبریز، جندی شاپور اهواز، کرمانشاه، بقیه الله، مازندران، کرمان، کردستان، ارومیه، لرستان، شهرکرد و زاهدان قرار دارند.

وی افزود: از دانشگاه‌های صنعتی نیز 9 دانشگاه شامل: دانشگاه‌های صنعتی شریف، صنعتی امیرکبیر، صنعتی اصفهان، علم و صنعت ایران، صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی، صنعتی نوشیروانی بابل، صنعتی شاهرود، صنعتی سهند و صنعتی شیراز در این نظام رتبه بندی قرار دارند.

لازم به ذکر است که دانشگاه‌هایی که رتبه بندی آنها در بازه یکسان هستند همگی هم رتبه بوده و ترتیب اسامی ذکر شده در این گزارش مطابق با سامانه رتبه بندی ISC براساس حروف الفبا (به لاتین) است. بنابراین دانشگاه‌های تهران (401-450) در رتبه اول، علوم پزشکی تهران (451-500) در رتبه دوم، دانشگاه‌های علوم پزشکی شهید بهشتی، صنعتی شریف و تربیت مدرس (601-700) مشترکا در رتبه سوم قرار دارند.

دانشگاه‌های جهان در رتبه بندی 2021 ISC

رئیس موسسه استنادی علوم و پایش علم و فناوری (ISC) گفت: در رتبه بندی جهانی ISC 2021، تعداد 2300 دانشگاه برتر از 107 کشور و 6 قاره دنیا وجود دارند. در این رتبه بندی سه دانشگاه هاروارد، انستیتوی فناوری ماساچوست (MIT) و دانشگاه استنفورد در رتبه‌های اول تا سوم قرار دارند که به همراه دانشگاه‌های جان هاپکینز، میشیگان، پنسیلوانیا، تسینگ هوا، تگزاس آستین، کلمبیا و واشنگتن سیاتل جزء 10 دانشگاه برتر جهان محسوب می‌شوند.

وی ادامه داد: کشور چین 341 دانشگاه، آمریکا 320 دانشگاه، ژاپن 118 دانشگاه، هند 109 دانشگاه، انگلستان 99 دانشگاه، ترکیه 82 دانشگاه، فرانسه 75 دانشگاه، آلمان 72 دانشگاه، برزیل 67 دانشگاه، ایتالیا و کره جنوبی هرکدام 65 دانشگاه، اسپانیا 57 دانشگاه، ایران 51 دانشگاه، روسیه 50 دانشگاه، لهستان 48 دانشگاه و کانادا 45 دانشگاه در این رتبه بندی حضور داشته‌اند.

دهقانی گفت: بهترین رتبه بین المللی دانشگاه‌های برتر دنیا در کشورهای آمریکا رتبه 1، چین رتبه 7، انگلستان رتبه 12، کانادا رتبه 17، ژاپن رتبه 22، فرانسه رتبه 27، سنگاپور رتبه 32، استرالیا رتبه 36، دانمارک رتبه 37، کره جنوبی رتبه 42، سوئیس رتبه 46، بلژیک رتبه 51، آلمان رتبه 55، هلند رتبه 56، تایوان و اسپانیا مشترکا رتبه 66، سوئد رتبه 69، برزیل رتبه 74، هنگ کنگ 79، فنلاند رتبه 91 را کسب کرده‌اند.

جایگاه دانشگاه‌های کشورهای آسیایی در رتبه بندی 2021 ISC

وی افزود: کشور چین با دانشگاه تسینگ هوا، کشور ژاپن با دانشگاه توکیو و کشور سنگاپور با دانشگاه ملی سنگاپور که به ترتیب در رتبه‌های 7، 22 و 32 قرار دارند بهترین رتبه‌های دانشگاه‌های آسیا را از آن خود کرده است. بهترین رتبه دانشگاه‌های کشورکره جنوبی رتبه 42، تایوان رتبه 66 و هنگ کنگ رتبه 79، در رده‌های بعد قرار دارند.

جایگاه دانشگاه‌های کشورهای اسلامی در رتبه بندی 2021 ISC

دهقانی خاطرنشان کرد: تعداد 303 دانشگاه از 27 کشور اسلامی در رتبه بندی حضور داشتند. در رتبه بندی سال 2021 ISC از نظر تعداد دانشگاه‌ها، ترکیه با 82 دانشگاه و ایران 51 دانشگاه بیشترین تعداد حضور را داشته‌اند.

وی گفت: در بین سایر کشورهای اسلامی مالزی 26 دانشگاه، مصر و عربستان سعودی 21 دانشگاه، اندونزی 20 دانشگاه، پاکستان 19 دانشگاه، مراکش 9 دانشگاه، تونس 8 دانشگاه، نیجریه 7 دانشگاه و الجزایر 6 دانشگاه، امارات متحده 5 دانشگاه، قطر و اردن هرکدام 4 دانشگاه، لبنان، عراق و قزاقستان هر کدام 3 دانشگاه، بنگلادش 2 دانشگاه و سایر کشورهای آذربایجان، اوگاندا، برونئی، عمان، فلسطین، سنگال، سودان، کامرون، کویت هر کدام با 1 دانشگاه در این رتبه بندی قرار گرفته‌اند.

رئیس ISC یادآور شد: در میان دانشگاه‌های برتر کشورهای اسلامی، عربستان سعودی با بهترین رتبه 139، مصر در بازه 400-351، مالزی و ایران در بازه 450-401، بهترین رتبه جهانی را کسب کرده‌اند.

وی ادامه داد: در مجموع تنها 8 دانشگاه از میان کشورهای اسلامی دارای رتبه زیر 500 بوده‌اند. این در حالی است که طبق برنامه 10 ساله علم، نوآوری و فنآوری کشورهای اسلامی عضو (OIC مصوب 2017 در قزاقستان) لازم است تا سال 2026، تعداد 50 دانشگاه از کشورهای اسلامی در میان 500 دانشگاه برتر دنیا قرار گیرند. به همین دلیل باید تلاش‌های جدی همراه با تهیه برنامه راهبری و نقشه راه مناسب توسط دانشگاه‌های این کشورها صورت گرفته تا علاوه بر افزایش تعداد دانشگاه‌ها رتبه و جایگاه مناسب را در سطح بین المللی کسب کنند.

روش شناسی رتبه بندی دانشگاه‌های جهان ISC

دهقانی گفت: موسسه استنادی علوم و پایش علم و فناوری (ISC) به منظور رتبه‌بندی دانشگاه‌های جهان در معیارهای خود، مهم‌ترین مأموریت دانشگاه‌ها که عبارتند از پژوهش (با وزن 60 درصد)، آموزش (با وزن 10 درصد)، نوآوری (با وزن 15 درصد) و فعالیت‌های بین‌المللی (با وزن 15 درصد) را در نظر می‌گیرد و بر این اساس دانشگاه‌های کشورهای اسلامی را مورد سنجش و ارزیابی قرار می‌دهد. همچنین تعداد مقالات سلب اعتبار شده (Retractions) دانشگاه‌ها، با نمره منفی محاسبه می‌شود، که در شاخصی تحت عنوان اعتبار منفی (Negative Reputation) آورده می‌شود.

وی گفت: در «رتبه بندی دانشگاه‌های جهان ISC» دانشگاه‌هایی مورد بررسی قرار می‌گیرند که حداقل 850 مدرک در سال‌های 2019-2017 در پایگاه وب آو ساینس به ثبت رسانیده باشند. اطلاعات این رتبه‌بندی از پایگاه‌های اطلاعاتی USPTO، WOS، InCite گردآوری شده است.

رئیس ISC گفت: رتبه بندی‌هایی که در سطح جهان انجام می‌گیرد غالباً ترکیبی از اطلاعاتی است که مؤسسات مجری رتبه بندی تهیه می‌کنند و اطلاعاتی که براساس خوداظهاری دانشگاه‌ها به این مؤسسات ارائه می‌شود. در نهایت با استفاده از این داده‌ها رتبه دانشگاه‌ها محاسبه و اعلام می‌شود بدون اینکه دانشگاه‌ها از جزئیات این داده‌ها و نحوه محاسبه آنها اطلاعات دقیقی در دست داشته باشند. عدم دسترسی به این اطلاعات باعث می‌شود که سیاستگذاران آموزش عالی و مدیران دانشگاه‌ها نتوانند چگونگی عملکرد دانشگاه‌ها را در شاخص‌های مختلف بدانند.

وی ادامه داد: در «رتبه بندی جهانی ISC» یک بانک اطلاعاتی جامع از داده‌های دانشگاه‌های جهان و دانشگاه‌های ایران بدست می‌آید، که با استفاده از این بانک اطلاعاتی، می‌توان برنامه‌های کوتاه مدت و بلند مدت برای ارتقای جایگاه دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی کشور تدوین کرد.

دهقانی اظهار داشت: از سوی دیگر با توجه به دریافت بخش‌هایی از اطلاعات مراکز و دانشگاه‌ها در قالب خوداظهاری، اطمینان کاملی از مجموعه داده‌ها و نیز امتیازهای محاسبه شده توسط موسسه‌های رتبه بندی وجود ندارد، حال اینکه داده‌های گردآوری شده در نظام رتبه بندی جهانی ISC از صحت و سقم بالاتری برخوردار بوده زیرا علاوه بر نهایت دقت در جمع آوری، تقریباً اکثر داده‌ها مستقلاً از پایگاه‌های معتبر بین المللی جمع آوری شده و عاری از خوداظهاری بوده و لذا مشکلات مربوط به عدم مستند سازی و راستی آزمایی در آن وجود ندارد./تسنیم