دست پُر و برتر ایران در مذاکرات وین
ادبیات حاکم بر مواضع دیپلماتیک دستگاه دیپلماسی، گشایش‌های اخیر ارزی، افزایش ذخایر هسته‌ای، افزایش فروش نفت و صادرات غیرنفتی و همچنین ترکیب تیم کارشناسی و فنی جدید حاکی از دست پُر و برتر ایران در این دور از مذاکرات است.
هیئت مذاکره‌کننده ایرانی به ریاست علی باقری معاون سیاسی وزارت خارجه کشورمان روز شنبه، برای شرکت در نشست کمیسیون مشترک برجام وارد وین پایتخت اتریش شدند تا طبق قرار قبلی، از امروز دوشنبه هشتم آذرماه مذاکرات خود با ۱+۴ را با هدف رفع تحریم‌ها آغاز کنند.
ارائه تضمین و لغو همه تحریم‌ها شرط لازم برای موفقیت در مذاکرات
بر اساس اعلام مقامات دستگاه دیپلماسی کشورمان، مطالبه اصلی جمهوری اسلامی در این دور از مذاکرات «رفع مؤثر و قابل راستی‌آزمایی همه تحریم‌ها» و «ارائه تضمین از سوی طرف مقابل» است.
امیرعبداللهیان وزیر خارجه کشورمان چند روز پیش در گفت‌وگوی تلفنی با جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا گفت: اگر طرف‌های مقابل آماده بازگشت به تعهدات کامل خود و رفع تحریم‌ها باشند، دستیابی به یک توافق خوب و حتی فوری امکان‌پذیر است.
وی تأکید کرد: باید تضمین جدی و کافی وجود داشته باشد که آمریکایی که به آن اعتمادی وجود ندارد دوباره از برجام خارج نخواهد شد.
علی باقری کنی، معاون سیاسی وزیر خارجه هم با بیان اینکه «مذاکرات هسته‌ای در وین در صورتی نتیجه‌بخش خواهد بود که تمام تحریم‌های آمریکا لغو شوند» گفت: درخواست برای تضمین از طرف دیگر برای عدم خروج از توافق، عدم اعمال تحریم‌های جدید و عدم بازگرداندن یا اعمال مجدد تحریم‌های قبلی با این هدف دنبال می‌شود که این احتمال خنثی شود که هرج‌ومرج سیاسی در ایالات‌متحده بر رفتارهای بین‌المللی این کشور تأثیر بگذارد.
سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه هم در گفت‌وگویی تصریح کرد که «تمام تمرکز ما در مذاکرات وین این است که به‌صورت جدی و با اراده کامل برای رفع تحریم‌های ظالمانه علیه مردم ایران، وارد مذاکرات شویم.»
وی تأکید کرد: «تمام تحریم‌های آمریکا باید به‌صورت یکجا، مؤثر و قابل راستی‌آزمایی همراه با تضمین‌های عینی برداشته شود.»
علی‌رغم تلاش محکوم به شکست برخی مدعیان اصلاحات برای ارسال پالس ضعف و انفعال به طرف‌های برجام، ادبیات حاکم بر مواضع دیپلماتیک دستگاه دیپلماسی، گشایش‌های اخیر ارزی، افزایش ذخایر هسته‌ای، افزایش فروش نفت و صادرات غیرنفتی و همچنین ترکیب تیم کارشناسی و فنی جدید حاکی از دست پُر و برتر ایران در این دور از مذاکرات است.
ترکیب جدید هیئت مذاکره‌کننده ایران
دیروز یکشنبه، علی باقری رئیس‌هیئت مذاکره‌کننده ایران ملاقات‌های دوجانبه و سه‌جانبه‌ای را در سطوح کارشناسی و سطح رؤسای هیئت‌های چین و روسیه و انریکه مورا برگزار کرد.
بر اساس اخبار و گزارش‌های منتشره، گفت‌وگوهای اصلی هم بعدازظهر امروز در محل هتل کوبورگ با حضور تمامی هیئت‌های اصلی عضو برجام برگزار خواهد شد.
در این دور از مذاکرات، هیئت مذاکره‌کننده کشورمان به ریاست علی باقری معاون سیاسی وزیر خارجه با ترکیب متفاوت و البته فنی و کارشناسانه‌تری وارد وین شده‌اند (مجموعه‌ای از متخصصین از معاون ارزی بانک مرکزی و معاون اقتصادی وزارت خارجه گرفته تا معاون بین‌الملل وزارت اقتصاد و معاون حقوقی وزارت خارجه) که حاکی از ابتکار جدید و عزم جدی ایران برای رسیدن به توافق خوب آن‌هم در کوتاه‌ترین زمان ممکن است.
از همین رو بود که «میخائیل اولیانوف» نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی شنبه در پیامی توئیتری با اشاره به ترکیب هیئت ایران حاضر در مذاکرات وین نوشت: «ترکیب هیئت ایران در مذاکرات رفع تحریم‌ها در گفت‌وگوهای وین چشمگیر است. من معتقدم که این باید به‌عنوان دلیلی بر نیات جدی (طرف ایرانی) تعبیر شود.»
سعید خطیب‌زاده سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان پیش‌تر با انتشار پیامی توئیتری با اشاره به اقدامات ایران نیز اعلام کرد: «ایران، تیم مذاکره‌کننده جدی و سطح بالا تشکیل می‌دهد، خواستار توافق خوب فوری و اجرای کامل برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ می‌شود، رایزنی‌های منطقه‌ای انجام می‌دهد، کافی است اولویت‌های دو طرف را مقایسه کنید.»
بهبود شرایط فروش نفت ایران
نکته قابل‌تأمل دیگر، بهبود شرایط فروش نفت ایران است چه آنکه گشایش‌های به وجود آمده در حوزه بازار نفت و ریسک‌پذیری و تلاش بسیاری از مشتریان نفتی دنیا برای خرید نفت ایران باعث شده تا فشار حداکثری آمریکا علیه ایران به چالش کشیده شود.
پایگاه خبری «اویل پرایس» چندی پیش در گزارشی ضمن تأیید گشایش‌های ایجادشده در فروش نفت ایران و افزایش درآمدهای ارزی کشورمان نوشت که ایران به‌ویژه در ماه‌های اخیر به‌رغم تحریم‌های آمریکا صادرات نفت خود را افزایش داده و یک فرصت مالی جدید پدید آورده است.
همچنین صندوق بین‌المللی پول هم اخیراً در گزارشی اعلام کرد، ذخایر ارزی ایران ناشی از فروش نفت از 4 میلیارد دلار در سال گذشته، به 31 میلیارد دلار در سال منتهی به ماه جاری رسیده است که نشان می‌دهد ایران به موفقیت‌هایی در برخورد با تحریم‌های اقتصادی آمریکا نائل آمده است. به گفته فؤاد ایزدی (کارشناس مسائل سیاست خارجی) «شرایط ایران در حوزه فروش نفت در حال بهتر شدن است. ترس آمریکایی‌ها دقیقاً از همین ناحیه است و آن کم شدن تأثیر تحریم‌ها است. آنها در پی صفر شدن درآمد ایران از فروش نفت هستند اما انتظار آنها برآورده نشد و یکی از انگیزه‌های بازگشت آنها به مذاکرات و اصرار بر آن همین موضوع است.»
از سوی دیگر ساختار تحریم‌ها به‌هم‌ریخته و دچار چالش شده است و نیاز به متن جدیدی دارد تا تحریم‌ها ادامه یابد و تأثیرش را از دست ندهد.
به گفته ایزدی «در توافق ژنو که ۲ سال قبل از برجام انجام شد، کلمه (Free) به معنی سست شدن به کار رفت. چون از تحریم‌های بی‌حاصل خسته شده بودند. این اتفاق دوباره در حال رخ دادن است و تحریم‌ها در حال سست و بی‌اثر شدن هستند، به همین دلیل طرف‌های غربی به‌ویژه آمریکا در پی متن و توافق جدیدی هستند تا از بی‌اثر شدن تحریم‌هایی که در سال‌های اخیر علیه ایران اعمال شده، جلوگیری کنند.»
افزایش ذخایر هسته‌ای ایران
مسئله دیگری که به دست برتر ایران در مقابل طرف‌های برجام می‌افزاید، «افزایش ذخایر هسته‌ای» جمهوری اسلامی است. درواقع ایران در حال حاضر بیش از هزار سانتریفیوژ پیشرفته و سریع دارد و توانسته تأسیسات هسته‌ای خود را توسعه و ارتقا دهد و نسبت غنی‌‌سازی اورانیوم خود را از کم‌تر از ۴ درصد به ۲۰ درصد و سپس ۶۰ درصد برساند.
رشد 48 درصدی صادرات ایران
علاوه‌بر این «رشد چشمگیر صادرات ایران» نیز موضوعی است که در تحلیل وضعیت و شرایط کنونی کشورمان و شکست فشار حداکثری آمریکا علیه جمهوری اسلامی نباید ازنظر دور داشت.
بر اساس گزارش‌های رسمی و آمارهای اقتصادی، در نخستین ماه از نیمه دوم سال ۱۴۰۰، رشد تجارت خارجی همچنان ادامه دارد و در هفت‌ماهه سال جاری بالغ بر
۹۸ میلیون تن کالا به ارزش ۵۴ میلیاردو ۸۰۰ میلیون دلار بین ایران و کشورهای جهان مبادله شده است.
بر اساس اعلام گمرک ایران، مقایسه آمار تجارت خارجی کشور در این مدت با زمان مشابه سال ۹۹ حاکی از رشد ۴۸ درصدی صادرات است. از کل ۹۸ میلیون و ۷۰۰ هزار تن کالاهای صادراتی و وارداتی در مدت مذکور، ۷۵ میلیون و ۲۰۰ هزار تن به ارزش ۲۷ میلیارد و ۱۰۰ میلیون دلار به صادرات اختصاص داشته که نسبت به مدت مشابه سال قبل از حیث وزن
۱۵ درصد و ازلحاظ ارزش ۴۸ درصد رشد نشان می‌دهد.
همچنین طبق اعلام اخیر سخنگوی گمرک، «ایران در هفت ماه سال ۱۴۰۰ به ۱۴۲ کشور جهان کالا صادر کرده و از ۱۱۰ کشور نیز کالاهای موردنیاز خود را خریداری کرده است.»
معاون وزیر صمت هم ماه گذشته با بیان اینکه طی ۴ سال آینده، صادرات ایران به ۷۰ میلیارد دلار می‌رسد، گفت: «ایران از ظرفیت صادرات ۱۰۰ میلیارد دلاری به کشورهای همسایه، هند و چین برخوردار است.»
تداوم تدریجی گشایش‌های ارزی
گشایش‌های اخیر ارزی مانند آزاد‌سازی 3/5 میلیارد دلار از دارایی‌های ایران در کم‌تر از صدوچند روز از شروع به کار دولت سیزدهم و تداوم تدریجی گشایش‌های ارزی از منابع مختلف، کاهش تورم سالیانه در دو ماه اخیر و اعلام رئیس‌جمهور مبنی بر اینکه «منابع ارزی و ریالی در حال افزایش است و این مسائل پشتوانه‌های خوبی برای برداشتن گام‌های اقتصادی است.» این معنا را می‌رساند که سیاست فشار حداکثری آمریکا علیه جمهوری اسلامی به شکست منجر شده و همچنان جمهوری اسلامی با همان مواضع مقتدرانه و انقلابی خود در میز مذاکرات حضور خواهد یافت.
آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی رئیس‌جمهور 10 روز پیش که برای شرکت در جلسه بررسی صلاحیت وزیر پیشنهادی برای وزارت آموزش‌وپرورش در مجلس شورای اسلامی حضور پیدا کرده بود، با بیان اینکه «گشایش در امور کشور را بیش از همیشه احساس می‌کنم» افزود: «در تأمین منابع مالی، ارزی و ریالی گشایش‌های خوبی شده و نگرانی‌ها نسبت به منابع تا حدود زیادی کاهش پیدا کرده است. همچنین نگرانی‌ها نسبت به ذخیره و تأمین کالاهای اساسی تا حدود زیادی برطرف شده است.»
علی باقری: غرب برای نقض تعهدات برجامی تاوان دهد
بر اساس همین واقعیات موجود است که علی باقری، رئیس‌تیم مذاکره‌کننده اعلام کرده است که «تمامی طرف‌های برجام باید به این توافق پایبند بوده و غرب برای هرگونه نقض مفاد برجام تاوان بدهد»
وی در مقاله‌ای در روزنامه انگلیسی «فایننشال‌تایمز» تصریح کرد که «ایران درعین‌حال که آمادگی دارد در قبال هرگونه ژست خیرخواهانه طرف‌های برجام، همکاری کرده و اقدام متقابل انجام دهد، آماده است تا پاسخ متناسبی به هرگونه فشارهای جامعه بین‌الملل علیه جمهوری اسلامی بدهد.»
باقری با تأکید بر اینکه «تمامی طرف‌ها باید به مفاد برجام پایبند باشند» نوشت: «هدف اول مذاکرات باید حذف کامل و قابل‌راستی‌آزمایی تحریم‌های ایران باشد» و «هدف دوم مذاکرات، تسهیل حقوق ملت ایران برای بهره‌مندی از دانش هسته‌ای است.»
معاون سیاسی وزیر خارجه ایران با اشاره به اینکه «اشتباهات گذشته نباید تکرار شود و مردم ایران به برجام اعتماد ندارند» تأکید کرد: «غرب باید برای هرگونه نقض تعهدات برجامی تاوان دهد.»
وی نوشت: «برای حصول اطمینان از اینکه هر توافقی در آینده بسیار مستحکم است، غرب باید برای هرگونه عدم پایبندی به تعهداتش بهایی بپردازد. همچون هر تجارتی، معامله معامله است و نقض آن، پیامدهایی دارد.»
این دیپلمات ایرانی سپس از آمادگی ایران برای مذاکره با غرب بر اساس اصل ضمانت و راستی‌آزمایی خبر داد و نوشت: «ما برای تأمین حقوق و منافع ملت خود، آماده گفت‌وگوی عادلانه و دقیق بر اساس اصول «ضمانت» و «راستی‌آزمایی» هستیم. چنین چیزی باید غرامت برای نقض توافق را در اولویت قرار دهد که شامل رفع تمامی تحریم‌های پسابرجامی می‌شود.»
وی ادامه داد: «در مقابل، ایران آماده است تا به‌طور داوطلبانه به تعهدات هسته‌ای خود مطابق با توافق عمل کند. ما همچنان آماده هستیم تا به هرگونه فشاری واکنش متناسب نشان دهیم و در مقابل هرگونه اقدام و ژست خیرخواهانه و با حسن نیت اقدام متقابل انجام دهیم.»
باقری در پایان مقاله خود نوشت: «ما انتخاب خود را کرده‌ایم. هم‌اکنون خواهیم فهمید که آیا غرب برای وارد شدن به مذاکرات واقعی اراده دارد یا خیر.»
لفاظی رابرت مالی در آستانه مذاکرات وین
رابرت مالی، نماینده ویژه دولت آمریکا در امور ایران درحالی‌که دنیا به شکست رویکرد اعمال فشار و تحریم علیه تهران اذعان دارد، بازهم از به‌کارگیری رویکرد شکست‌خورده اعمال فشار سخن به میان آورد.
به گزارش خبرگزاری رویترز، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران بدون اشاره به نقض برجام از سوی کشورش، ایران را به اعمال فشار بیش‌تر تهدید کرد و با هراس از پیشرفت‌های فنی هسته‌ای ایران مدعی شد اگر ایران مذاکراتی را که قرار است روز دوشنبه در وین از سر گرفته شود، به‌عنوان بهانه‌ای برای تسریع برنامه هسته‌ای خود استفاده کند، آمریکا و شرکایش احتمالاً بر ایران فشار خواهند آورد.
مالی در تداوم تکرار سیاست شکست‌خورده فشار حداکثری مدعی شد که اگر ایران فکر می‌کند می‌تواند از این زمان برای ایجاد اهرم‌های بیش‌تر استفاده کند و سپس خواهان یک چیز بهتر شود، این اقدام کارساز نخواهد بود. ما و شرکایمان این کار را انجام نخواهیم داد.
گفتنی است که رسانه‌های معاند و اپوزیسیون هم از یکی دو روز گذشته در اقداماتی هماهنگ و همسو سعی کرده‌اند با برجسته‌‌سازی اخبار و گزارش‌هایی مانند «تهدید رژیم صهیونیستی به بمباران تأسیسات هسته‌ای ایران بخصوص از زبان بنی گانتز وزیر جنگ»، «بیانیه مشترک تروئیکای اروپایی و اتهام زنی علیه جمهوری اسلامی» و «ادبیات تهدیدآمیز آمریکا علیه ایران» تا آخرین لحظات مانده به آغاز مذاکرات هم که شده، فشار و عملیات روانی خود علیه جمهوری اسلامی را تشدید کنند.
لازم به یادآوری است که برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) پس از ۱۳ سال مذاکرات بین‌المللی فشرده، در تاریخ ۲۳ تیرماه 94 (۱۴ ژوئیه ۲۰۱۵) منعقد شد. برجام یک هفته بعد با قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد تأیید و به‌عنوان ضمیمه الف به قطعنامه مذکور پیوست شد.
اما پس از ورود دونالد ترامپ به کاخ سفید در ژانویه ۲۰۱۷ (دی‌ماه 9۵) و پس از چند اقدام مقدماتی، نهایتاً با اتخاذ مواضع مغایر برجام، با خروج یک‌جانبه و غیرقانونی آمریکا از این توافق در ۱۸ اردیبهشت 97 (۸ می۲۰۱۸)، در دو مرحله تحریم‌های ثانویه آن علیه ایران بازگردانده شد.
به گزارش ایرنا، اجرای نامتوازنِ برجام ازیک‌طرف و فشارهای ناشی از اعمال و تشدید تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا از طرف دیگر، باعث شد تا یک سال پس از خروج آمریکا از برجام، نهایتاً در تاریخ ۱۸ اردیبهشت 98 (۸ می۲۰۱۹) شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران تصمیماتی در راستای متوقف کردن گام‌به‌گام اجرای اقدام‌های داوطلبانه تعهدات هسته‌ای با اعطای فرصت‌های ۶۰ روزه به دیپلماسی، اتخاذ کند.
ایران بارها اعلام کرده است اگر سایر طرف‌های باقی‌مانده در برجام تصمیم بگیرند تعهدات خود را مطابق با توافق اجرا کنند، گام‌های مربوط به کاهش تعهدات برجامی ایران قابل بازگشت خواهد بود./ کیهان