مهمترین چالش دور هفتم مذاکرات وین

رضا ذبیحی در پاسخ به این پرسش که با توجه به دور جدید مذاکرات وین در ۸ آذرماه، فکر می کنید نقطه آغازین مباحث در این مذاکرات چه خواهد بود، گفت: به نظر می رسد تمرکز مذاکره کنندگان بر مسائل باقی مانده و به ویژه در خصوص موضوع ضمانت دادن آمریکا برای عدم خروج مجدد از برجام باشد.

اختلافات میان ایران و سایر طرف‌های مذاکره کننده در سه محور مختلف قابل بررسی و جمع بندی هستند

این کارشناس مسائل بین الملل همچنین با اظهار اینکه آنطور که پیداست اختلافات میان ایران و سایر طرف های مذاکره کننده در سه محور مختلف قابل بررسی و جمع بندی هستند، افزود: محور اول و اصلی اختلافات مربوط به تاکید بر این موضوع است که آمریکا باید برای عدم خروج مجدد از برجام تضمین ارائه کند. این یکی از مهمترین دغدغه های ایران است و لذا ایران در این زمینه تاکید و پافشاری زیادی دارد. البته برخی گزارش های رسانه ای حاکی است که آمریکا حداقل با این درخواست حداقل در دوره بایدن موافقت کرده است، اما این درخواست در زمینه دادن تضمین دائمی برای عدم خروج آمریکا از برجام مورد موافقت قرار نگرفته است، چرا که دولتمردان آمریکا معتقدند بر اساس قانون اساسی هیچ رئیس جمهوری نمی تواند چنین تضمینی در زمینه یک توافق نامه سیاسی بدهد که به تصویب کنگره نرسیده است.

وی ادامه داد: محور دوم اختلافات باقی مانده مربوط به تحریم هایی است که در دوره ترامپ اعمال گردیده است و بر اساس آن ایران معتقد است تمامی این تحریم‌ها باید لغو شود. در حالیکه آمریکا بر این امر تاکید داشته است که می بایست تحریم هایی که برچسب هسته‌ای داشته اند، لغو شود. برآوردها حاکی است که در شش دور قبلی مذاکرات، در این مسئله پیشرفت های خوبی به دست آمده است و آمریکا با رفع شمار زیادی از تحریم ها موافقت کرده است، هر چند هنوز برخی اختلافات به قوت باقی است.

این استاد دانشگاه افزود: محور سوم مربوط به درخواست آمریکا برای طرح مسائل منطقه ای و موشکی در ذیل مذاکرات جاری است که ایران این امر را نمی پذیرد و تاکید دارد که این موضوعات جزئی از برجام و مسائل هسته ای نیست. برخی برآوردها حاکی است که آمریکا در این زمینه تا حدودی عقب نشینی کرده است، اما تصریح دارد که اگر ایران می خواهد موضوعی به برجام اضافه شود نیاز است که این موارد نیز لحاظ شود.

ذبیحی در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر اینکه "با توجه به تاکید ایران بر نتیجه محور بودن این مذاکرات و برخی از موانع پیش رو در راستای تحقق این موضوع، به چه میزان می توان به موفقیت این مذاکرات در یک پروسه کوتاه مدت امید داشت؟" اظهار کرد: با توجه به اینکه از طرفی در خصوص شمار زیادی از مسائل فنی و سیاسی در  دوره های  اول مذاکرات بحث شده است و برای بسیاری از آن چالش ها، راه حل هایی پیدا شده و بعضا توافق اولیه شده است و برای برخی چالش های دیگر نیز راه حل هایی اندیشیده شده است و از سوی دیگر با توجه به اینکه تمامی طرف ها از حصول توافق برای احیای برجام سود می برند، بنابراین همچنان به نظر می رسد امید قابل توجهی در این زمینه وجود دارد.

این کارشناس مسائل بین الملل افزود: ضمن اینکه اگر در این مرحله پیشرفتی حاصل نشود، ممکن است روند سازنده ای که تاکنون از سوی اکثر طرف ها در پیش گرفته شده است، تحت الشعاع قرار گیرد و شرایط نسبتا مثبت کنونی معکوس شود. در واقع از نظر زمانی فرصت زیادی وجود ندارد و از دست دادن زمان ممکن است فاصله ها را به شکل غیر قابل ترمیمی افزایش دهد. در نتیجه آگاهی بازیگران نسبت به این مساله نیز می تواند تلاش ها برای حصول هر چه زودتر توافق را استحکام بیشتری ببخشد.

چالش اصلی و مهم میان همه بازیگران مذاکرات وین مسئله" کمبود زمان" هست

وی در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر اینکه "در برابر هرکدام از طرفهای مذاکره کننده یعنی ایران،گروه 1+4 وآمریکا چه موانع و چالشهای احتمالی درجریان برگزاری این مذاکرات وجود خواهد داشت ؟" نیز گفت: چالش اصلی و مهم که میان همه بازیگران مشترک است مسئله کمبود زمان هست. زیرا بازیگران غربی این ادعا را مطرح می کنند که با توجه به کم شدن تعهدات برجامی ایران که ناشی از خلف وعده آمریکا بوده است، در نتیجه شرایط برای راستی آزمایی برنامه هسته ای ایران به دشواری پیش می رود و از سویی آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز تصریح کرده است که علی رغم عدم تخلف از سوی ایران، ولی به دلیل کاهش تعهدات، انجام راستی آزمایی ها با دشواری هایی روبرو است. در نتیجه طرف غربی مدعی است که از یک زمان به بعد دیگر ممکن است تداوم برجام سودمندی لازم را نداشته باشد و به سمت پلنB مبنی بر اعمال تحریم ها علیه ایران و سایر اقدامات تنبیهی روی آورد. در نتیجه ایران نیز دیگر خود را ملزم به رعایت هیچ یک از مفاد برجام نخواهد دانست و شیرازه برجام به طور کلی از هم خواهد پاشید و احیای برجام امری نه محال، ولی بسیار دور از دسترس خواهد شد.

ذبیحی تصریح کرد: مجموعه این شرایط باعث می شود پیچیدگی های بسیار زیاد و جدیدتری در خصوص پرونده هسته ای ایران به وجود آید که تصور می شود تمامی بازیگران نسبت به این تهدید مشترک آگاهی دارند و بنابراین سعی خواهند کرد حصول توافق را سرعت ببخشند.

این کارشناس مسائل بین الملل ادامه داد: آنچه که ایران و آمریکا فراتر از متن قبلی برجام مطالبه می کنند، چالش اصلی و مهم دیگری است که روند دستیابی به برجام را تحت الشعاع قرار می دهد و چالشی است که از یکسو در برابر ایران و آمریکا وجود دارد و از سوی دیگر در برابر سایر کشورهای مداخله کننده وجود دارد که بیشتر نقش واسطه را دارا هستند و لذا برای نزدیک کردن دیدگاه ها میان دو ایران و آمریکا دچار چالش خواهند بود.

این استاد دانشگاه ادامه داد: البته ایران تصریح دارد که چیزی فراتر از برجام نمی خواهد، اما چون یکبار آمریکا بدعهدی کرده است و از برجام خارج شده است، لذا ایران این خواسته ی به حق و کاملا منطقی را مطرح می کند که آمریکا باید در خصوص عدم خروج مجدد از برجام تضمین بدهد. اما آمریکا این مورد را تعهدی فراتر از نسخه قبلی برجام می داند و عنوان می دارد که از قبل هم چنین تعهدی در برجام نداده است. مضاف بر اینکه مسائلی در زمینه عدم امکان قانونی آن، بر اساس قانون اساسی آمریکا مطرح می کنند.

روسیه و چین هر دو از نزدیکی هر چه بیشتر ایران به شرق استقبال می کنند،اما ...

ذبیحی در پاسخ به سوال دیگر در خصوص نقش کشورهایی همچون چین و روسیه در پیشبرد این مذاکرات نیز گفت: این درست است که روسیه و چین هر دو از نزدیکی هر چه بیشتر ایران به شرق استقبال می کنند و مایل هستند که نگاه به شرق در ایران تقویت شود، اما به هر حال حفظ وضعیت فعلی میان ایران و جامعه بین المللی، آنها را نیز برای گسترش روابط خود با ایران و به ویژه در افزایش مبادلات و همکاری های تجاری و اقتصادی دچار چالش و مشکل می کند.

این کارشناس مسائل بین الملل در ادامه تصریح کرد: از سوی دیگر آنها همراستا با تمامی بازیگران ذینفع این نگرانی را دارند که در صورت ادامه روند فعلی، ممکن است وضعیت به شرایط غیر قابل کنترلی سوق داده شود که به ضرر تمامی کشورها باشد. بنابراین به نظر می رسد روسیه و چین نیز تلاش خواهند کرد که چالش میان ایران و جامعه بین المللی کاهش یاید، چرا که چنین وضعیت فعلی بنا به دلایلی که ذکر شد، تامین کننده منافع آنها نیز نیست./ ایسنا