سفریک هیأت سعودی به تهران

صفحه اینترنتی شبکه آلمانی «دویچه وله» یادداشتی تحلیلی درباره چرایی بهبود روابط پرتنش ایران و عربستان سعودی منتشر کرد.

یادداشت شبکه دویچه وله با این عنوان منتشر شده است: «چرا هم اکنون روابط سعودی-ایران دارد گرم می‌شود؟»

در ابتدای این یادداشت آمده است: «روابط سرد بین عربستان سعودی و ایران دارد گرم می‌شود و شاید به احیای روابط (دیپلماتیک) دوجانبه بیانجامد. از یک منظر واقعگرایانه، شاید به زودی دفاتر دیپلماتیک (بین ایران و عربستان سعودی) باز شود اما بعید است که دو کشور به متحدان نزدیک تبدیل شوند».

دویچه وله نوشت: «عربستان سعودی و ایران که رقبای منطقه‌ای هستند، در سال جاری میلادی (۲۰۲۱) بیشتر از کل پنج سال گذشته با یکدیگر ملاقات کرده‌اند. چهار نشست در بغداد و یک دیدار در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک، نشان‌دهنده تداوم گرم شدن روابط دوجانبه است؛ روابطی که از سال ۲۰۱۶ متوقف شده بود».

به روایت این رسانه غربی، «در آن سال (۲۰۱۶) به دنبال اعدام شیخ نمر النمر، روحانی شیعه از سوی ریاض، معترضان به نمایندگی‌های دیپلماتیک عربستان در جمهوری اسلامی (ایران) حمله کردند».

دویچه وله ادامه داد: «از آن زمان، پادشاهی سُنی مذهب عربستان سعودی و جمهوری اسلامی ایران با اکثریت شیعه در تقریباً همه چیز از جمله منازعات منطقه‌ای در یمن، سوریه و لبنان، در دو سوی مخالف یکدیگر بودند».

در یادداشت این رسانه آلمانی آمده است: «بنابراین اظهار امیدواری محمد بن سلمان ولی‌عهد سعودی مبنی بر اینکه "مذاکرات با ایران به نتایج ملموسی برای ایجاد اعتماد و احیای روابط دوجانبه منجر شود" را می‌توان به عنوان یک رویداد قابل توجه در نظر گرفت».

«عدنان طباطبایی» مدیرعامل مرکز تحقیقاتی «کارپو» در آلمان طی مصاحبه تلفنی به شبکه دویچه وله گفت: «در حال حاضر، این یک شاخص مثبت است که مذاکرات ادامه داشته و دیگر انکار نمی‌شود. با این حال، وقتی علائم تهران و ریاض را مقایسه می‌کنیم، تهران از چشم انداز مثبت آنها اطمینان بیشتری دارد».

به گفته این کارشناس مستقر در برلین، اعتماد به نفس بیشتر ایران (در قیاس با عربستان سعودی) مطابق تصور این کشور (تهران) از موقعیت قوی‌تر خود در منطقه به رغم تحریم‌های آمریکا و تاثیرات مخرب اقتصادی آنها است.

وی افزود: «این که (اعتماد و اطمینان بیشتر ایران به مذاکرات با عربستان سعودی) موجه است یا نه، بحث دیگری است. نکته اساسی این است که ایران علاقه زیادی به گسترش روابط تجاری منطقه‌ای دارد».

دویچه وله در ادامه یادداشت خود نوشت: «به نظر می‌رسد عربستان سعودی که بزرگترین کشور خاورمیانه و پس از مصر، دومین اقتصاد بزرگ از نظر جمعیت در جهان عربی است، یک شریک تجاری مورد استقبال برای اقتصاد آسیب‌دیده ایران باشد».

«صنم وکیل» قائم مقام مدیر برنامه خاورمیانه، شمال آفریقای اندیشکده «چتم هاوس» انگلیس در مصاحبه با دویچه وله درباره چرایی بهبود روابط ایران و عربستان سعودی اظهارنظر کرد.

این تحلیلگر مستقر در لندن گفت: «احیای روابط دیپلماتیک بین دو کشور (ایران و عربستان سعودی) همچنین این پیام را به کل منطقه می‌رساند که ایران یک قدرت منطقه‌ای است که باید با آن کلنجار برویم».

از نظر صنم وکیل، این فقط ایران نیست که با بهبود روابط با عربستان سعودی به دنبال تحقق اهداف اقتصادی خود است.

عضو ارشد اندیشکده چتم هاوس گفت: «من فکر می‌کنم که دولت سعودی در شرایط کرونا و جنگ جاری در یمن، منافع امنیتی و اقتصادی خود را در اولویت قرار داده است. برای پایان دادن به جنگ یمن، پرداختن به چشم انداز ۲۰۳۰ و جذب سرمایه‌گذاری جدی در پادشاهی (عربستان سعودی)، تنها از طریق تنش زدایی با ایران قابل تحقق است».

دویچه وله ادامه داد: «استراتژی چشم انداز ۲۰۳۰ عربستان به اصلاحات هدفمند در اقتصاد، دفاع، گردشگری و انرژی‌های تجدیدپذیر این کشور اشاره دارد. ریاض از سال ۲۰۱۵ رهبری یک ائتلاف نظامی برای حمایت از دولت (مستعفی عبدربه منصور هادی) علیه شورشیان حوثی (نیروهای جنبش انصارالله یمن) تحت حمایت ایران را بر عهده دارد. در حالی که ریاض ایران را متهم می‌کند که از حوثی‌ها با سلاح و پهپادها حمایت می‌کند، تهران می‌گوید که فقط از آنها حمایت سیاسی می‌کند».

عدنان طباطبایی مدیرعامل مرکز تحقیقاتی «کارپو» معتقد است: «با این حال، تصور اینکه ایران حوثی‌های یمن را به طور کامل کنترل می‌کند، یک تصور گمراه کننده است. ایران هرگز نمی‌تواند به حوثی‌ها نحوه رفتار آنها در جنگ (با عربستان سعودی) را دیکته کند چرا که جنگ بین ایران و عربستان سعودی نیست بلکه بین حوثی‌ها و عربستان سعودی است و ما باید خطوط و (پیچیدگی‌های) داخلی یمن را نیز در نظر بگیریم».

صنم وکیل عضو ارشد اندیشکده چتم هاوس معتقد است که ایران در ادامه تلاش‌های دیپلماتیک خود با عربستان سعودی باید علنا از آتش‌بس در یمن حمایت کند چرا که به گفته او «بدون این کار، مذاکرات (تهران و ریاض) نمی‌تواند واقعا ادامه‌دار باشد».

دویچه وله در ادامه یادداشت خود نوشت: «مثال‌های دیگری وجود دارد که نشان می‌دهد عربستان سعودی در حال حرکت در یک مسیر دیپلماتیک است. این واقعیت که ملک سلمان بن عبدالعزیز آل سعود روابط (عربستان سعودی) با اسرائیل را رسمی نکرده است، در ایران با نگاه مثبتی تلقی شده است».

این رسانه آلمانی نوشت: «عربستان سعودی همچنین در روند بازگرداندن بشار اسد به عنوان صاحب کرسی سوریه در اتحادیه عرب مشارکت دارد که این اقدام مورد استقبال ایران قرار گرفته است. امارات عربی متحده، متحد عربستان سعودی هم بی سر و صدا تنش‌ها با ایران را کاسته است».

به باور دویچه وله، «ریاض یک دلیل خوب دیگر برای تعدیل سیاست ژئوپلیتیک خود دارد: آمدن دولت جو بایدن (به قدرت در آمریکا) باعث نگرانی بیشتر از اقدامات ایالات متحده برای پایان دادن اقدامات خود  در خاورمیانه شده است».

قائم مقام مدیر برنامه خاورمیانه، شمال آفریقای اندیشکده چتم هاوس انگلیس در این باره گفت: «اکنون ، پس از (خروج آمریکا از) افغانستان، آنها (مقام‌های عربستان سعودی) تأییدیه این موضوع را دریافت کرده‌اند که ایالات متحده ضرورتا علاقه مند و مایل نیست برای حفاظت از شرکای خود در منطقه تلاش زیادی انجام دهد».

از نظر او، «مسائل متعددی وجود دارد که دو کشور (عربستان سعودی و ایران) را پس از چند سال پرتنش به هم نزدیک می‌کند. من تازه از ریاض برگشتم و اعتقاد رایج این است که پنجره‌ای از فرصت‌ برای بهبود روابط با ایران وجود دارد».

در بخشی از یادداشت منتشر شده در «دویچه وله» آمده است: «گفته شده که یک هیات سعودی برای بازدید از دفاتر دیپلماتیک قبلی خود به تهران رفته است اگرچه (این سفر) به صورت رسمی اعلام نشده است.»

عدنان طباطبایی مدیرعامل مرکز تحقیقاتی «کارپو» در برلین معتقد است: «من معتقد نیستم که به زودی شاهد (بازگشت) سفیران (عربستان سعودی و ایران) خواهیم بود اما (برقراری) یک دفتر دیپلماتیک (بین دو کشور) واقع بینانه است و فعلا گامی بسیار مثبت خواهد بود».

یادداشت دویچه وله در شرتیطی منتشر شده که «فیصل بن فرحان آل سعود» وزیر امور خارجه عربستان سعودی که به واشنگتن سفر کرده است، درباره مذاکرات ریاض با تهران حرف زد.

بن فرهان در مصاحبه با روزنامه انگلیسی «فایننشال تایمز» گفت که عربستان سعودی در خصوص مذاکرات با ایران جدیت دارد/ فارس