فردا گزارش می‌دهد؛
یخ مذاکرات برجامی در نیویورک می‌شکند؟
نیویورک محل از سرگیری مذاکرات برجامی باشد یا نباشد، واقعیت غیرقابل انکار آن است که اثر مهمی در آینده مذاکرات خواهد داشت.
گروه سیاسی فردا: از ابتدای آغاز دوره ریاست جمهوری سیدابراهیم رئیسی موضوع تعیین تکلیف مذاکرات احیای برجام همواره مطرح بوده اما درباره زمان از سرگیری مذاکرات تاریخ مشخصی معین نشده است. با این وجود شواهد و قرائن نشان می دهند که یخ مذاکرات برجامی به زودی آب می‌شود. برخی نقطه آغاز این ماجرا را به سفر امیرعبدالهیان به نیویورک گره می زنند و برخی نیز همچنان معتقدند حداقل تا آذرماه دولت رئیسی برای ورود به مذاکرات دست نگه خواهد داشت تا ضمن تکمیل تیم مذاکره کننده، از جزئیات سناریوی خود مطمئن شود.
در مقابل گویا آمریکایی ها صبر ندارند و خواستار شروع کار گفتگوها در آینده نزدیک هستند. هرچند توافق ایران و آژانس کمی از شدت اصرار و تعجیل آنها کاسته است اما در مجموع به نظر نمی آید که بخواهند تا آذرماه صبوری نشان دهند. علت این مسئله نیز خیلی روشن است. آمریکا تصمیم گرفته از خاورمیانه هرچه سریعتر خارج و تمرکز خود را بر چین بگذارد. در این میان زمان تعیین تکلیف موضوع پرونده هسته ای ایران بسیار برای آنها حائز اهمیت است. به عبارت ساده تر برخلاف ژست سیاسی مقامات آمریکایی، الان آنها با سرباز کردن مشکلات و موضوعات مختلفی مواجه هستند که خیلی تلاش خواهند کرد موضوع هسته ای ایران به فرجام دیپلماتیک برسد. زمینه های لازم فراهم شده است، موضع گیری مقامات دولت ایران نیز نشان می دهد در بحث هسته ای هیچ تابویی در موضوع مذاکرات وجود ندارد بنابراین آمریکایی ها نمی خواهند زمان را از دست بدهند.
نگاه محتاطانه
حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل فرصتی دیپلماتیک است تا مقامات بلندپایه کشورهای مختلف در موضوعات دوجانبه و چندجانبه با یکدیگر به بحث و تبادل نظر بپردازند. روسای جمهور اکثر کشورها به همراه وزرای خارجه خود در این اجلاس شرکت می کنند بنابراین این مجال فراهم است تا در یک فضای دیپلماتیک مهمترین مسائل و موضوعات را به بحث و رایزنی گذاشته شود.
با این وجود دو دیدگاه درباره زمان از سرگیری مذاکرات برجامی مطرح است. برخی کارشناسان که نگاه محتاطانه دارند احتمال شکل گیری دور جدید مذاکرات برجامی در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل را منتفی می دانند و معتقدند «قرار نیست که آقای امیرعبدالهیان با وزرای خارجه طرف های برجامی مذاکره جمعی انجام دهد بلکه مذاکرات جداگانه‌ای با آنان خواهد داشت.»
اگر به فرض چنین دیدگاهی درست باشد، سئوال اصلی آن است که مذاکرات دوجانبه چقدر می تواند مشکل گشا باشد و مسیر احیای برجام را هموار سازد. حسن بهشتی پور تحلیلگر مسائل بین الملل در این رابطه گفت «مذاکرات دوجانبه برجامی معنی ندارد و مشکلی را حل نمی کند. مذاکرات دوجانبه درباره روابط دو کشور موضوعیت پیدا می کند مثلا ایران و چین یا ایران و روسیه. صحبت کردن درباره برجام در مذاکرات دوجانبه به جایی نمی‌رسد. مگر آنکه یک طرح خاصی را کشوری پیشنهاد کرده باشد، در گام نخست با ایران صحبت می کند و نظرش را می گیرد و سپس می روند بین کشورهای 5+1 مطرح می کند که چنین طرحی هم وجود ندارد.»
نگاه خوشبینانه
اما این سکه روی دیگری هم دارد و آن اینکه فضای دیپلماتیک آنقدر در نیویورک داغ باشد که یخ مذاکرات را برجامی را بشکند. فضایی که در سال آخر حضور حسن روحانی در نیویورک اروپایی ها خیلی تلاش کردند با رایزنی های فشرده و مکرری با هیأت ایرانی به وجود آورند تا تماسی حتی شده تلفنی میان روحانی و ترامپ برقرار کنند که در نهایت این اتفاق نیفتاد. اما حالا که ترامپ نیست، اگر اروپایی ها تحرک معناداری را از خود به نمایش بگذارند و آمریکایی ها نیز پالس های درباره تغییر رفتارشان نشان دهند، تحلیلگران خوشبین، نیویورک را محل ازسرگیری مذاکرات برجامی توصیف می کنند.
حشمت الله فلاحت پیشه می گوید « باید انتظار داشت مذاکرات مقدماتی در نیویورک برای احیای برجام انجام شود. البته طرف ایرانی با یک زمان بندی باید ورود کند تا جلوی فرسایشی شدن مذاکرات را بگیرد بنابراین علاوه بر دستورکار موضوعی باید دستورکار زمانی هم در این دور از مذاکرات درنظر گرفته شود.»
این استاد دانشگاه یادآور شد « در سالنی که رزرو شده برای برگزاری نشست های مقدماتی کارشناسی در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل، آنچه خیلی بیشتر از مسائل موضوعی زمانی را به خود اختصاص خواهد داد بحث زمان بندی است. اگر ایران، طرف های برجامی و آژانس هسته ای روی این زمان بندی به نتیجه برسند، آن موقع می توان وارد مذاکرات بدون فرسایش شویم و مباحثات نیز به نتیجه برسد».
انتظار از هیأت ایرانی
خواه تحلیل محتاطانه در نهایت درست از آب درآید یا تحلیل خوشبینانه، مهم آن است که تیم سیاست خارجی کشورمان به سرپرستی امیرعبدالهیان در نیویورک خودش را برای هر قالبی از مذاکره آماده کرده باشد تا بهترین نتیجه را برای ایران رقم بزند چون کمتر فرصتی ایجاد می شود که نمایندگی های طرف های مختلف برجام و سازمان های بین المللی همه با هم یکجا جمع شوند بنابراین خیلی ساده نباید از کنار این فرصت عبور کرد.