سیاست‌ورزی جدید کارگزاران؛
از نشستن بالاریجانی تا مذاکره با اتحادملت
با وجودی که نوع سیاست‌وزری کارگزاران این روزها مورد نقد اصلاح طلبان جامعه محور قرار دارد، گویا آنها نه تنها تصمیمی برای تغییر رویه ندارند بلکه به نظر می رسد می خواهند باب جدیدی را در این حوزه باز کنند.
گروه سیاسی فردا: اصلاح‌طلبان امروز در حاشیه‌ترین گروه سیاسی در کشور شناخته می شوند. آنها در انتخابات ریاست جمهوری کاملا بی برنامه ظاهر شدند؛ هرچند خیلی تلاش کردند با راه اندازی جبهه اصلاح طلبان ایران یا همان نهاد اجماع ساز مانع از تکرار تجربه انتخابات مجلس یازدهم شوند اما این مجموعه نتوانست به اهداف خودش حتی نزدیک شود، چه رسد به اینکه به آنها جامه عمل بپوشاند. ریشه این اتفاق را بسیاری از سیاسیون و صاحب نظران در اختلاف دیدگاه دو حزب کارگزاران و اتحاد ملت تحلیل و ارزیابی می کنند.
اختلاف عمیق نظری بین کارگزاران و اتحاد ملت
کارگزاران سیاست ورزی را حضور در قدرت تعریف می کند و بر این باور است که بدون قدرت ادعای اصلاح طلبی معنی و مفهوم عملی ندارد، در مقابل اتحاد ملت معتقد است «اعتبار هر جریان سیاسی به سرمایه اجتماعی اش است بنابراین برای هزینه کرد این اعتبار باید وسواس به خرج داد و آن را فدای هر نامزدی نکرد.» این اختلاف دیدگاه از آنجا بالا گرفت که اصلاح طلبان پس از 8 سال دوری از قدرت سیاسی سال 92 تصمیم گرفتند نامزد اختصاصی خود را کنار بگذارند و از حسن روحانی حمایت کنند اما حسن روحانی نه تنها باب میل اصلاح طلبان رفتار نکرد بلکه منت هم بر سر آنها گذاشت که اگر او نبود از اصلاح طلبی چیزی باقی نمی ماند. هرچند اصلاح طلبان از سال 96 تلاش کردند از دولت روحانی فاصله بگیرند اما سرمایه اجتماعی آنها این فاصله گذاری را باور نکرد و در انتخابات مجلس حاضر نشد مطابق خواست اتاق فکر اصلاح طلبان رفتار کند.
در انتخابات ریاست جمهوری تیپ فکری اتحاد ملت بنا را بر مشارکت هدفمند گذاشت اما وقتی همه گزینه های مدنظر جبهه اصلاح طلبان ردصلاحیت شدند، محکم ایستاد که لیدر و مرکزیت جریان نامزد معرفی نکنند، حال آنکه این رویکرد با مخالفت دو گروه کارگزاران و نامزدهای تأییدصلاحیت شده در انتخابات شورای شهر همراه شد. این گروه فشار آوردند تا هر طور شده اصلاح طلبان پشت سر عبدالناصر همتی قرار بگیرند. حتی فشارها آنقدر زیاد بود که محمد خاتمی و بهزاد نبوی نیز تلویحا از تک نامزد غیراصلاح طلب حاضر در صحنه حمایت و مردم را تشویق به حضور در پای صندوق های رأی کردند. در مقابل حزب اتحاد ملت نیز سفت و محکم روی حرفش ایستاد و نگذاشت بیانیه رسمی از سوی جبهه اصلاح طلبان در حمایت از عبدالناصر همتی صادر شود. نهایتا هم بر اثر این کشمکش ها آشی پخته شد که هیچ کسی رغبتی به خوردن آن نداشت. این اتفاق حتی آسیب شدیدتری به سرمایه اجتماعی اصلاح طلبان زد و انتقادات زیادی را حتی نسبت به نگاه سیاسی محمد خاتمی برانگیخت. سیدناصر قوامی فعال اصلاح طلب در همین رابطه گفت «اشتباه بزرگ او حمایت از آقای همتی در این دوره بود. خواهش من این است که در آینده از این اشتباهات نکند و توجه داشته باشد که دیگر روزنه‌ای برای ورود اصلاح‌طلبان به قدرت وجود ندارد.»
سرنوشت جبهه اصلاحات ایران
جبهه اصلاحات ایران آمده بود تا حرکت های انفعال محمدرضا عارف در شورای عالی سیاست گذاری را جبران کند اما خودش در اولین گام متوجه شد، مشکل محمدرضا عارف نبود بلکه تشتت سلایق مسئله نخست است. نمود این واقعیت عاملی برای جدایی برخی سیاسیون سرشناس همچون علوی تبار از این جبهه شد. حتی کار به جایی رسید که طیف اتحاد ملت تهدید کرد که کارگزاران باید از این جریان سیاسی به دلیل نقض مکرر تصمیمات تشکیلاتی درباره انتخابات اخراج شود، البته کارگزارانی ها نیز ساکت ننشستند و حملاتی متقابلی را به اتحاد ملت انجام دادند.
جلال جلالی زاده عضو حزب اتحاد ملت گفت: « از آنجایی که همیشه جریانات مردمی، اصولی و مخلص ماندگار بوده‌اند تصور می‌کنم که اصلاحات جامعه‌محور نیز جای خود را باز کرده و اصلاحات قدرت محور رو به رکود و انزوا خواهد رفت.»
در این میان حتی این احتمال قوت گرفت که کارگزاران به همراه حزب اعتدال و توسعه حول علی لاریجانی گرد هم آیند و یک مجموعه سیاسی قوی را شکل دهند. موضوعی که علی لاریجانی نیز چندی پیش تلویحا به آن اشاره کرده بود و گفت «شاید حزب تشکیل دهم».
اما آنچه درنهایت حاصل شد گویا یک آتش بس 6 ماهه بین کارگزاران و اتحاد ملت هست و طرفداران هر دو دیدگاه پذیرفتند قبل از هر تصمیمی فرصتی برای مذاکره و حل و فصل اختلافات به یکدیگر بدهند. اسماعیل گرامی مقدم با اشاره به تمدید 6 ماهه فعالیت جبهه اصلاح طلبان ایران و ماندن حزب کارگزاران در این مجموعه به «فردا» گفت «اختلاف دیدگاه‌های کارگزاران و اتحاد ملت وجود دارد ولی از اینکه آنها به یک فصل مشترکی درباره انتخابات آینده برسند، قرار است در کمیته سیاسی و راهبردی جبهه اصلاح طلبان همین مباحث صورت می گیرد تا این اختلاف سلیقه ها درباره انتخابات به حداقل برسد.»
سناریوی دوگانه کارگزاران
کارگزاران به دنبال شکل جدیدی از سیاست ورزی است که در آن حزب محور باشد و تصمیمات براساس یک ساختار مطلوب او اتخاذ شود، حالا فرق نمی کند ماهیتش اصلاح طلبی باشد یا شکل جدیدی از تفکر سیاسی. توجه به صحبت های علی محمد نمازی عضو شورای مرکزی کارگزاران بیشتر این سناریو را شفاف می کند. او در گفتگوی اخیرش با «فردا» هرچند صحبت های اسماعیل گرامی مقدم را تأیید می کند اما می گوید «قرار شده اصلاح طلبان به سمت کارکرد واقعی حزبی بروند.» از طرفی پیوند خوردن با علی لاریجانی را نیز محتمل می خواند و یاورد می شود «اگر قرار باشد پیوندی با آقای لاریجانی رخ دهد، آن لاریجانی است که باید به کارگزاران نزدیک شود نه عکس قضیه». در واقع امروز کارگزاران در دو جا پخت می کند، مذاکره با اتحاد ملت برای حل اختلافات و دوم تعریف نسبت خود با علی لاریجانی. در هر کدام از این دو میدان نتیجه بگیرند و فرمان را به همان سو می چرخاند.