رئیس و مشکلاتش

گروه سیاست سایت فردا – طبیعی و واضح است که تحلیل‌گران در عرصه سیاست به موضوعات مختلف از منظر خود و با گرایش سیاسی خود می‌نگرند و می‌نویسند. در اینجا اما سعی داریم با کنار هم قرار دادن این تحلیل‌ها ، مسائل را فارغ از جناح‌بندی‌های سیاسی بررسی کنیم.

در بسته پیش‌رو تحلیل‌های سیاسی را فارغ از جناح‌بندی‌های سیاسی بخوانید.

آیا رئیسی موفق می‌شود؟

 جعفر بلوری در یادداشت امروز «کیهان» نوشته است: «آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور منتخب از همان ثانیه‌های ابتدایی انتخاب، با چالش‌های جدی رو‌به‌رو بوده؛ آن‌قدر جدی که شاید امروز یکی از سؤال‌های مهم و کلیدی مردم درباره ایشان این باشد که با وجود این همه چالش و مشکل «آیا ایشان موفق خواهد شد؟». .. 1- مدیریت خوانده‌ها می‌گویند، برای موفقیت یک مدیر، فقط توانایی‌های فردیِ آن مدیر به تنهایی کافی نیست. مدیری موفق می‌شود که، هم خود توانمند و باانگیزه باشد، هم تیمی ‌که می‌بندد توانمند، با انگیزه و هماهنگ بوده و اعضای تیم با یکدیگر در تعامل باشند. ... دیروز اسامی ‌اعضای پیشنهادی کابینه آقای رئیس‌جمهور ارائه شد. از آنجایی‌ که تا لحظه تنظیم این یادداشت، خبری راجع به اعلام وصول این اسامی ‌از سوی مجلس منتشر نشده بود، نظر قطعی دادن درباره این کابینه زود است. اما اگر همین تیم را قطعی در نظر بگیریم، با توجه به جوان، باانگیزه و انقلابی بودن بسیاری از آنها می‌توان به موفقیت آنها امیدوار بود. اینکه این تیم چقدر با یکدیگر هماهنگ بوده و در تعامل خواهند بود را هنوز نمی‌دانیم چون، بسیاری از آنها تجربه وزارت ندارند اگرچه موفقیت‌های مدیریتی در برخی حوزه‌های تحت امرشان دیده می‌شود. به‌نظر می‌رسد باید منتظر بمانیم تا اسامی‌ وزرا قطعی شده و کار را شروع کنند و این یعنی، طی ماه‌های آینده بتوان دقیق‌تر در این مورد نظر داد.

2- در ابتدای این وجیزه گفتیم، راهی که رئیس‌جمهور منتخب در پیش دارد سنگلاخ و ناهموار است و بی‌نقص‌ترین خودرو‌ها هم در چنین مسیری، یا متوقف می‌شوند یا به کندی حرکت می‌کنند. تصور نمی‌کنیم کسی در عالم، وجود داشته باشد که مخالف این ادعای ما باشد. مردم امروز نتایج مدیریت غلط، ضعیف، ناهماهنگ و پیر دولت اعتدال و اصلاحات را با پوست و گوشت خود حس می‌کنند. کافی است قیمت برخی اقلام مصرفی و غیرمصرفی مثل مرغ، تخم‌مرغ، خودرو و مسکن را نه با 8 سال قبل که با همین 8 روز قبل مقایسه کنید! توانمندترین و هماهنگ‌ترین کابینه‌های جهان هم نمی‌توانند، چنین وضعی را به سرعت راست و ریست کنند. تخریب کردن همیشه آسان و ساختن، دشوار است. ...

3- «وضع موجود»، تنها و بدترین چالش رئیس‌جمهور منتخب نیست بلکه می‌توان گفت «عاملان وضع موجود» شاید، بدترین چالش آقای رئیسی هستند حتی بدتر از «وضع موجود»! وضع موجود را می‌شود با برنامه‌ریزی، تلاش شبانه‌روزی، تیم قوی و صدالبته فداکاری پس از مدتی تغییر داد اما، تغییر دادن برخی آدم‌ها کار راحتی نیست و بعضا حتی غیرممکن است. به‌ویژه آنهایی که مثل آب خوردن دروغ می‌گویند، در عین بدهکاری، خود را طلبکار جا می‌زنند و پس از 8 سال! ضعف‌ها و شکست‌ها را به دولت‌های ماقبل خود نسبت می‌دهند. اینجا این چند جمله را در گوشه ذهن‌تان نگه دارید: «بخشی از عاملان وضع موجود (داخلی یا خارجی) طی همین 6 روزی که از روی کار آمدن آقای رئیسی گذشته نشان داده‌اند، موفقیت این دولت را نمی‌توانند تحمل کنند. رئیسی نماد بازگشت دولت به ریل انقلاب است. موفقیت او یعنی موفقیت «مدل انقلاب اسلامی» و این بزرگ‌ترین کابوس مخالفان جمهوری اسلامی است! لذا، نمی‌خواهند آب خوش از گلوی این دولت و مردم پایین برود. علائم و نشانه‌های این «نمی‌خواهند» طی روزهای گذشته به خوبی خود را نشان داد. آنها با تمام توان تلاش خواهند کرد این دولت موفق نشود».

معیشت مردم در میانه دو دولت

عباس آرگون در یادداشتی برای روزنامه اعتماد نوشته است: «مشکلات اقتصادی این روزهای ایران دو دسته هستند که بخشی از آن ناشی از بحران‌های داخلی و بخشی دیگر ناشی از موضوعات تحریمی است. هرچند امسال شرایط کمی متفاوت‌تر است چرا که تصمیمات اقتصادی، سیاسی و اجتماعی کشور با دو نگاه و دو دولت در حال اجراست. ضمن آنکه موضوع تحریم‌ها نیز همچنان باقی است که باید گفت ادامه این قضیه باعث افزایش هزینه‌های کشور در بخش‌های مختلف واردات و صادرات می‌شود و چالش‌هایی را هم تاکنون به وجود آورده است که امیدواریم بحث تنش‌های سیاسی در دولت جدید از بین برود و شاهد عادی‌سازی روابط با سایر کشور باشیم. اما با توجه به افزایش تحریم‌ها در سال‌های گذشته میزان صادرات نفت ایران کاهش پیدا کرده و قیمت نفت هم افت داشته است و طی این سال‌ها در خصوص جذب منابع ارزی کشور با چالش‌هایی مواجه شدیم و بخش عمده نیاز ارزی کشور در حال حاضر از بخش غیرنفتی تامین می‌شود و یکی از مقاصد صادراتی ایران در این سال‌ها کشور افغانستان بوده که تقریبا حدود چهار میلیارد دلار میزان صادرات ایران به این کشور برآورد می‌شود و این نااطمینانی‌ها و بی‌ثباتی‌ها در منطقه باعث می‌شود تا صادرات ایران به کشور افغانستان افت کند و به نوعی عرضه ارز در کشور کاسته شود. این موضوع طبیعی است که در شرایط جنگ و نااطمینانی صادرات دچار مشکل شود و ارزی که پیش‌بینی می‌شد دیگر به ایران برنگردد که امیدواریم شاهد آرامش بیشتری در کشورهای منطقه باشیم تا این روابط توسعه پیدا کند، مسلما این نااطمینانی‌ها و جنگ هیچگاه به نفع ایران نخواهد بود و امیدواریم این اتفاقات در افغانستان تداوم نداشته باشد و این کشور هم روی صلح و آرامش را ببیند. از سوی دیگر موضوع مهم دیگری که با آن روبرو هستیم این است که شرایط ویژه در کشور به واسطه شیوع کرونا هنوز باقی است و به درستی مدیریت نشده است این در حالی است که در اکثر کشورهای جهان این موضوع مدیریت شده و ما هم نیازمند واکسیناسیون گسترده‌تر هستیم اما متاسفانه تاکنون رکورددار کشته‌ها بوده‌ایم و مشاغل و کسب و کارها هم از این موضوع تاثیر گرفته‌اند. همچنین رشد نقدینگی و افزایش تورم در کشور اوضاع اقتصادی را پیچیده کرده است و فشار مضاعفی به مردم وارد شده که امیدواریم تیم جدید اقتصادی بتواند تصمیمات خوبی در این رابطه اتخاذ کند چرا که وجود یک دولت پرانرژی و کارآمد کمک می‌کند تا مشکلات به تدریج حل شود.  ضمن آنکه نیازمند ثبات در قوانین و مقررات هستیم و در موضوعات اقتصادی ، ضرورت دارد تا معیشت مردم در اولویت مسوولان دولت قرار گیرد. اینکه موضوعات فرعی جای موضوعات اصلی را بگیرد در اصل کوتاهی در حق مردم است. در حال حاضر طبقه متوسط به سمت فقیر شدن در حرکت است و قدرت خریدشان کاهش یافته و تنها راهکار جلوگیری از رشد افسارگسیخته تورم، مدیریت آن است. مردم ما به اندازه کافی از وضعیتی که امروز با آن مواجه هستند، خسته شده‌اند و این اوضاع معیشتی و زندگی مردم به نفع جامعه و کشور نیست».

مواجهه پیشرو با قضیه واکسن

محمدصادق فقفوری در سرمقاله امروز جوان به سخنان دیروز رهبری پرداخته و نوشته است: «۱- حتی مقایسه فحوا و کلمات رهبر انقلاب هم نشان می‌دهد که اظهارنظر دیروز ایشان این‌همانی کاملی با اظهارنظر قبلی‌شان دارد: «به این‌ها [امریکا و انگلیس]اعتماد نیست، به فرانسه هم من خوش‌بین نیستم، علتش هم این است که سابقه آن خون‌های آلوده را این‌ها دارند، از جا‌های دیگر [غیر از امریکا، انگلیس و فرانسه]اگر بخواهند واکسن تهیّه کنند که جای مطمئنی باشد، هیچ اشکالی ندارد. / ۱۹ دی‌ماه ۱۳۹۹». «واکسن چه از راه واردات و چه با تولید داخلی باید با تلاش مضاعف و به هر شکل ممکن تأمین شود و در اختیار همه مردم قرار بگیرد / ۲۰ مرداد ۱۴۰۰». جمله اخیر نه عدول از جمله قبلی، که اتفاقاً مکمل آن است؛ با جمع دو اظهارنظر پیش­‌گفته، جان صحبت رهبر انقلاب این گزاره کاملاً قابل دفاع است: «واکسن کرونا به هر شکل ممکن از هر جای مطمئن تأمین شود؛ سابقه نشان داده که امریکا، انگلیس و فرانسه کشور‌های مطمئنی نیستند». علمای منطق آگاهند که دو جمله رهبر انقلاب پیرامون واکسن به فاصله هفت ماه، نه «متباین» است و نه حتی «متضاد»، که از نسبت منطقی «عموم و خصوص من وجه» برخوردار است.

۲- اظهارنظر پیشین رهبر انقلاب در بحبوحه ابتدایی کرونا و همه‌گیری جهانی آن، بیشتر از هر چیزی یک اظهارنظر منطبق با اقتضائات روز سیاسی، پیشرو و پیش‌برنده بود. اگر آن موضع‌گیری مدبرانه نبود، مشخص نبود وضعیت واکسن ایرانیان دچار چه ابتلائاتی می‌شد. حالا میزان تزریق واکسن از ۵۰۰ هزار دوز روزانه گذشته است و خیلی راحت‌تر می‌توان گفت وابسته و شرطی نکردن سلامت ایرانیان به خارج از ایران و چشم ندوختن به دست دشمنان ایران برای واکسیناسیون ملی، باعث شد هم تولید داخلی واکسن رونق بگیرد و هم خارجی‌های بدعهد کمی به عهدشان وفا کنند، چون ملتفت شده‌اند واکسیناسیون در ایران معطل آن‌ها نخواهد ماند. به رغم پیش‌­پرداخت میلیون دلاری بهای واکسن، هیچ کشوری تعهداتش را در قبال ایران اجرایی نکرد؛ حتی دوستان خارجی ایران هم مانند روسیه در تحویل واکسن به کشورمان بدعهدی کردند، حساب امریکا و انگلیس که از همان ابتدا هم مشخص بود. هنوز هم ما از کواکس و روسیه و چین و سایر کشور‌ها واکسن طلبکاریم، اما با پیگیری‌­های دولتی و غیردولتی نتوانسته‌­ایم طلب خودمان را استیفا کنیم. اوایل کرونا، عین این قضیه در تامین ماسک رخ داد: ماسک نایاب شد، گران شد و پس از اکتفای تولید داخل در دسترس و ارزان شد. رهبر انقلاب به همه این نتایج منطقی و البته اجتناب‌ناپذیر از همان ابتدای کرونا التفات داشتند: «با تولید واکسن در داخل، مسیر واردات خارجی آن نیز هموار شد، در حالی که تا قبل از آن با وجود پرداخت بهای واکسن، فروشندگان خارجی بدعهدی می‌کردند.»

۳- بلبشوی کرونایی در ۱۸ ماه گذشته ثابت کرده است که آنچه مانع از واردات واکسن شد، ربطی به داخل کشور نداشت و منع و بدقولی خارجی مانع اصلی بود. حتی رئیس‌جمهور سابق هم تمام‌قد پای کار واردات واکسن آمد و با کنار زدن وزارت بهداشت، گفت هر شخص و شرکتی که برای مجوز واردات واکسن کرونا مشکل دارد، به دفتر من بیاید، اما در عمل حتی یک دوز واکسن خصوصی هم وارد نشد. از این بیشتر، در رسانه‌­ها اخباری مبنی بر واکسیناسیون پولی هم منتشر شد، ولی هیچ‌­کدام راه به جایی نبرد. به عبارتی دیگر، بر فرض اگر نهی پیشینی (و منطقی) رهبر انقلاب برای واردات واکسن از دشمنان ملت ایران نمی‌بود، در عمل هم هیچ واکسنی از سوی آن کشور‌ها وارد ایران نمی‌شد. صف‌های چندصد نفری مردم در داروخانه‌ها گواه دیگری بر این مدعاست که تحریم‌شدگان واکسنی از سوی ایران، همان تحریم‌کنندگان دارو بر ملت ایران هستند.

مواجهه رهبر انقلاب با واکسن و واکسیناسیون در قبال کرونا، یک منطق قوی را آشکار می‌کند: تأمین سلامت و تضمین کیفیت سلامت. غالباً در بیماری‌های همه‌گیر، آینده‌نگری و مطلوبیت فدای سرعت درمان می‌شود. صحبت‌های رهبر معظم انقلاب در ۱۸ ماه گذشته پیرامون کرونا و واکسیناسیون یک قدر متیقن غیرقابل عدول دارد و آن هم این است که سلامت ایرانیان در درجه اول اهمیت قرار دارد و تامین با کیفیت آن نمی‌تواند و نباید در حاشیه سیاسی‌کاری‌های بهداشتی قرار گیرد.

گل‌های افسرده

سیدمصطفی هاشمی‌طبا در سرمقاله امروز شرق با اشاره به خواندن شعر «ما گل‌های خندانیم» در جریان مناظرات انتخاباتی، نوشته است:  «شکی نیست که مردم درحال‌حاضر دچار مشکلات فراوانی هستند. بگذریم از طیف محرومان و ناتوانان و آسیب‌پذیران که ظاهرا بر پیشانی آنان فقر و محرومیت حک شده و فریادرسی ندارند و بگذریم از قشر مرفه بی‌دردی که تورم و گرانی و مشکلات مختلف بر آنان تأثیر ندارد، اما به‌هرحال قاطبه مردم هم که گذران زندگی می‌کنند، دچار سختی‌های فراوانی هستند اما این سختی‌ها در کشور بالقوه ثروتمندی مثل ایران با تغییر برخی سیاست‌ها و تدابیر قابل رفع و رجوع است؛ ... صدالبته دولت سیزدهم هم چنانچه از نظرات پیدا و پنهانشان پیداست، در لایحه بودجه 1401 همین راه را خواهد رفت و کسر بودجه‌ای بیشتر به یادگار خواهد گذاشت. قابل تأسف آنکه این کسر بودجه در جهت هزینه‌های جاری است و نظر به آنکه مدیریت‌های سازمان برنامه و بودجه درد کشور را ندارند، برای حل مسائل اصلی کشور و طرح‌های سرمایه‌ای که محیط زیست و زیستگاه مردم را نجات دهد اقدامی نکرده‌اند. ... تصور نشود که فقط مسئولان مسئول هستند، مردم نیز حسب غریزه‌شان برای زندگی و تأمین زندگی به‌صورت قانونی یا غیرقانونی به سرزمینشان فشار می‌آورند؛ اما باید بدانیم این مسئولان هستند که هدایت جامعه را بر عهده‌ دارند و اگر آنان به‌گونه‌ای رفتار کنند که مردم به حال خودشان رها شوند و نتیجه‌اش نابودی سرزمین باشد، خیانت مضاعف کرده‌اند، زیرا آنان با اطلاعات، ارقام، تذکر دانایان جامعه و پیش‌بینی آینده‌پژوهان مجهز هستند و سکوت و بی‌عملی‌شان جای بخشش ندارد و حتما مستوجب عقاب در همین دنیا و نیز روز جزا هستند. اینک سخن را مستقیم با رئیس‌جمهور سیزدهم جناب حجت‌الاسلام و المسلمین سیدابراهیم رئیسی در میان می‌گذاریم. رئیس‌جمهوری معزز‌ زاده خراسان، در تاریخ خراسان بسیار کسان بودند که موجب سربلندی ایران در زمینه‌های مختلف فرهنگی سیاسی و نظامی بودند؛ اما می‌توان گفت در رأس آنان ناجی ملک و ملت نادرقلی افشار فرزند شمشیر بوده است. آنکه ایران را از دست اشغالگران رهایی بخشید و سرکشان سراسر مرزهای ایران را که همگی تشنه به خون شیعیان بودند، سرکوب کرد و عثمانی و روس را از ایران بیرون انداخت و حکومت ایران را نجات داد و قوام بخشید. ... اینک شما به‌عنوان رئیس‌جمهور ایران وارث نادر نیز هستید. رسیدگی به مسائل جاری اهمیت دارد کمک به نیروهای مبارز علیه اشغالگران اهمیت دارد، مبارزه با استکبار اهمیت دارد اما توجه کنید که شالوده زیر پایتان در حال آسیب است و آوار ساختمان‌ها همان‌گونه که گفته شد، بر سر مردم و شما فرومی‌ریزد. ...  تسلیم به یک سیستم بوروکراسی و دنباله‌روی از جریانات قبلی لزوما مغایر صفات ذکر‌شده است و حتما به نجات سرزمینی ایران نخواهد انجامید. اگر امروز که تازه بر مسند نشسته‌اید، از این مهم چشم بپوشید و غرق در مسائل جاری اقتصادی و به‌اصطلاح درست یا غلط تنها گرفتار مسائل معیشتی مردم شوید، سیل مشکلات روزمره شما را با خود خواهد برد و غرق خواهد کرد. پیش خود ارزش هر کار را تعیین کنید و برابر آن وقت بگذارید. شاید باور نکنید اما مطمئن باشید اگر امروز هم با سرهم‌بندی مالی بتوانید گشایش مختصری برای معیشت مردم و سایر مسائل مختلفی که نام برده‌اید پیدا کنید، نه در بلندمدت بلکه در همان کوتاه‌مدت هم اقدامات خنثی خواهد شد و فنر تورم، محرومیت و نارضایتی تحت فشار مجددا به بالا خواهد جهید. جناب آقای رئیس‌جمهور، یکی از مشکلات رئیس‌جمهور قبل صحبت‌نکردن با مردم، حضورنیافتن در مباحثه‌های عیان برای راه‌حل‌ها و چالش حضوری با مدعیان و ابراز خطابه به‌جای گفت‌وگو بود. اگر با مردم با صراحت صحبت کنید و مشکلات را بی‌پرده به آنان بگویید و تهدیدهای داخلی و خارجی را بیان کنید و واقعا از خارج‌کنندگان سرمایه، رانت‌خواران و قاچاقچیان صحبت کنید، مردم با شما و برنامه‌های شما همراه خواهند بود. سؤال‌های بی‌شماری در ذهن مردم هست که پاسخ داده نمی‌شود و این بی‌پاسخی و پوشاندن ضعف‌ها، دائم انرژی منفی به مردم می‌دهد، به‌ویژه که فضای مجازی دائم اطلاعات مختلف (راست و دروغ) به مردم خواهد داد. به یاد داشته باشید که با فضای مجازی به نام صیانت از مردم نمی‌توان مبارزه کرد، بلکه باید هر آنچه را به مردم می‌دهند، با صداقت خنثی کرد و اطلاعات درست در اختیار مردم گذاشت و در آخر سرزمین ایران را به خاطر داشته باشید.»

رای اعتماد آسان

جلال جلالی زاده نماینده پیشین مجلس در یادداشتی برای «آفتاب یزد» نوشته است: «روز گذشته کابینه دولت سیزدهم به مجلس معرفی شد، برآورد من این است که این کابینه از مجلس به راحتی رای اعتماد خواهد گرفت چرا که خیلی از وزرای پیشنهادی بیشتر از جبهه پایداری و احمدی‌نژادی هستند و با توجه به وضعیتی که مجلس دارد احتمال قوی می‌دهم که این کابینه از مجلس رای اعتماد را خواهد گرفت.

اما به نظر من کابینه پیشنهادی آقای رئیسی که در آن خیلی از افراد شناخته شده نیستند و برخی از آن‌ها نیز شناخته شده هستند، یک کابینه قوی نیست. آقای رئیسی ادعا می‌کرد که کابینه‌اش قرار است فرا جناحی و «قدرت بر مبنای توانمندی» باشد اما کابینه‌ای که معرفی کرد اصلا این طور نیست و بنابراین من فکر نمی‌کنم که این کابینه بتواند کابینه موفقی باشد.

با این حال اگر از وزرای پیشنهادی پشتیبانی و حمایت‌های همه جانبه صورت بگیرد و وزرا در تصمیم گیری‌ها مستقل باشند و مشاوران مسلط، مجرب و متبحری داشته باشند و همچنین حمایت‌هایی از بالا صورت بگیرد احتمالا این وجود دارد که موفق عمل کنند اما اگر در تصمیم گیری‌ها مستقل عمل نکنند و تحت تاثیر دیگران قرار بگیرند فکر نمی‌کنم که بتوانند عملکرد قابل دفاعی داشته باشند و کاری از پیش ببرند.»