همه‌چیز درباره مطالبه مهریه
مهریه چه مواردی را شامل می‌شود؟
در عرف و فرهنگ کشورمان به‌صورت کلی مهریه به مالی گفته می‌شود که در زمان انعقاد عقد ازدواج مرد تعهد می‌کند که آن را به زن پرداخت کند. بر اساس ماده 1078 قانون مدنی مهریه باید مالیت و مشروعیت داشته باشد یعنی چیزی باشد که ازنظر بازار ارزش دادوستد داشته باشد.
بنابراین اگر چیزی ازنظر اقتصادی ارزش وبهای خریدوفروش نداشته باشد نمی‌تواند به‌عنوان مهریه تعیین شود مثلاً نمی‌توان مقداری مواد مخدر یا اسلحه را به‌عنوان مهریه قرار داد، چراکه خریدوفروش این اموال در بازار مشروعیت نداشته و بنابراین مالیت نیز ندارند پس نمی‌توانند به‌عنوان مهریه تعیین شوند.
روش‌های مطالبه مهریه
به‌طورکلی مطالبه مهریه از دو روش ممکن است نخست؛ اینکه زن از طریق سند ازدواج که سندی لازم‌الاجرا است اجرای مفاد مهریه خود را از ادارات اجرای ثبت مطالبه کند یعنی اینکه روش اجرای ثبت را برای مطالبه مهریه خود برگزیند. و روش دوم؛ مراجعه به دادگاه و الزام شوهر به پرداخت مهریه مندرج در سند ازدواج است.
مطالبه مهریه از اجرای ثبت: درگذشته و قبل از سال ۹۹ زن این اختیار را داشت که برای مطالبه مهریه خود به دادگاه مراجعه کرده یا اینکه پرداخت مهریه خود را از طریق ادارات اجرای ثبت پیگیری کند اما از تاریخ تصویب بخشنامه رئیس قوه قضاییه که ناظر بر ماده ۱۱۳ قانون برنامه پنجم توسعه است شخصی که مطالبه مهریه می‌کند موظف است ابتدائاً درخواست خود را از دوایر اجرای ثبت پیگیری کرده و درصورتی‌که اموالی از شخص متعهد پرداخت مهریه یعنی شوهر شناسایی نشود به دادگاه مراجعه کرده و الزام شوهر به پرداخت مهریه را از دادگاه بخواهد.
بنابراین در حال حاضر مطالعه کننده مهریه موظف است اول از طریق صدور اجراییه از دفتر ازدواج و تشکیل پرونده و پیگیری آن در دوایر اجرای ثبت نسبت به شناسایی و توقیف اموال متعهد مهریه اقدام کند و درصورتی‌که اموالی در استعلامات صورت گرفته از شوهر شناسایی نشود اجرای ثبت گواهی مبنی بر عدم شناسایی اموال صادر می‌کند که خانم می‌تواند با در دست داشتن نگاهی به طرح دعوا در دادگستری بپردازد.
مطالبه مهریه از شعب دادگاه خانواده: درصورتی‌که مراحل مطالبه مهریه از اجرای ثبت پیگیری شود و هیچ‌گونه اموالی از شوهر در دادگاه شناسایی نشود برای زوجه راهی باقی نمی‌ماند تا از دادگاه بخواهد شوهر را به پرداخت مهریه الزام نماید.
در این صورت اگر رأی به محکومیت مرد به پرداخت مهریه صادر شود و اجراییه به طرفیت زوج ابلاغ‌شده ولی شوهر از پرداخت مهریه امتناع کند زن می‌تواند از دادگاه بخواهد که بر اساس ماده ۳ قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی نسبت به جلب و بازداشت شوهر اقدام کند.
درواقع تنها تفاوتی که بین مطالبه مهریه از دوایر اجرای ثبت و مطالبه مهریه از شعب دادگاه خانواده وجود دارد امکان صدور دستور بازداشت مرد در صورت عدم پرداخت مهریه است. یعنی اینکه دوایر اجرای ثبت اختیار قانونی نسبت به جلب فرد را در صورت عدم شناسایی مال ندارند اما بر اساس ماده ۳ مذکور اگر اموالی از مرد شناسایی نشود زن می‌تواند تقاضا کند که مرد تا زمان پرداخت مهریه و یا اثبات اعسار در دادگاه خانواده در بازداشت بماند.
مراحل مطالبه مهریه از اجرای ثبت
تقاضای صدور اجرائیه: ازآنجایی‌که سند ازدواج سند رسمی بوده و مفاد آن لازم‌الاجرا هستند خانم می‌تواند اجرای مفاد آن را از اجرای ثبت به خواهد ولی مقدمه تشکیل پرونده اجرایی و مطالبه مهریه صدور اجرایی است. بر اساس مقررات قانونی صدور اجراییه نسبت به سند ازدواج در صلاحیت دفتر ازدواج صادرکننده سند ازدواج است.
بنابراین خانم بایستی برای صدور اجراییه به دفتر ازدواج که نکاح در آنجا ثبت‌شده است مراجعه کرده و تقاضای کتبی مبنی بر صدور اجرایی را به سردفتر تقدیم کند و هزینه‌های صدور اجراییه را بپردازد سپس در دفتر با احراز مقدار مهریه نسبت به همان مقدار اجراییه صادر می‌کند و اجرائیه صادرشده را برای تشکیل پرونده به اداره پنجم اجرای ثبت که مخصوص اجرای اسناد مهریه است ارسال می‌کند.
تشکیل پرونده اجرایی: پس از وصول اجرایی به دایره پنجم اجرای ثبت اداره مربوطه نسبت به تشکیل پرونده اقدام نموده و شماره کلاسه‌ای به پرونده اختصاص می‌دهد. در این مرحله اگر زوجه اموالی از شوهر خود شناسایی کرده و از وجود آن‌ها اطلاع دارد به دایره اجرای ثبت اطلاع می‌دهد و کارشناس مربوطه نسبت به توقیف این اموال با مراجع مربوطه مکاتبه می‌کند.
انجام استعلام و توقیف اموال: درصورتی‌که زوجه از اموال زوج اطلاع نداشته باشد می‌تواند از کارشناس مربوطه در دایره اجرای ثبت تقاضا کند تا نسبت به شناسایی اموال شوهر مثل خانه، خودرو یا حساب‌های بانکی از اداره ثبت‌اسناد املاک، پلیس راهور ناجا و همچنین بانک‌ها استعلام کرده و اموال موجود در آنجا را توقیف نمایند.
فروش اموال شناسایی‌شده: درصورتی‌که اموالی از شوهر شناسایی شود دایره اجرای ثبت از طریق مزایده مال شناسایی‌شده را پس از تعیین قیمت کارشناسی به بالاترین قیمت پیشنهادی می‌فروشد و مبلغ حاصل را به خانم پرداخت می‌کند.
مطالبه مهریه به نرخ روز چگونه است؟
بر اساس مقررات که در ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی تعیین‌شده است درصورتی‌که مهریه مقداری وجه رایج کشور(ریال) باشد مهریه از طریق شعب دادگاه مطالبه شود چه از طریق دوایر اجرای ثبت مورد مطالبه قرار بگیرد بایستی به نرخ روز محاسبه شود. بر این اساس طبق شاخص تورمی که بانک مرکزی هرسال اعلام می‌نماید افت ارزش پول محاسبه‌شده و قیمت و بهای روز مهریه مورداجرای قرار می‌گیرد.
آیا مهریه توسط وراث قابل مطالبه است؟
عقد ازدواج دائم و چه موقت باشد زن نسبت به مهریه مستحق است و چنانچه زن در عقد دائم و موقت فوت کند پرداخت مهریه بر عهده شوهر همچنان باقی است. و اگر شوهر فوت کند هم زن می‌تواند مهریه خود را از ماترک(اموال باقی‌مانده) شوهر متوفی وصول نماید که این موضوع نیز هم از دایره اجرای ثبت و هم از طریق دادگاه قابل انجام است.
مهریه تا چه میزان قابل مطالبه است؟
بر اساس مقرراتی که در قانون حمایت خانواده و اصلاحات بعدی آن انجام‌شده است در حال حاضر اعمال ماده ۳ یعنی بازداشت شوهر در قبال محکومیت به مهریه فقط تا سقف ۱۱۰ سکه بهار آزادی ممکن است یعنی اگر مرد ۱۱۰ سکه از مهریه را پرداخت کرده باشد دیگر زوج نمی‌تواند از دادگاه تقاضای اعمال ماده ۳ قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی را بنماید.
اما اگر اموالی از شوهر شناسایی شود به هر میزان که مهریه تعیین‌شده باشد از آن اموال قابل‌برداشت و وصول است یعنی اگر مرد اموال قابل توقیف و بازداشت داشته باشد محدودیتی برای مطالبه مهریه از آن‌ها وجود ندارد.
گروه وکلای ایران دادفر
جهت دریافت مشاوره‌های تخصصی و مشاوره حقوقی خانواده و همچنین استفاده از خدمات تجربیات وکلای برجسته گروه وکلای ایران دادفر می‌توانید به آدرس وب‌سایت گروه مراجعه فرمایید.