سرنوشت مذاکرات احیای برجام در دولت رئیسی

گروه سیاسی فردا: با روی کار آمدن بایدن، امیدهای دولت روحانی برای احیای برجام زنده شد. از همان روزهای نخست آغاز کار دولت بایدن پالس‌هایی از پاستور به مقامات جدید در کاخ سفید ارسال می شد. تصور روحانی آن بود که می تواند از زمان باقی مانده استفاده کند و میراث لغو تحریم‌ها را برای خود به یادگار بگذارد اما گزارش نهایی ظریف به مجلس درباره برجام نشان داد که مذاکرات احیای برجام در این دولت به نتیجه نمی رسد و باید منتظر ماند روی کار آمدن دولت سیدابراهیم رئیسی روی کار آید.

سه استراتژی درباره پیگیری مذاکرات احیای برجام

اظهارنظرهای سیاسیون دو جناح حکایت از آن می کند که سه استراتژی درباره نوع نگاه دولت آینده به برجام متصور است. نخست آنکه بلافاصله بعد از برگزاری مراسم تنفیذ و تحلیف ریاست جمهوری، تیم مذاکره کننده فعالیت خود را از سر گیرد. بخشایش اردستانی در همین رابطه به فردا گفت «احیای برجام در دولت آقای رئیسی انجام خواهد شد و همین تیم آقای عراقچی زیر نظر وزارت خارجه آن را دنبال خواهد کرد.»

دوم آنکه به طور موقتی پیگیری مذاکرات وین به تعویق افتد تا استقرار کامل دولت سیزدهم انجام شود. البته این رویکرد بیشتر به نگاه طرف غربی منتسب می شود. ناصر ایمانی در همین رابطه گفت «طرف غربی می گوید صبر می کنیم دولت آینده ایران روی کار بیاید و نظراتش را بشنویم چون احتمال دارد که با بخشی از توافقات حاصله موافق نباشد و ما باید بنشینیم و از اول مذاکره کنیم.»

سوم آنکه برای آینده نامعلوم مذاکرات وین در همین سطح متوقف بماند. این نگاه وقتی بیشتر برجسته شد که آیت الله علم الهدی روز گذشته گفت «از مجلس تشکر می‌کنیم که شر برجام را کندند». در واقع از این نوع اظهارنظرها بر می آید که دولت سیدابراهیم رئیسی عزمی برای احیای برجام نخواهد داشت.

نگاه دولت رئیسی به سرنوشت برجام

سیدابراهیم رئیسی در انتخابات ریاست جمهوری موضع شفافی درباره برجام گرفت و دولت خود را متعهد به اجرای مفاد این توافق نامه دانست. این پیام روشنی به طرف غربی و البته برخی مخالفان جدی برجام در داخل بود که امید داشتند «با روی کارآمدن سیدابراهیم رئیسی موضوع برجام به کل منتفی شود».

منصور حقیقت پور در گفتگو با خبرنگار «فردا» درباره نگاه دولت رئیسی به احیای برجام گفت: پیگیری برجام تا به اینجای کار بدون اراده نظام نبود. منطقی و درستش این است که مذاکرات به سرانجام برسد. البته اگر آمریکایی بپذیرند که دیگر برای خروج از برجام اقدام نمی کنند.

وی افزود: اگر آمریکایی ها به برجام برگردند، مقامات جمهوری اسلامی ایران نیز گفتند که ما نیز به اجرای تعهدات برجامی بر می گردیم اما اگر آمریکایی ها بر نگردند، بحث دیگری است. آقای رئیسی هم اعلام کرد و معتقدم دولت ایشان با قدرت پای اجرای برجام می ایستد. از سایر طرف های حاضر در برجام هم باید خواسته شود التزام لازم را برای عدم فرار آمریکایی ها تبیین کنند.

این کارشناس مسائل سیاست خارجی اظهار کرد: برجام و مذاکرات هسته ای با هدف تأمین منافع ملی انجام شد حتما آقای رئیسی این موضوع را بررسی می کند، اگر طرف مقابل خود را ملزم به ماندن در توافق و اجرای برجام بداند، قطعا دولت آقای رئیسی زیر برجام نمی زند و اجرای آن را ادامه می دهد.

از مجموع اظهارنظرها این طور برمی آید که نکته اساسی در موضوع احیای برجام تأمین منافع ملی است. گرچه مذاکرات را وزارت خارجه دنبال خواهد کرد، روند 18 ساله مذاکرات هسته ای نشان می دهد، شورای عالی امنیت ملی مرجعی است که در این حوزه تصمیم می گیرد و این تصمیم مستقل از گرایش های سیاسی و تمایلات دولت مستقر انجام می شود.