واکنش پناهیان به توهین‌های اخیر به آیت‌الله مصباح

آیین گرامیداشت عمار انقلاب، آیت الله مصباح یزدی (ره) و محکومیت هتک حرمت وی، عصر امروز (دوشنبه ۲۱ تیرماه) از سوی بسیج دانشجویی دانشگاه تهران برگزار شد.

در این مراسم، حجّت الاسلام علیرضا پناهیان، رئیس حوزه علمیه دارالحکمه با یادآوری جمله مرحوم آیت‌الله خویی درباره شاگرد خود آیت‌الله صدر مبنی بر اینکه اگر صدر در غرب بود، بهتر قدر او را می‌دانستند، گفت: این معضل در جامعه دینی وجود دارد که قدر نعمت‌هایمان را نمی‌دانیم.

وی با بیان اینکه در کشور ما فرهنک تأیید، کمرنگ است، اظهار داشت: صرفاً پس از مگر پس از شهادت یا رحلت افراد از آن‌ها تقدیر می‌شود، اخیراً هم پس از توهین به آنان.

پناهیان ادامه داد: در غرب کسی که نظریه‌‌ای بدهد فوراً به او فیلسوف می‌گویند. اما در ایران شخصیت‌های کم‌نظیر علمی داشته و داریم اما به سادگی جامعه علمی و دینی ما حاضر به تقدیر از زحمات علمی کسی نیست. شاید ریشه‌ این موضوع در فرهنگ نقادانه ما باشد.

وی افزود: اگر در تأیید کسی توییتی زده شود، معمولاً کم‌تر لایک می‌خورد اما اگر در مخالفت کسی توییت زده بشود، ریتوئیت هم می‌شود.

پناهیان با بیان اینکه دیکتاتوری روانی اجازه نمی‌دهد حتی از کسی تقدیر بشود، گفت: افکار شهید صدر بسیار برای انقلاب اسلامی ایران مفید بود به نحوی که اوایل انقلاب تا زمانی که ایشان در قید حیات بدوند حضرت امام می‌فرمودند اگر سوالی درباره نظام اسلامی وجود دارد به عراق بفرستید تا آقای صدر پاسخ دهد.

وی ادامه داد: تنها کسی که حضرت امام در شهادت او سه روز عزای عمومی اعلام کرد برای شهید صدر بود، اما امروز جوانان ما با اندیشه‌های شهید صدر آشنا نیستند.

رئیس حوزه علمیه دارالحکمه، علامه عسکری را یکی دیگر از شخصیت‌های ناشناخته دانست و گفت: همواره گفته‌ام که اگر می‌خواهید اسلام را بشناسید به آثار علامه عسکری رجوع کنید.

پناهیان با بیان اینکه انگار رسم است که برخی شخصیت‌ها در کشور شناخته نشوند، گفت: یکی از شخصیت‌های علمی غریب عصر ما مرحوم آیت‌الله مصباح یزدی هستند. از لحاظ معنوی هم ایشان غریب بودند.

وی ادامه داد: اگر چهل سال بعد تخریب‌ها نسبت به آیت‌الله مصباح را در کنار ابعاد شخصیت ایشان مطرح کنید کسی باور نمی‌کند که در جمهوری اسلامی چنین اتفاقی رخ داده باشد.

پناهیان با بیان اینکه من هیچوقت شاگرد آیت‌الله مصباح نبوده‌ام، امّا برای پرسش برخی سؤالات به ایشان مراجعه می‌کردم، اظهار داشت: برخی ویژگی‌ها در آیت‌الله مصباح وجود داشت که به جرأت می‌توان گفت در حوزه علمیه کم‌نظیر بود.

وی با بیان اینکه آیت‌الله مصباح یزدی در تواضع علمی و انعطاف پذیری علمی تقریباً بی‌نظیر بود، گفت: گاهی بغض گلویم را می‌گیرد از برداشت‌هایی که دیگران درباره ایشان انجام می‌دهند.

رئیس حوزه علمیه دارالحکمه با بیان اینکه بسیاری از شاگران علامه طباطبایی صرفاً انتقال دهنده علم ایشان بودند، اظهار داشت: آیت‌الله مصباح صرفاً انتقال دهنده علم مرحوم طباطبایی نبود بلکه بر آن می‌افزود.

پناهیان ادامه داد: علامه مصباح در نقد تفکر غرب انقدر منصفانه عمل می‌کرد که اگر دوعامل عدم تقدیر از شخصیت‌ها و تخریب‌ها نبود، باید ایشان را به‌عنوان محبوب ترین شخصیت در دانشگاه می‌شناختیم.

وی با اشاره به نظریه عقده اُدیب که ریشه بسیاری از مشکلات را در سرکوب میل جنسی در دوران کودکی می‌داند، اظهار داشت: علامه مصباح آنقدر دقیق در مسائل عملی ورود می‌کرد و منصفانه نقد می‌کرد که بخشی از نظریه عقده اُدیب را قبول داشت و می‌گفت بخش دیگر آن که می‌گوید چنین عقده‌ای به شکل پایدار در انسان باقی می‌ماند، غلط است.

پناهیان با طرح این سؤال که چند اندیشمند در حوزه و دانشگاه داریم که مثل آیت‌الله مصباح به همه رشته‌های علوم انسانی اشراف داشته باشد، گفت: آیت‌الله مصباح با وجود این اشراف علمی، دائماً در گفت‌وگوهای خود می‌گفتند البته نمی‌دانم این حرف درست است یا نه.

وی با اشاره به دوره معارف قرآن آیت‌الله مصباح گفت: برای هرکسی بخواهد اسلام شناسی را یاد بگیرد مطالعه این دوره ضروری است.

پناهیان با بیان اینکه کار علمی بدون هوای نفس سخت است و کسانی که کار علمی می‌کنند باید مدام هواگیری شوند، گفت: آیت‌الله مصباح بدون هوای نفس کار علمی می‌کرد.

وی، آیت‌الله مصباح را نزدیک‌ترین شخصیت معنوی به مرحوم آیت‌الله بهجت دانست و گفت: بسیاری از سخنانی که در این باره وجود دارد، گفتنی نیست و در این باره می‌توانید از فرزند آیت‌الله بهجت سؤال کنید.

کارشناس مسائل دینی در مذمت توهین به دیگران گفت: در روایات داریم که به کسی توهین نکنید ممکن است او از اولیا باشد.

پناهیان با بیان اینکه آیت‌‌الله مصباح به شدت کَتوم و غیرمتظاهر بود و حالات عرفانی خود را بروز نمی‌داند، اظهار داشت: وقتی کتاب «خودشناسی برای خودسازی» ایشان را مطالعه کنید متوجه ابعاد عرفانی شخصیت آیت‌الله مصباح خواهید شد و مشخص است که آنچه به رشته تحریر درآورده است صرفاً بحث‌‌های علمی نیست بلکه خود ایشان این حالات را تجربه کرده است.

وی با بیان اینکه آیت‌الله مصباح منتقد مرحوم هاشمی رفسنجانی بود، اظهار داشت: در دیداری که با ایشان داشتم به دنبال پاسخ این سؤال بودم که تفکرات کنونی مرحوم هاشمی رفسنجانی چگونه در قبل از انقلاب ریشه داشته است، که آیت‌الله مصباح در 40 دقیقه‌ای که سخن گفت، جز خوبی آقای هاشمی چیزی نگفت. با اینکه منتقد ایشان بود امّا بسیار مهذب بود که امتیازی را از آقای هاشمی نادیده نگیرد.

پناهیان با بیان اینکه تفکرات آیت‌الله مصباح بیش از هر عالم دیگری به درد دانشگاه می‌خورد، اظهار داشت: به همه دانشگاهیان پیشنهاد می‌کنم اگر خواستید نقد عالمانه به مسائل علمی را در حوزه پیدا کنید به کتاب‌های آیت‌الله مصباح رجوع کنید. البته رجوع کردن به‌معنای تعطیل کردن فکر و اندیشه و تقلید از اندیشه یک عالم دیگر نیست، بلکه باید تفکرات دیگر عالمان دینی را در معرض نقد و نظر قرار داد.

وی افزود: مطلق نگری درباره هیچ فردی درست نیست، اما این با تخریب و توهین متفاوت است.

پناهیان با بیان اینکه فرهنگ تخریب و تخطئه از دیکتاتوری رضاخانی بدتر است، اظهار داشت: این فرهنگ را جماعتی در کشور باب کرد که در رأس آن‌ها سعید حجاریان قرار دارد. آن‌ها هر کس سخن علمی مطرح می‌کرد، به اون برچسب می‌زدند و توهین و تخریب را باب کردند.

کارشناس مسائل دینی با اشاره به خدمات قرآنی آیت‌الله مصباح گفت: از آقای قرائتی درخواست می‌کنم چند جلسه درباره خدمات قرآنی علامه مصباح سخن بگویند.

پناهیان دلیل نخست تخریب علامه مصباح را از دیرباز، دیکتاتوری رسانه‌ای جریان غربگرا در کشور خواند و ادامه داد: دلیل دوم تخریب ایشان شاگرد پروری و لشکرسازی بود. آیت‌الله مصباح به خاطر شاگردپروری که انجام دادند در فضای سیاسی کشور اثر گذاشتند.

وی با بیان اینکه باید پرهیز کنیم از اینکه آیت‌الله مصباح را در حد و اندازه‌های خودمان پایین بیاوریم و ایشان را در حد یک حلقه و گروه منحصر کنیم، به ارتباط جبهه پایداری و آیت‌الله مصباح اشاره کرد و گفت: شکل‌گیری جبهه پایداری اتفاق مبارکی بود و بنده هم در اجتماع این تشکل در ابتدای شکل‌گیری سخنرانی کردم، امّا آیا علامه مصباح عضو جبهه پایداری بود؟ ابدا. آیا از این جبهه حمایت می‌کرد؟ بله، چون در آن زمان تنها گروهی که دلیرانه در دفاع از نظام و مقابله با انحرافات ایستادگی می‌کرد.

پناهیان با بیان اینکه انتقاداتی به جبهه پایداری وجود دارد گفت: جریانی مثل پایداری باید مردمی می‌ماند و مردمی رشد می‌کرد و یک بدنه اجتماعی قوی تشکیل می‌داد نه اینکه خود را در یک گروه تقلیل می‌داد، ولو یک گروه خوب. دیدگاه خود آیت‌الله مصباح نیز با این شکل تشکل سازگاری ندارد.

وی ادامه داد: نه پایداری باید از تأییدات‌ آیت‌الله مصباح زیاد استفاده کند نه حمایت‌های آیت‌الله مصباح از پایداری غلط بود.

پناهیان با بیان اینکه بزرگانی چون آیات مصباح و مهدوی کنی فراتر از جریان‌های سیاسی بودند، اظهار داشت: این بزرگان همواره از جریان‌ها و افرادی که دیدگاه‌هایشان به آن‌ها نزدیک‌تر بود حمایت می‌کردند، امّا این به معنای تأیید صفر تا صد اقدامات آن گروه و جریان نبود.

وی درباره انعطاف دیدگاه‌های آیت‌الله مصباح گفت: یکبار به نزد ایشان رفتم تا دیدگاه ایشان را درباره یک شخصی از چهره‌های سیاسی که البته ناشناخته هم نبود، تغییر بدهد. بعد از اینکه سخنان خود را مطرح کردم، ایشان گفتند که من درحد صفر این فرد را قبول نداشتم، اما اکنون پنجاه درصد او را قبول دارم.

پناهیان با بیان اینکه تعجب می‌کنم که برخی افراد، رفتار برخی شاگردان یا اعضای جبهه پایداری را به آیت‌الله مصباح ربط می‌دهند، گفت: آیت‌الله مصباح، قلّه‌ای است که در دامنه‌اش چشمه‌‌هایی می‌جوشند، حالا ممکن است این چشمه‌ها در مذاق ما تلخ هم باشند. آن را که نباید به حساب قله نوشت.

وی با اشاره به شکل‌گیری جمنا گفت: همان زمان در جمع اعضای جمنا نیز حاضر شدم و سخنرانی کردم و نکاتی را مطرح کردم که توجه نکردند. گفتم باید آنچنان بدنه اجتماعی قوی داشته باشید که همه جوانان بیایند حرف شان را بزنند.

پناهیان با بیان اینکه جبهه پایداری باید به مثابه یک جریان عظیم مردمی عمل کند، اظهار داشت: امروز تشکیلات مردمی به معنای دقیق نداریم.

وی درباره دیدگاه‌های تشکیلاتی آیت‌الله مصباح گفت: من در این زمینه مفصل از ایشان سؤال کرده‌ام و فعلاً قصد بازگو کردن سخنان ایشان را ندارم، امّا با اطمینان می‌گویم که دیدگاه‌‌های تشکیلاتی آیت‌الله مصباح اجرا نشده است.

پناهیان ادامه داد: پایداری هم فرصت بوده است و هم انتقاد به آن وارد است. از طرفی ممکن است اکنون خدمات بزرگی هم داشته باشد، اما ربط این تشکل به آیت‌الله مصباح ضعیف است.

وی درباره اینکه چرا آیت‌الله مصباح انتقادات خود به جبهه پایداری را علنی نمی‌کرد، گفت: این امر به خاطر این بود که همان جمعی که مورد تأیید بودند و کلیت حرکت‌شان درست بود، تضعیف می‌شد.

پناهیان با اشاره به توهین‌های اخیر به آیت‌الله مصباح گفت: باید دعا کرد کسانی که تخریب می‌کنند، زبان تقدیرشان باز شود و کسانی که توهین را باب کردند اگر قابل هدایت هستند خدا آن‌ها را ببخشد.

وی با اشاره به روی کار آمدن آیت‌الله رئیسی گفت: ان‌شاءالله در این دولت فضای گفت‌‌وگو باز شود. حتی اگر منتقد اصلاح طلبان هستیم، جدا از مدیران این طیف که برخی از آن‌ها خدمات خوبی داشته‌اند، با بدنه ژورنالیستی این جریان که خیانت‌های تاریخی به این کشور کردند نیز می‌توان مدارا و گفت‌‌وگو کرد، چرا که آن‌ها دچار خلأ تئور یک شده اند و کم‌تر کسی در این جریان حاضر است که از دموکراسی غربی دفاع کند.

پناهیان با بیان اینکه باید کاری کرد که تا مدتی فضای توهین و تخریب در کشور کمرنگ شود، گفت: در دوره‌ای، باید فریاد زده می‌شد تا صدا شنیده شود، امّا اکنون دیگر آن زمان نیست و نباید پاسخ توهین را با توهین بلندتر داد.

رئیس حوزه علمیه دارالحکمه با بیان اینکه باید در دولت جدید نهضت رفع سوءتفاهم ایجاد کنیم، گفت: مثل آیت‌الله مصباح، منصفانه در نقد تفکرات غلط عمل کنیم.

پناهیان با بیان اینکه در آخرالزمان مومنین طوری همدیگر را تخریب می‌کنند که در روایات داریم که آب دهان به صورت همدیگر پرتاب می‌کنند، گفت: در دام بلاهای آخرالزمان نیفتیم و با توهین‌ها آرام مقابله کنیم.

این استاد حوزه و دانشگاه، مخالفت خود با طرح ولایت را تکذیب کرد و گفت: در دوره‌ای که دانشگاه پر شده بود از شبهه‌هایی که کم‌کم داشت جا می‌افتاد و عادی می‌شد، علامه مصباح طرح ولایت را راه انداخت و دانشگاه فهیمد که این شبهات جواب دارد، لذا شبهات فروکش کرد. این عملیات آیت‌الله مصباح در طرح ولایت بود./فارس