بایدن بدنبال «برجام بدون تضمین»

دولت فعلی آمریکا با گذشت زمان و در حالی که زمان برگزاری دور هفتم مذاکرات وین برای احیای برجام نامشخص است، بیشتر از گذشته از بازگشت موثر به توافق هسته‌ای دور می‌شود. کاخ سفید نشانه‌های آشکاری از تمایل برای حصول یک «برجام بدون تضمین» از خود بروز می‌دهد. 

اقدامات تحریک‌آمیز دولت بایدن همزمان با پیچیدگی مذاکرات هسته‌ای حاکی از پیچیده ‌شدن شرایط است و سرنوشت مذاکرات مبهم به نظر می‌رسد، چرا که دولت آمریکا دست به اقدامات تحریک‌آمیز در حوزه‌های مختلف ‌زده است. در این باره «جیسون برودسکی» کارشناس آمریکایی مسائل غرب آسیا به این اقدامات اشاره کرده و در توئیتی نوشته است: «بایدن در حال ارسال پیامی واضح به ایران در میانه مذاکرات هسته‌ای است: توقیف وبسایت پرس‌تی‌وی و دیگر وبسایت‌ها، مواضع مقابله‌جویانه‌تر آمریکا مبنی بر اینکه آمریکا آماده خروج از مذاکرات وین است، عملیات ادعایی اسرائیل در کارخانه تولید سانتریفیوژ و حملات به مواضع نیروهای مقاومت در عراق و سوریه». 

همچنین با روی کار آمدن دولت جدید اسرائیل، دولت بایدن برای هماهنگی بیشتر با صهیونیست‌ها در مذاکرات وقفه انداخته است. روزنامه صهیونیستی جروزالم‌پست در گزارشی نوشت کاخ سفید در صدد است توافق هسته‌ای در فرآیندی احیا شود که نظر رژیم صهیونیستی نیز در آن تأمین شده باشد. به همین دلیل احیای توافق را برای گفت‌وگو با تل‌آویو به تأخیر انداخته است. لاپید، وزیر خارجه این رژیم با بلینکن همتای آمریکایی خود دیدار و در این باره گفت‌وگو کرد. نفتالی ‌بنت، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی نیز نمایندگانی را به واشنگتن اعزام کرد تا درباره اینکه کدام‌یک از تحریم‌ها برقرار باشند، با دولتمردان آمریکا گفت‌وگو کنند. دولت بایدن قصد دارد این توافق را به هر صورت احیا کند ولی طرفین درباره اینکه کدامین تحریم‌ها رفع شود و چگونه به یکدیگر اطمینان پیدا کنند، اختلاف‌ نظر دارند. 

همچنین پالس‌های منفی آمریکایی‌ها نیز طی هفته گذشته افزایش یافته، پس از رد درخواست تضمین تهران برای جلوگیری از خروج مجدد دولت آمریکا و وضع دوباره تحریم‌ها در صورت بازگشت به توافق از سوی مقامات دولت بایدن، «رابرت مالی» فرستاده ویژه آمریکا در امور ایران، در گفت‌وگویی خواسته‌های ایران را بیش از حد دانسته و گفته است: «آنچه آنها از ما می‌خواهند - آنطور که به ما گفته‌اند - این است که همه تحریم‌هایی را که دولت ترامپ از سال 2018 اعمال یا بازاعمال کرده است باید برداشته شوند. درخواست زیادی است و ما گفته‌ایم آماده‌ایم آن تحریم‌هایی که فکر می‌کنیم برداشتن آنها برای بازگشت به توافق نیاز هست برداریم اما همه تحریم‌هایی را که دولت ترامپ اعمال کرد، برنخواهیم داشت».

مالی همچنین به‌ گونه‌ای وانمود می‌کند شرایط کنونی همانند سال 2016 است و اضافه می‌کند: «نوار را به عقب برگردانید و به جایی بازگردید که سال 2016 در آنجا بودیم: با محدودیتی بر سطح غنی‌سازی، با محدودیتی بر نوع سانتریفیوژهایی که غنی‌سازی می‌کنند، با محدودیت بر مقدار اورانیوم غنی‌شده‌ای که می‌توانند داشته باشند و با حضور آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، ناظران هسته‌ای و توانایی نظارت بر هر آنچه آنها انجام می‌دهند؛ که هم‌اکنون [این اقدامات] انجام نمی‌شود».«تد کروز» سناتور جمهوری‌خواه آمریکایی در واکنش به تاکید ایران بر اینکه آمریکا باید تضمین کند توافق هسته‌ای را ترک نمی‌کند، مدعی شد هر توافقی که به معاهده تبدیل نشود، دوام نخواهد آورد و دولت بعدی آمریکا آن را پاره خواهد کرد. کروز در این باره در توئیتی نوشت: این فقط یک راه دارد که بایدن توافق هسته‌ای ایران را به عنوان معاهده (به کنگره) ارائه کند که این کار را نخواهد کرد، زیرا آنها می‌دانند مخالفت حداکثری دوحزبی وجود دارد. وی افزود: هر توافقی که معاهده نباشد دوام نخواهد آورد و دولت بعدی در روز اول (روی کار آمدن) آن را پاره خواهد کرد. 

دولت جو بایدن یکی از «پرحاشیه‌ترین» دولت‌های یک قرن اخیر ایالات متحده است؛ دولتی که با زلزله ششم ژانویه و تسخیر کنگره توسط مخالفانش، شروع به فعالیت کرد و به قدری مخالف جدی و متعصب در میان سیاستمداران و نهادهای تصمیم‌گیر این کشور دارد که در تمام راهبردهای خود- چه در داخل و چه در خارج- باید «دست به عصا» حرکت کند. درباره‌ برجام این اوضاع حتی پیچیده‌تر است، چرا که جو بایدن هم توافق با ایران را می‌خواهد تا بتواند خیال حامیانش را از این ماجرا راحت کند و هم به دلیل مخالفان جدی جمهوری‌خواه و دموکراتی که دارد، نمی‌تواند با دست باز و خیال راحت وارد میدان مذاکره شود. 

بر همین اساس علت تاکید ویژه‌ آمریکایی‌ها بر ادامه‌ گفت‌وگوها درباره توافق گسترده‌تر و طولانی‌تر، راضی کردن جناح جمهوری‌خواه در کنگره برای عدم وتوی هر گونه توافق احتمالی در این زمینه است. جو بایدن در روزهای گذشته تلاش بسیاری را برای همراه کردن جمهوری‌خواهان کنگره بر سر لایحه بزرگ زیرساخت‌ها انجام داده است و حتی انتقادها از سوی دموکرات‌های کنگره، تصویب این لایحه را با دشواری مواجه کرده است. بنابراین زمانی که بایدن حتی حمایت یکپارچه دموکرات‌ها را با خود ندارد، تلاش می‌کند به سمت یک توافق حداقلی با ایران حرکت کند. از طرف دیگر تغییر مؤلفه‌های پیرامون برنامه هسته‌ای ایران، از جمله شتاب توسعه هسته‌ای ایران در میزان غنی‌سازی و سانتریفیوژهای جدید و همچنین محدودیت‌های بازرسی آژانس در کنار پیروزی متحدان ایران در منطقه، دولت ضعیف بایدن را در اضطرار و بن‌بست قرار داده است که شانس آن برای توافق حداقلی و بدون تضمین را کاهش می‌دهد./ وطن امروز