چرا آمریکا تصمیم نهایی را نمی گیرد؟/ تمرکز واشنگتن بر تاکتیک بازگشت پوچ به برجام

گروه سیاست خارجی فردا: اظهارات اخیر سید عباس عراقچی معاون وزیر امور خارجه کشورمان در خصوص مذاکرات وین ، به وضوح نشان می دهد که مذاکرات فنی و کاشناسی میان اعضای کمیته مشترک برجام، مدتهاست به پایان رسیده و اکنون، احیای برجام در انتظار و گروی تصمیم نهایی و واقعی آمریکاست.

مذاکره کننده ارشد ایران در وین با اشاره به نشست خود با اعضای کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی  تصریح کرده است :

"جمهوری اسلامی ایران قبلا تصمیمات سخت خود را گرفته است؛ زمانی که ایالات متحده آمریکا از برجام خارج شد و ایران تصمیم گرفت در برجام بماند، تصمیم بزرگ و سخت ایران بود که منجر به حفظ برجام تا الان شده است. در حال حاضر نوبت طرف‌های مقابل است و با توجه به مذاکراتی که داشتیم باید تصمیم بگیرند و در مورد احیای مجدد برجام به جمع بندی برسند تا توافق حاصل شود."

آمریکا مسیر بازگشت به برجام را می داند!

واقعیت امر این است که ایالات متحده آمریکا و تروییکای اروپایی کاملا در خصوص چگونگی و نخوه بازگشت به توافق هسته ای و تعهدات خود در قبال این سند حقوقی آگاه هستند! به عبارت بهتر، به لحاظ حقوقی و فنی، مذاکره ای باقی نمانده است که بخواهد در کمیته مشترک برجام صورت گیرد. با این حال  بر اساس آنچه دیپلماتهای کشورمان و دیگر شرکت کنندگان در مذاکرات وین تصریح می کنند، کماکان اختلافات بر سر نحوه رفع تحریمهای ضد ایرانی، تعیین حدود و ثغور برنامه تحقیق و توسعه ایران در ذیل برجام، راستی آزمایی بازگشت آمریکا به برجام و ارائه تضمینهای لازم در خصوص بقای توافق هسته ای ( در صورت احیای آن ) به قوت خود باقیست. اصرار طرف آمریکایی بر مواضع سلبی و غیرحقوقی خود در این موارد، منجر به آن شده است تا پروسه احیای برجام همچنان ادامه داشته باشد.

در این میان، آنتونی بلینکن وزیر امور خارجه آمریکا و شرکای اروپایی آن تمرکز ویژه ای بر روی " احیای صوری برجام" دارند، به گونه ای که از یک سو " تحریمهای ضد ایرانی" را حفظ کنند و از سوی دیگر، بازگشت رسمی خود به توافق هسته ای را اعلام کنند. عدم تعهد پذیری و متعاقبا، تضمین گریزی آشکار مقامات آمریکایی در قبال برجام در همین راستا صورت می گیرد.بدون شک اگر مقامات آمریکایی در آستانه برگزاری دور هفتم مذاکرات وین، نخواهند اقدامی در راستای "احیای واقعی برجام" صورت دهند و نسبت به خواسته های قانونی و حقوقی نظام و ملت ایران بی توجه باشند، سخن گفتن از بازگشت آمریکا به توافق هسته ای پوچ و بی فایده خواهد بود.

حرکت غرب در مدار ابهام

در این میان، بارها اعلام شده است که چه موانع مهمی در مسیر احیای توافق هسته ای وجود دارد. درا ین میان، مهم ترین مانع فعلی در مذاکرات وین، تفکیک تحریمهای ضد ایرانی از سوی وزارت خارجه و خزانه داری آمریکا و تلاش دولت بایدن برای حفظ بخشی از تحریمها ( به عنوان اهرم فشار علیه ایران ) است. مهم ترین نقطه اختلافی میان ایران و آمریکا، به "پروسه رفع تحریمها" باز می گردد. واقعیت امر این است که میان سرعت "بازگشت ایران به تعهدات برجامی " و " رفع تحریمهای ضد ایرانی" تناسبی به لحاظ زمانی وجود ندارد.حتی اگر آمریکا دستور رفع تحریمها را صادر کند، عملیاتی سازی این مسئله ممکن است حدود سه ماه به طول بیانجامد.به عبارت بهتر، میان "اعلام رفع تحریمها" و " عملیاتی شدن رفع تحریمها" به طور طبیعی فاصله ای وجود دارد. این در حالیست که طرف آمریکایی اصرار دارد به محض اعلام این کشور مبنی بر بازگشت به برجام، ایران به وضعیت قبل از خروج ترامپ از توافق هسته ای باز گردد! تاکید خاص رهبر معظم انقلاب بر موضوع "راستی آزمایی" نشات گرفته از همین مسئله است.

در این میان، بازیگران اروپایی در تلاش هستند تا ایران را بابت پذیرش"شرایط مبهم موجود" در مذاکرات وین تحت فشار قرار دهند.نمایندگان هر سه کشور اروپایی( آلمان، انگلیس و فرانسه) در مذاکرات وین تاکید کرده اند که ایران نباید بر سر "تقارن زمانی بازگشت طرفین به برجام" وسواس به خرج دهد و همین فرصت ! را باید غنیمت بشمرد.در هر حال، نباید فراموش کرد که با توجه به خروج یکجانبه و غیرقانونی دولت سابق آمریکا از برجام و مکانیسم حقوقی مشخصی که در بازگشت به این توافق وجود دارد، آمریکا باید میان دو گزینه "بازگشت واقعی به برجام" یا " عدم بازگشت به توافق هسته ای "تصمیم گیری کند. در این معادله، گزینه سومی برای آمریکا وجود ندارد.

اتفاقا سید عباس عراقچی نیز  ضمن اذعان نسبت به رویکرد مخرب آمریکا در توافق هسته ای در این خصوص تاکید کرده است :

"مشکل اصلی مذاکرات در رویکرد آمریکایی ها است که قادر نیستند اعتیاد مفرط خود به تحریم را کنار بگذارند و هنوز نمی توانند درک کنند که تحریم یک راه حل شکست خورده است همچنانکه در یکی از توئیت های اخیر خود گفتم، ترامپ رفته است اما تحریم های غیرقانونی و جنایت آمیز او همچنان برقرارند."

تبدیل معادله ساده به معادله چندمجهولی

بدیهی است که آمریکا و همراهانش سعی دارند یک معادله ساده( معادله بازگشت به برجام) را تبدیل به یک معادله چند مجهولی و پیچیده کنند. ابهام سازی در مسیر بازگشت به برجام، تاکتیکی است که مقامات آمریکایی و اروپایی از ابتدای مذاکرات ( مذاکرات دوماهه اخیر) دنبال کرده و همچنان به آن ادامه می دهند.در این میان، نباید از بازی مزورانه و خاص آژانس بین المللی انرژی اتمی غافل شد. رافائل گروسی مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز طی هفته های اخیر سعی کرده است با ارسال سیگنالهای نگران کننده از آینده همکاری های آژانس و ایران، فشارهای هدفمندی را به کشورمان در خصوص پذیرش خواسته های آمریکا در مذاکرات وین فراهم آورد. این در حالیست که جمهوری اسلامی ایران بارها تاکید کرده است مطالبات حقوقی خود را فدای جوسازی ها و بازی مشترک آمریکا، اتحادیه اروپا و آژانس بین المللی انرژی اتمی در مذاکرات وین نخواهد کرد. در هر حال، باید توجه داشت که احیای توافق هسته ای از یک سو "بسیار نزدیک" و از سوی دیگر"بسیار دور" است! این مسئله وابسته به تصمیمی است که مقامات آمریکایی و اروپایی در خصوص عمل به تعهدات خود خواهند گرفت. در دور هفتم و جدید مذاکرات هسته ای، این تصمیم مشخص خواهد شد....