اذعان همتی به بی فایده بودن اینستکس

خبرگزاری فارس:«عبدالناصر همتی»، نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری ایران در مصاحبه‌ای با یورونیوز تصریح کرده سازوکار مالی اروپا برای تجارت با ایران موسوم به «اینستکس» هیچ فایده‌ای نداشته است.

رئیس پیشین بانک مرکزی ایران گفت: «درباره اروپا ما اعتقاد به روابط بر اساس منافع متقابل داریم. اروپا متأسفانه در جریان خروج آمریکا از برجام اراده‌ای از خودش برای گسترش روابط با ایران نشان نداد.»

وی اضافه کرد: «ما روابط دیرینه خوبی با اروپا داشتیم؛ بنابراین کشورهای اروپایی می‌توانند روابط خیلی خوبی [با ایران] داشته باشند و در دولت من حتماً یکی از استراتژی‌های اصلی من گسترش روابط با اروپا با حفظ منافع متقابل خواهد بود.»

او در بخش دیگری از سخنانش گفت: «ن معتقدم که اینستکس هیچ فایده‌ای نداشته و علارغم ادعایی که اروپایی‌ها داشتند و من هم دقیقا در جریانش بودم، عملیاتی نشد. بنابراین آن روش، روش مناسبی نبود.»

ساز و کار مالی اینستکس در ژانویه سال ۲۰۱۹ (دی ماه ۱۳۹۷) توسط سه کشور اروپایی انگلیس، فرانسه و آلمان راه اندازی شد. هدف از ایجاد این سازکار مالی حفظ کردن تراکنش‌های تجاری با ایران بوده تا ایران نیز به شرایط درج شده در توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ (برجام) پایبند بماند.

با وجود این، بانک‌ها و موسسات مالی اروپا به دلیل نگرانی از تحریم‌های آمریکا هیچ رغبتی برای کار با این سازوکار نشان ندادند و اینستکس ۱۴ ماه پس از راه‌اندازی در ماه مارس ۲۰۲۰ توانست اولین تراکنش خود را با ایران در خصوص تجهیزات درمانی انجام دهد.

جمهوری اسلامی ایران تا یک سال بعد از خروج آمریکا از برجام به تمامی تعهداتش ذیل این توافق عمل کرد تا به کشورهای اروپایی که وعده می‌دادند آثار خروج واشنگتن از توافق را جبران می‌کنند فرصت دهد برای تحقق این وعده تلاش کنند.

بعد از گذشت یک سال از خروج آمریکا از برجام، تهران اعلام کرد با توجه به اینکه کشورهای اروپایی به وعده‌هایشان عمل نکرده‌اند در چند گام تعهداتش ذیل برجام را کاهش خواهد داد. کاهش تعهدات ایران ذیل مفاد توافق هسته‌ای برجام صورت می‌گرفت.

جمهوری اسلامی ایران، بعد از برداشتن ۵ گام برای کاهش تعهدات، سرانجام ۱۵ دی‌ماه ۱۳۹۸ اعلام کرد دیگر با هیچ محدودیتی در حوزه عملیاتی (شامل ظرفیت غنی سازی، درصد غنی سازی، میزان مواد غنی شده، و تحقیق و توسعه) مواجه نیست.