توصیه حسن دانایی فر به تیم مذاکره‌کننده برجام
سفیر سابق کشورمان در عراق با اشاره به اینکه تیم مذاکره کننده هیچ مکانیزمی تعریف نمی‌کند که تضمین دهد رئیس جمهور بعدی آمریکا همانند رئیس جمهور قبلی از برجام خارج نشود، اظهار داشت: از این جهت مذاکرات را باید با دیدة تردید نگریست.
خبرگزاری تسنیم: پنجمین دور گفتگوهای احیای برجام در قالب نشست کمیسیون مشترک برجام عصر روز سه شنبه (چهار خرداد) در پایتخت اتریش آغاز شد و انتظار می رود آخرین دور این گفت وگوها باشد. درباره اینکه مذاکرات با چه چالشی مواجه است و چگونه پیش خواهد رفت با حسن دانایی فر سفیر سابق جمهوری اسلامی ایران در عراق گفت‌وگو کردیم.
دانایی فر یکی از مهمترین چالش های پیش روی برجام را احتمال تکرار تجربه ترامپ می داند، یعنی نبود مکانیسمی که تضمین دهد دولت های بعدی آمریکا به این توافق پایبند باشند. دانایی فر همچنین بینش و رویکرد تیم مذاکره کننده هسته ای را مورد انتقاد قرار داد و با اشاره به تجربه آنها در قطعنامه 598 ابراز نگرانی کرد که برجام نیز ممکن است سرنوشتی مشابه این قطعنامه پیدا کند و از دستاوردهای میدان در عرصه دیپلماسی استفاده نشود. در ادامه متن کامل مصاحبه آمده است:
تسنیم، همانطور که می دانید مذاکرات برای احیای برجام و رفع تحریم‌ها در وین جریان دارد، فکر می‌کنید این مذاکرات چگونه پیش خواهد رفت و چه نتایجی به همراه خواهد داشت؟
کشور ما برجام را با هر ذهنیتی یا به هر مفادی و مصلحتی پذیرفت. اما امریکا از آن خارج شد و فشار حداکثری را شروع کرد. نکته ای که خیلی ذهن را به آن مشغول کرده، این است که مسئولین و تیم مذاکره کننده بارها بارها بیان کردند که این توافق به امضای رئیس جمهور وقت آمریکا رسیده و هیچ کسی نمی‌تواند توافق را لغو کند.
شما دیدید، رئیس جمهور بعدی آمریکا خیلی راحت و به بدترین شکل، توافق را لغو کرد و همه چیز را به ماقبل از برجام برد و بلکه ده ها بار بدتر از آن و تمام امید و آرزوهایی که شکل گرفته بود ناگهان بهم ریخت.
تسنیم: شما درباره پس از توافق حرف می‌زنید و اینکه احتمال دارد رئیس جمهور بعدی آمریکا همانند ترامپ از توافق خارج شود؟
یکی از نگرانی‌های اصلی من همین مسئله است؛ صرف نظر از اینکه ما در وین می خواهیم به چه تفاهمی برسیم این نگرانی وجود دارد که چه مکانیسمی وجود دارد تا تضمین کند، هر توافقی که در وین کردیم دوباره بهم نخورد؟ چه تضمینی الان وجود دارد رئیس جمهور بعدی آمریکا با یک امضا دوباره توافق را لغو نکند؟ چنانچه بپذیریم که آقای جو بایدن بطور صادقانه می خواهد به برجام برگردد، این بحث به صورت جدی وجود دارد که آقای بایدن با توجه به سن و سالش رئیس جمهور یک دوره ای است و یا دو دوره ای؟ آیا نفر بعدی در روند آن اخلال نمی کند؟ لذا از این جهت مذاکرات و توافقات احتمالی زیر سوال می رود.
در دوران دفاع مقدس حادثه‌ای به نام پذیرش قطعنامه 598 اتفاق افتاد و جنگ متوقف شد. کسی نمی‌گوید بایستی جنگ ادامه پیدا می‌کرد. من به عنوان کسی که در جنگ بودم غصه این را نمی‌خورم که چرا جنگ متوقف شد، غصه این را می خورم که چرا از دستاوردهای میدان در صحنه دیپلماسی استفاده نشد. چرا قطعنامه 598 که امام (ره) حتی از آن به عنوان جام زهر یاد کرد در صحنه حقوقی و دیپلماسی هیچ دستاوردی برای ما نداشت.
همین تیمی که برجام را مذاکره کرد، قطعنامه 598 را مذاکره کرده بود. همین ها حروفش را چیدند و نوشتند که هیچ دستاوردی برای کشور از نظر حقوقی تاکنون به دست نیامده است.
تسنیم: به قطعنامه 598 اشاره کردید؟ این سوال همیشه مطرح می شود که چرا ایران هرگز از عراق به دلیل تجاوز غرامت نگرفت اما کویت توانست از بغداد غرامت بگیرد؟
بلی جنگ متوقف شد. خاویر پرز دکوئیار دبیرکل وقت سازمان ملل یک اعلامیه اخلاقی صادر و اعلام کرد عراق متجاوز است اما این در کمیته‌های مربوطه سازمان ملل و شورای امنیت پیگیری و به بحث گذاشته نشد؟ آیا تیم مذاکره کننده ما تشکیل کمیته های مشترک را دنبال و پیگیری کردند؟
این نگرانی و سوال وجود دارد تیمی که قطعنامه 598 را مذاکره کرد و برجام را مذاکره کرد و حالا در مذاکرات وین که باید آنرا را برجام پلاس نامید، چه تضمین‌های می‌خواهد ارائه کند؟
و این خوف وجود دارد که دست آوردهای چند سال مقاومت جانانه ملت بزرگ ما را از دست برود. مقاومتی که هزینه‌های زیادی برای آن شده است و نظام و ملت عزیزمان بخوبی توانستند این پیام را به هیئت حاکمه آمریکا ارسال نمایند که ایران و ایرانی شکست ناپذیر است و شما نمی‌توانید با فشار حداکثری به اهداف خود برسید و چیزی که خودشان نیز آنرا اقرار دارند و معتقدند که فشار حداکثری شکست خورده است.
آیا این هزینه های مادی و معنوی بسیار زیادی که طی دو وسه سال اخیر صورت گرفته، با مذاکرات و قول و وعیدهایی در وین می تواند جبران شود؟ لذا باید بتوانیم تضمین های اساسی را از طرف مقابل اخذ کنیم وگرنه ما همیشه در یک حالت شرطی باقی خواهیم ماند.
تسنیم: وقتی به مذاکرات انتقاد و یا اعتراضی می شود، بلافاصله بعضی‌ها این بحث را مطرح می‌کنند که مخالف رفع تحریم‌ها هستند و نمی‌خواهند کشور از این وضعیت خارج شود؟
من مخالف مذاکره در وین نیستم ولی تجربه تیم هایی که الان مذاکره می‌کنند ادامه تجربه همان تیمی است که قطعنامه 598 و برجام را پیش بردند. این تیم و نوع نگرش حاکم بر آنان غیر اطمینان بخش می باشد. به همین جهت من معتقد هستم که بایستی ساختارهای اقتصاد غیر شرطی و اقتضائی را تقویت کرد تا ابزار تحریم را کم اثر نمود.