قیمت واقعی دلار چقدر؟
توزیع ارز ترجیحی به شکل یارانه ارزی، بزرگترین چالش فعلی در تعیین قیمت نرخ ارز در کشور است که دولت برای نشان دادن اقتدار سیاسی همچنان به تخصیص این یارانه ارزی در بازار مشغول است.
دستکم از اواسط دهه هشتاد که بحث تک‌نرخی کردن ارز رها شد و دولت وقت دوباره اقدام به توزیع ارز چندنرخی کرد، این پرسش در میان بسیاری از فعالین اقتصادی شکل گرفت که قیمت واقعی دلار چقدر است و وضع فعلی با قیمت واقعی چقدر فاصله دارد. این در شرایطی بود که دولت به علت دسترسی به منابع سرشار ارزی، خود را در جایگاه مصونیت از پاسخگویی در برابر قیمت واقعی ارز قرار داده بود. داوود سوری اقتصاددان و استاد دانشگاه که همواره به پژوهش پیرامون شاخص تورم و نسبت آن با نرخ ارز شهرت دارد، در گفتوگو با گسترش نیوز نسبت به واقعیت‌های اقتصادی نرخ ارز، شفاف‌سازی می‌کند.
قیمت واقعی دلار چگونه باید تعیین شود؟
این استاد دانشگاه در پاسخ به پرسشی پیرامون قیمت واقعی دلار اظهار داشت: برای پاسخ به این پرسش شما باید گریزی به نرخ تورم در این چند سال اخیر بزنیم و همچنین میزان ورود ارز به کشور را در همین راستا بررسسی کنیم و از میزان دسترسی عمومی به دلار و سنجش نسبت آن با کل نقدینگی کشور، می‌شود رقم برابر دلار نسبت به ریال را مورد سنجش قرار داد. همان طور که می‌دانید شاخص تورم در کشور ما همواره مسیری صعودی را طی می‌کند و با این حال طبیعی است که هر ساله، فارغ از میزان ذخایر ارزی کشور و مقدار ارز وارد شده به کشور (چه به شکل نقدی و چه به شکل حواله‌ای)، نسبت دلار با ریال را تعیین کنیم. اگر سال ۸۶ را به عنوان یک سال پایه برای سنجش قیمت واقعی ارز و همچنین نرخ ارز ترجیحی قرار بدهیم، باید فاصله این سال پایه را با جمع جبری تورم این سه سال یعنی تا ۸۹ محاسبه کنیم. در آن سال قیمت دلار همچنان به شکل ترجیحی و با یارانه دولتی تعیین می‌شد و این در شرایطی بود که ایران مراحل ابتدایی تحریم‌های شورای امنیت را سپری می‌کرد. به همین دلیل دولت باید به سرعت برای واقعی کردن قیمت دلار اقدام می‌کرد اما متاسفانه این اتفاق رخ نداد و منابع ارزی کشور به سرعت تبخیر شد!
داوود سوری در ادامه خاطرنشان ساخت: دولت به دلیل این که می‌خواست از خودش اقتدار سیاسی به نمایش بگذارد و بگوید که همه چیز تحت کنترل است، همچنان به توزیع ارز ترجیحی مشغول بود و این برای دولت فعلی نیز صادق است که به رغم این که تا حدی فشار را از قیمت دلار برداشته است با این حال همچنان، به توزیع ارز ترجیحی ۴۲۰۰ تومانی اشتغال دارد! صندوق بین‌المللی پول میزان ذخایر ارزی در دسترس ایران را ۴ میلیارد دلار اعلام کرد و اگر ما وضعیت فعلی تحریم و فقدان صادرات را با وضع ذخایر ارزی کشور جمع بزنیم، باید متوجه باشیم که قیمت دلار بسیار بیشتر از نرخ بازاری و ترجیحی فعلی است! درواقع معنایش این است که اگر در کوتاه مدت دسترسی ایران به ذخایر ارزی بلوکه شده‌اش در بازار فراهم نشود و همچنین امکان از سرگیری صادرات نفت و غیرنفتی برای کشور فراهم نشود، با یک شوک ارزی دیگر مواجه خواهیم بود!
آزادسازی تدریجی نرخ ارز، راهکار جلوگیری از شوک ارزی
این اقتصاددان در پایان ضمن ارائه راهکار آزادسازی ترجیحی نرخ ارز، خاطرنشان ساخت: بخش عمده تقاضای ارز در کشور، به علت تزریق‌عدم قطعیت‌های مستمر سیاسی و اقتصادی از ناحیه دولت است و افراد سعی می‌کنند با خرید دلار و تلاش برای خروج آن از کشور، سرمایه و دارایی‌های خود را از خطر کاهش ارزش مصون نگه دارند. مهمترین‌عدم قطعیتی که می‌تواند از ناحیه دولت به اقتصاد و معیشت عمومی تزریق شود، تشدید چاپ پول و افزایش تورم است و به همین دلیل به شکل مستمری با افزایش نقدینگی در اقتصاد کشور، نرخ برابری ریال با دلار کاهش می‌یابد و به طور طبیعی با افزایش تقاضا برای دلار و ارزهایی نظیر یورو و پوند ، در شرایطی که عرضه به مقدار کافی وجود ندارد، کشور با بحران قیمتی در نرخ ارز مواجه خواهد شد. بهترین راهکار برای جلوگیری از این وضعیت در آینده نزدیک، آزادسازی تدریجی نرخ ارز است به گونه‌ای که هم شوک سنگینی به اقتصاد وارد نشود و هم تقاضا برای خرید ارز مدیریت شود.