موسوی : منافع ایران در آشتی دو کشور همسایه است

خبرگزاری ایسنا: سفیر فوق العاده و تام الاختیار جمهوری اسلامی ایران در جمهوری آذربایجان با تاکید بر این که منافع ایران در امنیت قفقاز و آشتی دائمی میان دو کشور همسایه ما ( آذربایجان و ارمنستان) بر اساس حق و انصاف و احترام به تمامیت ارضی یکدیگر است، ابراز عقیده کرد: هیچ کشوری از ناامنی میان همسایگان و اختلاف آن ها سود نمی برد.

این دیپلمات کشورمان معتقد است ابتکار منطقه‌ای ۶ جانبه یعنی سه کشور قفقاز ( آذربایجان، ارمنستان و گرجستان) و سه کشور بزرگ همسایه (ایران، روسیه و ترکیه) چنانچه محقق شود هم به صلح و امنیت پایدار در منطقه کمک می کند و باعث رونق تجاری و شکوفایی اقتصادی در منطقه خواهد شد.

سید عباس موسوی با اشاره به آنچه که در جنگ دوم قره باغ اتفاق افتاد و علل و عوامل این بحران اظهار داشت: این که منطقه قره باغ فارغ از تنوع قومی و دینی ساکنان آن در دل خاک آذربایجان قرار دارد و مناقشه های فراوان درباره آن و ادعای استقلال بر پایه مسائل قومی، دینی و جنگ هایی که دو کشور همسایه ایران در قفقاز در طول سه دهه گذشته پشت سر گذاشتند، همگی حکایت از وجود یکی از پیچیده ترین بحران های منطقه ای داشته و دارد.

وی افزود: جدای از سرنوشت منطقه قره باغ که در جای خود باید با رعایت عدل، انصاف و حقوق طرفین و همچنین اصل حفظ تمامیت ارضی کشورها حل و فصل و نهایی شود و از ادعاهای واهی و اقداماتی که بوی تجزیه طلبی و تعرض به تمامیت ارضی کشورها می دهد اجتناب شود، مساله‌ای که در ذهن مردم و حتی تحلیل گران تا حدود زیادی مغفول مانده بود، موضوع اشغال ۷ شهر در منطقه عمومی قره باغ آذربایجان بود که متاسفانه به رغم چهار قطعنامه شورای امنیت و بیانیه ها، اخطارها و هشدارهای سازمان های بین المللی و منطقه ای و کشورهای دلسوز در منطقه و جهان حدود ۲۸ سال در اشغال ارامنه باقی ماند. شهرهایی که با جنگ، خونریزی و آوارگی بیش از یک میلیون تن از ساکنان اصلی آن مناطق، اشغال شدند و سرخوردگی مردم مسلمان جمهوری آذربایجان را باعث شدند.

*ایران سعی کرد با نگاه راهبردی به آینده منطقه میانجی گری کند

این دیپلمات کشورمان در پاسخ به این سوال که «برخی تحلیل گران و کارشناسان معتقدند که ایران خیلی دیرهنگام نسبت به حل مساله قره باغ ورود کرد و متاسفانه فرصت را از دست داد و به جای ایران، ترکیه توانست از موقعیت به نحو مطلوب استفاده کند»، گفت‌: ببینید بنده خیلی با این نظر موافق نیستم. ایران از دیرباز نسبت به مساله قره باغ حساس بوده و حتما اهل فن و مطالعه سابقه آن را دارند. بعد از فروپاشی شوروری و استقلال جمهوری ها و بالا گرفتن مناقشه قره باغ این ایران بود که با دلسوزی و با نگاه راهبردی به آینده منطقه و بدون چشم داشت سعی کرد میان دو همسایه خود میانجی گری کند و تا حدود بسیار زیادی هم موفق عمل کرد.

*عدم تمکین به سازوکارهای منطقه‌ای و بین المللی منجر به برخورد نظامی آذربایجان و ارمنستان شد

موسوی خاطرنشان کرد: تحولات اخیر هم قابل پیش بینی بود. همانطور که گفتم عدم تمکین به همه قرارها و ساز و کارهای منطقه ای و بین المللی برای پایان دادن به اشغال سرزمین های مسلّم جمهوری آذربایجان منجر به برخوردهای نظامی میان همسایگان ما شد. ایران از همان ابتدا سعی کرد آتش بس و سپس گفت وگوهای سریع میان طرفین آغاز شود. طرح صلحی که ایران داد تقریبا همان چیزی بود که بعد از ۴۴ روز جنگ و خونریزی پذیرفته و اجرا شد. البته جمهوری آذربایجان از همان ابتدا با طرح ایران موافقت کرد.

سفیر کشورمان در باکو یادآور شد: حتما اطلاع دارید که گروه مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپا هم سعی کرد دخالت کند اما با توجه به عدم جامعیت طرح هایشان مورد پذیرش طرف آذری واقع نشد. موضوع ترکیه و حمایت آنها از جمهوری آذربایجان و نقش فعال شان در قضایای اخیر توسط تحلیل گران بررسی، ارزیابی و تحلیل شده است.

*کسی از ناامنی میان همسایگان و اختلاف آنها سود نمی برد

وی با تاکید بر این که «ایران نمی خواهد منطقه قفقاز، به ویژه جمهوری آذربایجان محل اختلاف و دعوا و حتی رقابت با سایر کشورهای منطقه باشد»، اظهار کرد: برای ایران ثبات و امنیت پایدار در مناطق شمالی اش بسیار مهم است. عوامل بی ثباتی هر چه بودند و هستند باید برطرف شوند. اشغال سرزمینی و عدم احترام به تمامیت ارضی کشورها یکی از عوامل اصلی ناامنی و بی ثباتی در منطقه بود که ای کاش به صورت مسالمت آمیز حل و فصل می شد. اکنون هم دیر نشده و در دوره جدید با کمک همه کشورهای منطقه باید با نگاه به آینده به همکاری جمعی فکر کرد. کسی از ناامنی میان همسایگان و اختلاف میان آنها سود نمی برد. ایران هم خواستار روابط خوب و گرم با همه همسایگان خود و هم میان همسایگان خود است. منطقه امن و قوی به سود همگان است.

*منافع ایران در امنیت قفقاز و آشتی دو کشور همسایه است

موسوی با اشاره به این که آنچه برای ایران به عنوان یک کشور بزرگ و قدرتمند همسایه قفقاز مهم است، حفظ صلح و ثبات و بازگشت آرامش دائمی به منطقه و جلوگیری خونریزی و احترام به حاکمیت ملی، حفظ تمامیت ارضی و رعایت حقوق اقلیت هاست، گفت: این اصول چه در دوران پس از استقلال و شروع مناقشه و چه اکنون همچنان بدون تغییر باقی مانده‌اند. البته منافع ایران در امنیت قفقاز و آشتی دو کشور همسایه ماست نه تدوام تنش؛ پر واضح بود وضعیت قبلی قابل دوام نیست، زمانی ارامنه با پشتیبانی های خاص دست برتر را داشته و علاوه بر منطقه مورد مناقشه قره باغ کوهستانی، ۷ شهر اطراف آن را نیز اشغال کردند و شد آنچه نباید می شد.

*طرح جامع بازسازی مناطق آزاد شده هنوز تدوین و نهایی نشده است

سفیر ایران در جمهوری آذربایجان در ادامه این گفت و گو در پاسخ به این سوال که « ترکیه در تلاش است تا در روند بازسازی مناطق آسیب دیده ناشی از  اشغال و جنگ در قره باغ نقش فعالی ایفا کند، ایران چگونه می تواند در این زمینه جایگاه خود را به عنوان همسایه نزدیک به منطقه‌ قره باغ داشته باشد؟، ابراز عقیده کرد: ایران به دلیل نزدیکی جغرافیایی، قرابت های تاریخی و فرهنگی، انگیزه های معنوی، سطح بالای دانش فنی و مهندسی، منابع انسانی قوی و هوشمند، ارزانی مصالح و ... نسبت به سایر کشورها در موضوع بازسازی مناطق آزاد شده در قره باغ دارای مزیت بالایی است. این مهم را مقامات جمهوری آذربایجان می دانند و از همین روی از ایران به عنوان یک کشور دوست برای حضور در بازسازی منطقه دعوت شده است.

موسوی افزود: طرح جامع بازسازی هنوز تدوین و نهایی نشده است. از طرفی قبل از بازسازی لازم است منطقه پاکسازی شود. مهمات عمل نکرده و مین گذاری های وسیع فعلا اجازه این کار را نمی دهد. جمهوری اسلامی ایران هم برای پاکسازی و هم برای بازسازی قره باغ اعلام آمادگی کرده که با استقبال جمهوری آذربایجان مواجه شده و مقدمات کارها در حال انجام است. ما به دلیل دانش و مهارت فنی بالا و دیگر مزیت هایی که بر شمردم اصلا از حضور دیگر کشورها نگرانی نداریم و قطعا توان رقابت داریم. بخش خصوصی ایران یکی از قوی ترین ها در منطقه و جهان است.

این دیپلمات کشورمان تاکید کرد: منافع ایران در ثبات و آرامش همه کشورهای همسایه با رعایت حقوق و احترام به حاکمیت ملی و تمامیت ارضی یکدیگر و ایجاد سازوکارهای مشترک همکاری با حضور همه کشورها - حتی کشورهایی که از گذشته در خصومت بوده‌اند - برای ایجاد منطقه ای قوی، امن، باثبات و پر رونق است.

*ابتکار منطقه ای ۶ جانبه به صلح و امنیت پایدار در منطقه کمک می کند

وی درباره این که کریدور نخجوان چه امتیازاتی می تواند برای ایران داشته باشد، ابراز کرد: کشورهای منطقه در قالب های مختلف از جمله ابتکار منطقه ای ۶ جانبه یعنی سه کشور قفقاز ( آذربایجان، ارمنستان و گرجستان ) و سه کشور بزرگ همسایه ( ایران، روسیه و ترکیه ) در فکر ایجاد کریدورهای ارتباطی برای افزایش و تکمیل ارتباطات ترانزیتی و ریلی هستند که چنانچه محقق شود هم به صلح و امنیت پایدار در منطقه کمک می کند و باعث رونق تجاری و شکوفایی اقتصادی در منطقه خواهد شد.

*نباید روی اختلافات میان کشورها حساب ویژه باز کرد

سفیر کشورمان در باکو همچنین بیان کرد: ایران مزیت های ترانزیتی و ارتباطی ویژه خود را حتی در شرایط جدید حفظ خواهد کرد. برخی گمانه زنی ها و قضاوت ها، عجولانه و با اهداف و القائات خاص است. در هر وضعیتی، هم فرصت های زیاد وجود دارد و هم تهدید؛ باید فرصت ها و تهدیدات را با هم دید و برای آنها برنامه فعال و عملیاتی داشت. در دنیای امروز نباید روی گسل ها و شکاف ها و اختلافات میان کشورها حساب ویژه باز کرد و باید دانست این مسائل روزی چه با زور، چه با مذاکره حل خواهد شد. باید به نظم جدید مبتنی بر همکاری، آشتی و صلح پایدار در قفقاز فکر کرد.

موسوی خاطرنشان کرد: ایران آمادگی دارد میزبان اولین نشست گفت وگو و همکاری در چارچوب ابتکار ۶ جانبه باشد. ایران خواستار منطقه امن و قوی با حضور روسیه، ترکیه، آذربایجان، ارمنستان و گرجستان بدون حضور،  دخالت و بازیگری بیگانگان و غریبه هاست.

این دیپلمات کشورمان درباره عدم موفقیت راه حل های ارائه شده برای مناقشه قره باغ نیز گفت‌: به نظر می رسد چنانچه در طول سالیان دراز اخیر راه حل هایی که برای پایان خصومت ها ارایه می شد به حق و عدالت نزدیک می بود و تا قبل از تعیین تکلیف نهایی مشکل دیرینه قره باغ و تعیین سرنوشت ساکنان آن، در مرحله اول موجبات رفع اشغال نهایی ۷ شهر متعلق به جمهوری آذربایجان را فراهم می کرد، چندین جنگ و خونریزی های متعاقب آن از جمله جنگ ۴۴ روزه اخیر به وقوع نمی پیوست.

*نظم ژئوپولیتیکی مبتنی بر اشغال و تجاوز قابل دوام نیست

وی ابراز داشت: اگر چه برخی تحلیل گران در ایران، روسیه، ارمنستان و سایر مناطق که واقعیت های منطقه را بدون نظر داشت حقیقت های آن دنبال کرده‌اند و به وضع موجود قبل از جنگ اخیر عادت کرده و چاچوب ‌های ذهنی خود را بر نظم جا افتاده موجود در گذشته تنظیم کرده اند، حفظ " وضع موجود ( یعنی عدم تعیین تکلیف نهایی سرنوشت قره باغ و در کنار آن تداوم اشغال اراضی آذربایجان توسط ارمنستان و تداوم خصومت بین دو کشور همسایه ) را می پسندیدند و بازپس گیری مناطق اشغالی توسط جمهوری آذربایجان را نوعی اخلال در نظم موجود منطقه ای می دیدند، اما واقع بینانه باید دانست که «نظم ژئوپولیتیکی مبتنی بر اشغال و تجاوز» قابل دوام نیست. در عالم سیاست و روابط بین الملل باید واقعیت ها را با حقیقت ها همزمان دید.

موسوی یادآور شد: کشتار مردم و اشغال سرزمین های قطعی آذربایجان و وقع ننهادن به چندین قطعنامه شورای امنیت برای باز پس دادن شهرهای اشغالی که مورد مناقشه هم نبودند، باعث شدند تا دولت و مردم آذربایجان برای رفع اشغال اقدام کنند و پس از سالها تحمل تحقیر شکست و اشغال و با قدرت گیری توان اقتصادی و نظامی خود، علاوه بر اعاده حیثیت به فکر آزاد سازی سرزمین های متعلق به خود برآیند.

سفیر کشورمان در جمهوری آذربایجان در ادامه این گفت و گو یادآور شد: اگر برخی نیروها در کشورهای منطقه در این مدت روی شکاف و اختلاف میان این دو کشور سرمایه گذاری کردند و منافعی زودگذر را حسب اقتضای شرایط دیدند، نباید به امید دائمی ماندن این دعوا تحلیل های فضایی ارائه کنند. اشتباه محاسباتی آنان نباید اشتباه محاسباتی ایران یا روسیه و دیگران تعبیر شود و پشت آن سنگر بگیرند و به سیاست های عاقلانه، قاطع و شفاف بتازند. طبیعی است وقتی اختلافی نباشد کسانی نتوانند به اصطلاح منافع آن را ببرند.

*آنهایی که روی دشمنی دائمی دو همسایه خوب ما حساب ویژه باز کرده بودند، اشتباه کردند

وی تصریح کرد: بنابراین باید برای وضعیت های مختلف آماده می بودند و برنامه می داشتند. آنهایی که هیج برنامه ای نداشتند و روی دشمنی دائمی این دو همسایه خوب و عزیز ما حساب ویژه باز کرده بودند، اشتباه کردند. تمام این داد و قال های به ظاهر آکادمیک و استراتژیک در ایران، روسیه، ارمنستان و حتی محافلی در جمهوری آذربایجان که حتی از وضع جدید هم اظهار ناخرسندی می کنند برای آن است که تصور می کردند وضعیت قبل از جنگ ۴۴ روزه ابدی است، و اکنون با تحولات تازه و واقعیات جدید روبرو شده اند.

این دیپلمات کشورمان در پایان تاکید کرد: وضعیت تغییر کرده و در وضعیت جدید مانند هر پدیده ای در آن فرصت ها و تهدایدها و سود و زیان هایی برای طرفین دعوا و کشورهای پیرامونی وجود دارد. کسی نمی تواند به تصمیم گیران و مسئولان که مواضعی اصولی اتخاذ کردند خرده گرفته و به نادیده گرفتن منافع ناشی از نظم گذشته که مبتنی اختلاف بود، متهم کند. کشورهای هوشمند منافع شان را نه روی گسل ها و اختلافات همسایگان بلکه در وضعیت صلح، دوستی و آرامش میان آنها تعریف می کنند که قطعا نتیجه ای بهتر و روشن تر در بر دارد.

لازم به ذکر است، توافق آتش بس میان باکو و ایروان نهم نوامبر 2020 با میانجی‌گری ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه میان الهام علی‌اف، رئیس جمهوری آذربایجان و نیکول پاشینیان، نخست‌وزیر ارمنستان امضاء شد، اما این توافق مخالفت های شدیدی را در ارمنستان به دنبال داشت زیرا حاکمیت باکو بر مناطق وسیعی در قره باغ و پس از یک ربع قرن تثبیت شد.