کنایه وطن امروز به خوشبینی مسئولان/یک عبرت ظریف!

اینکه سیاست خارجی بایدن در بیشتر موضوعاتی که در دستگاه محاسباتی هیات حاکمه آمریکا با برچسب «چالش سیاست خارجی» و «امنیت ملی» شناسایی شده است در عمل با سیاست‌های تهاجمی دولت ترامپ یکسان باشد مساله غریب و دور از انتظاری نیست، چنانکه این تشابه عملکردها در حوزه سیاست خارجی پیشینه‌ای به قدمت تاریخ دیپلماسی آمریکا دارد اما چیزی که در این میان عجیب و قابل تامل به نظر می‌رسد، خوشبینی‌های خارج از واقع‌بینی منتهی به آدرس غلط دادن به جامعه ایرانی از سوی دستگاه سیاست خارجی ایران نسبت به این موضوع است که در زمان انتخابات سوم نوامبر [جنجالی] ریاست‌جمهوری آمریکا به اوج خود رسید. 

از این رو بود که محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه به عنوان مسؤول ارشد دیپلماسی کشور تنها یک‌ روز پس از پیروزی بایدن، اظهار کرد: مشخص است که بین ترامپ و بایدن تفاوت است. حالا با گذشت ۵۰ روز از سکانداری بایدن بر کاخ سفید، ظریف هر روز مشغول واگویی این گزاره است که بایدن هم سیاست فشار حداکثری ترامپ را ادامه می‌دهد! پس از مواضع مبهم اولیه درباره بازگشت آمریکا به تعهدات برجامی و در نهایت اعلام اینکه دولت بایدن هیچ مشوقی به تهران نخواهد داد و منتفی دانستن برداشتن گام اول از سوی آمریکا در آخرین مورد از این اعتراف‌ها، پس از اینکه تونی بلینکن، همتای آمریکایی محمدجواد ظریف، اعلام کرد آزادسازی منابع ارزی ایران در سئول مشروط به بازگشت تهران به محدودیت‌های هسته‌ای برجام است، ظریف را در توئیتر وادار به این یادآوری تلخ در «این‌همانی» میان ۲ رئیس‌جمهور ایالات متحده کرد. 

پیش از این هم ظریف 29 بهمن در حاشیه جلسه هیات دولت گفته بود: الان یک ماه است که دولت آقای بایدن سیاست فشار حداکثری دولت آقای ترامپ یعنی سیاست بی‌قانونی، قلدری و زورگویی را ادامه می‌دهد. اگر اینها معتقدند آن سیاست شکست خورده و معتقدند آن سیاست آبروی آمریکا را برده، ادامه آن سیاست هم کمکی به آنها نمی‌کند و همان شکست و بی‌آبرویی را برای آنها دارد. 

در چنین شرایطی نیوزویک آمریکا در تحلیلی با عنوان «سیاست خارجی بایدن بیشتر از آنچه تصور می‌کنید به سیاست خارجی ترامپ شبیه است»، به تحلیل تفاوت‌های حرف با عمل جو بایدن در عرصه سیاست خارجی پرداخت. 

در این گزارش آمده است: سیاست خارجی آمریکا در کل نسبتا ثابت باقی مانده است و جز قطع حمایت نظامی آمریکا از ائتلاف سعودی در یمن و تمدید معاهده استارت نو با روسیه، سیاست خارجی بایدن بیشتر از آنچه طرفداران وی حاضر به قبول آن هستند به ترامپ شبیه است. در واقع در برخی مسائل مثل ایران، ترقی‌خواهان به طور فزاینده‌ای در حال بی‌تاب شدن به دلیل سرعت کند دیپلماسی بایدن هستند. 

این نشریه افزود: اگر لحن و بیان کنار گذاشته شود، شباهت‌های سیاست بایدن با ترامپ تاکنون از تفاوت‌های آن بسیار بیشتر بوده است. به نوشته این نشریه آمریکایی، «درباره ایران هم در دوران کارزارهای انتخاباتی، تیم سیاست خارجی بایدن بشدت منتقد رویکرد فشار حداکثری دولت ترامپ در قبال ایران بود. با این حال همان فشار حداکثری ترامپ علیه ایران که بایدن آن را نکوهش می‌کرد، همچنان پابرجاست. هیچ یک از تحریم‌های دوره ترامپ برداشته نشده و وام 5 میلیارد دلاری‌ای که ایران از صندوق بین‌المللی پول درخواست کرده همچنان به دلیل مسدود کردن این درخواست از سوی آمریکا، بدون پاسخ مانده است». 

 

* بدهی آمریکا به ایران

در همین حال نشریه THE WEEK هم روز جمعه در یادداشتی به قلم «برایان کوپر» نوشت: «جو بایدن در تبلیغات انتخاباتی خود در سال ۲۰۲۰ وعده داد هر تلاشی که بتواند برای بازگشت به برجام انجام خواهد داد اما 50 روز پس از آغاز ریاست‌جمهوری او، پیشرفتی در این زمینه حاصل نشده و توافق [هسته‌ای] در آستانه فروپاشی است».

در این یادداشت آمده است: «اکنون که بایدن رئیس‌جمهور است، باید به‌ عنوان بخشی از مذاکرات برای بازگشت به برجام، طیف گسترده‌ای از تحریم‌های ایران را لغو کند تا هم حسن‌نیت خود را نشان دهد و هم در راستای کمک‌های بشردوستانه گام برداشته باشد. آمریکا آسیب‌های شدیدی به دولت و مردم ایران که در بحران شیوع ویروس کرونا به سر می‌برند، وارد کرده است. آمریکا در این باره نسبت به ایرانی‌ها دین به گردن دارد». وی می‌افزاید:‌ «در این زمینه، مانع دیپلماتیک این است که دولت بایدن اصرار دارد پیش از لغو هرگونه تحریم،‌ ایران باید به تعهدات خود در این توافق بازگردد، در حالی که ایران عکس آن را‌ طلب می‌کند. همان‌طور که بایدن ماه سپتامبر (شهریور) در یادداشتی در سی‌ان‌ان نوشت: «اگر ایران به پایبندی کامل به توافق هسته‌ای بازگردد ایالات متحده به‌ عنوان نقطه آغازی برای مذاکرات متعاقب، به این توافق باز خواهد گشت». در ادامه این یادداشت آمده است: «بررسی اینکه کدام گزاره درست است، باید به دیدگاه‌ها، تاریخچه دیپلماتیک و بستر راهبردی گسترده‌تر متکی باشد. درباره دیدگاه اول، هیچ بحثی وجود ندارد که ایالات متحده سخت در اشتباه است. ایران با حسن‌نیت به توافق هسته‌ای پیوست و حتی پس از آنکه دونالد ترامپ [رئیس‌جمهور سابق آمریکا] به ‌طور ناگهانی به آن خیانت کرد (احتمالا به خاطر نفرتش از هرکاری که [باراک] اوباما [رئیس‌جمهور اسبق آمریکا] انجام داده بود و تلاش او برای تشویق جنگ‌طلبان دیوانه) ایران به تعهدات خود پایبند ماند. بعد از آن ترامپ دست به ترور ژنرال قاسم سلیمانی فرمانده ایرانی زد که موجب خشم رهبران ایران و عراق شد و چرخه‌ای از خشونت‌ها برای اقدام متقابل را آغاز کرد که تا به امروز ادامه دارد».

کوپر در یادداشت خود می‌افزاید: «هنگامی که ترامپ تحریم‌ها علیه ایران را بازگرداند، اقتصاد این کشور را به طور اساسی مورد آسیب قرار داد. تورم به سرعت افزایش یافت و در برخی کالاهای اساسی بویژه مواد دارویی کمبود ایجاد شد. همچنان که بیمارستان‌های این کشور بدون دسترسی کافی به اقلام محافظتی و تجهیزات حیاتی برای درمان بیماران مبتلا به «کووید-۱۹» تقلا می‌کردند، این امر به میزان زیادی اوضاع همه‌گیری ویروس کرونا را در آنجا بدتر کرد. بدون شک هزاران نفر در نتیجه اقدامات مستقیم آمریکا جان خود را از دست دادند».

 در این یادداشت آمده است‌: «از نظر بستر راهبردی، واقعیت این است که صرف‌نظر از اینکه منافع جدی آمریکا را چطور تعریف کنید، ایران اهمیت چندانی به آنها نمی‌دهد. ایران کشوری با وسعت و درآمد متوسط در آن سوی کره زمین است. تصور کنید اگر ایرانی‌ها در تمام مرزهای کانادا و مکزیک پایگاه نظامی داشتند، اقتصاد ما را با تحریم تحت فشار قرار می‌دادند و هر از گاهی اعضای دولت بایدن را هدف قرار می‌دادند، آمریکایی‌ها چه احساسی پیدا می‌کردند».

این یادداشت می‌افزاید: «به‌طور خلاصه، ایران تمام دلایل ممکن برای بی‌رغبتی را دارد. همان‌طور که بایدن نوشت، آمریکا عهدشکنی کرد و ترامپ با بی‌ملاحظگی، سیاستی را دور انداخت که قصدش امن نگه‌داشتن آمریکا بود و حالا آمریکا باید اندکی حسن‌نیت نشان دهد. این حداقل کاری است که می‌توانیم انجام دهیم».