درخواست تروئیکای اروپایی از ایران
در حالی که اعضای اروپایی برجام با کوتاهی‌های مکرر در اجرای تعهدات برجامی خود باعث واکنش متقابل ایران شده‌اند، وزارت امور خارجه آلمان در پیامی توئیتری اعلام کرد که تروئیکای اروپایی از ایران می‌خواهند که بیش از این برجام را تضعیف نکند.
خبرگزاری تسنیم: وزارت امور خارجه آلمان پنج‌شنبه شب در پیامی توئیتری از برگزاری نشست سه‌جانبه وزرای خارجه کشورهای اروپایی عضو برجام خبر داد و اعلام کرد که تروئیکای اروپایی (انگلیس، فرانسه و آلمان) از ایران می‌خواهند که برجام را تضعیف نکند.
وزارت امور خارجه آلمان در حساب کاربری رسمی خود در توئیتر درباره نشست وزرای خارجه کشورهای اروپایی عضو برجام نوشت: «امروز هایکو ماس [وزیر خارجه آلمان]، ژان ایو لودریان [وزیر خارجه آلمان] و دومینیک راب [وزیر خارجه آلمان] در یک نشست سرشار از اعتماد، از آمادگی دولت جدید آمریکا برای گفتگو درباره ایران استقبال کردند.»
در ادامه این پیام توئیتری آمده است: «سه کشور اروپایی همچنان به تلاش در راستای هدف حفظ برجام و بررسی همه گزینه‌ها برای این منظور ادامه خواهند داد. سه کشور اروپایی از ایران می‌خواهند که بیش از این برجام را تضعیف نکند.»
اعضای اروپایی برجام در حالی طی ماه‌های اخیر با انتشار بیانیه‌های متوالی از ایران خواسته‌اند به تعهدات هسته‌ای خود ذیل برجام پایبند باشد که خودشان تاکنون کوچکترین تلاشی برای انجام تعهداتشان صورت نداده‌اند. آنها از زمان خروج آمریکا از برجام در اردیبهشت‌ماه 1398 تاکنون بارها به ایران وعده داده‌اند که خسارات خروج آمریکا از برجام را جبران خواهند کرد؛ اما تاکنون هیچ‌یکی از وعده‌های آنها از جمله راه‌اندازی یک سازوکار مالی برای تسهیل تجارت با ایران عملی نشده و یا صرفاً در حد اقدامات نمایشی باقی مانده است.
کوتاهی‌های مکرر طرف‌های اروپایی برجام در عمل به تعهدات برجامی خود در نهایت باعث شد که ایران نیز درست یک سال پس از خروج آمریکا از برجام تصمیمات تازه‌ای را برای ایجاد توازن در برجام اتخاذ کند.
شورای‌عالی امنیت ملی ایران روز چهارشنبه 18 اردیبهشت 1398 در واکنش به کوتاهی کشورهای اروپایی در اجرای این وعده‌ها و تعهدات، در بیانیه‌ای اعلام کرد جمهوری اسلامی ایران در راستای صیانت از امنیت و منافع ملی و حقوق تصریح‌شده خود مندرج در بندهای 26 و 36 برجام، برخی اقدامات خود ذیل برجام را متوقف خواهد کرد.
در ادامه ایران طی پنج مرحله با فواصل 60روزه اقدام به کاهش تعهدات هسته‌ای خود ذیل برجام کرد و بین این مراحل به طرف‌های اروپایی اعلام کرد که اگر آنها به تعهدات خود ذیل برجام عمل کنند، ایران آمادگی دارد که برای بازگشت به تعهدات هسته‌ای خود ذیل برجام با آنها مذاکره کند.
در پی تداوم بی‌اعتنایی طرف‌های اروپایی برجام به تعهدات خود ذیل این توافق چندجانبه، جمهوری اسلامی ایران شامگاه یکشنبه 15 دی‌ماه 1398 در بیانیه‌ای اعلام کرد که در گام پنجم کاهش تعهدات خود، آخرین مورد کلیدی از محدودیت‌های عملیاتی خود در برجام، یعنی «محدودیت در تعداد سانتریفیوژها» را کنار می‌گذارد، بدین ترتیب برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران دیگر با هیچ محدودیتی در حوزه عملیاتی (شامل ظرفیت غنی‌سازی، درصد غنی‌سازی، میزان مواد غنی‌شده، و تحقیق و توسعه) مواجه نیست و من‌بعد برنامه هسته‌ای ایران صرفاً بر اساس نیازهای فنی خود پیش خواهد رفت.
در این بیانیه نیز تأکید شد که همکاری جمهوری اسلامی ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همچون گذشته ادامه خواهد یافت و در صورت رفع تحریم‌ها و منتفع شدن ایران از منافع برجام، جمهوری اسلامی ایران آماده بازگشت به تعهدات برجامی خود است.
اما این پایان کار نبود و مجلس شورای اسلامی جمهوری اسلامی ایران روز سه‌شنبه 11 آذرماه در واکنش به ترور ناجوانمردانه شهید دکتر محسن فخری‌زاده دانشمند هسته‌ای برجسته ایرانی و سکوت کشورهای غربی در قبال این اقدام تروریستی، کلیات طرح «اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها» را که از چند ماه قبل تحت بررسی و تدوین بود به‌تصویب رساند.
بر اساس ماده ششم طرح «اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها»، دولت جمهوری اسلامی ایران موظف است بر اساس بندهای 36 و 37 برجام، ظرف مدت 2 ماه از تصویب این قانون، دسترسی‌های نظارتی فراتر از پروتکل الحاقی بر اساس برجام را متوقف کند.
همچنین ماده هفتم این طرح، دولت جمهوری اسلامی ایران را موظف می‌کند که پس از 3 ماه از تصویب نهایی آن، گزارش دقیق اقدامات انجام‌شده از جانب طرف‌های برجامی در زمینه بازگشت به اجرای کامل تعهداتشان وفق برجام و رفع تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی ایران را به مجلس شورای اسلامی ارائه کند. چنانچه تا آن تاریخ روابط بانکی ایران در اروپا و میزان خرید نفت آنها از ایران به شرایط عادی و رضایتبخش بازنگشته باشد، دولت مکلف است اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی را متوقف نماید.
به‌گفته مهدی محمدی مشاور رئیس مجلس شورای اسلامی، طرح اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از منافع ملت ایران یکی از دوران‌سازترین قوانین کشور است که مجلس با افتخار، بیش از 4 ماه برای تدوین و به سرانجام رساندن آن تلاش و رایزنی کرده است.
مشاور رئیس مجلس شورای اسلامی در یادداشتی درباره ارتباط طرح راهبردی مجلس با ترور ناجوانمردانه شهید فخری‌زاده دانشمند هسته‌ای کشورمان تصریح کرد: شهادت شهید فخری‌زاده زمان‌بندی این طرح را جلو انداخت، البته این طرح فقط یک گوشه‌ای از بسته جامعی است که برای پاسخ به روند فشارهای غرب در دو سال گذشته تهیه شده و بقیه اجزای این بسته نیز منطق و زمان‌بندی خاص خود را دارد.