پیشنهاد ایران برای آغاز گفت‌و‌گوهای منطقه‌ای
سفیر جمهوری اسلامی ایران در دوحه ضمن مثبت خواندن نقش قطر در ایجاد سازوکاری برای گفت‌و‌گوهای منطقه‌ای، خبر داد که تهران برای آغاز گفت‌و‌گوهای منطقه‌ای در قالب ابتکار صلح هرمز یک طرح و پیشنهاد دارد.
خبرگزاری فارس: «حمیدرضا دهقانی» سفیر جمهوری اسلامی ایران در قطر در مصاحبه‌ای با روزنامه قطری «الشرق» بر استقبال ایران از نقش مثبت قطر در ایجاد سازوکاری برای گفتوگوی منطقه‌ای تأکید کرد.
سفیر جمهوری اسلامی ایران در آغاز این گفتوگو ضمن تبریک به مناسبت چهل و دومین سالروز پیروزی انقلاب اسلامی ایران و تمجید از اقدمات قطر برای برگزاری جام جهانی ۲۰۲۲ به موضوعات مختلفی از جمله روابط تهران و دوحه در سطح سیاسی و اقتصادی پرداخت.
روابط ایران و قطر را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ چشم‌انداز همکاری و شراکت دو کشور در سطح سیاسی و اقتصادی چگونه است؟
حمیدرضا دهقانی در پاسخ به این سؤال گفت که در سطح سیاسی، بر این باوریم که روابط دو کشور در بهترین حالت خود قرار دارد و در سال‌های گذشته، با همکاری‌های تنگاتگ، توانستیم زمان‌های سخت را پشت سر بگذاریم. همکاری دوحه و تهران می‌تواند الگویی برای روابط ایران با دیگر کشورهای عربی باشد.
دهقانی ادامه داد، اما در سطح اقتصادی، به آن سطح از همکاری مشترک که به آن چشم دوخته بودیم، نرسیدیم. ما به تقویت این شراکت با دوحه و دیگر کشورها چشم دوخته‌ایم و تلاش می‌کنیم برای همکاری با قطر و کشورهای عربی گام‌های مثبتی برداریم.
میزان تبادل تجاری میان دو کشور چقدر است؟
سفیر جمهوری اسلامی ایران در این خصوص گفت که میزان تبادل تجاری میان دو کشور از ۱۱۳ میلیون دلار در سال ۲۰۱۷ به ۲۶۹ میلیون دلار در سال ۲۰۱۸ رسید؛ اما در سال ۲۰۱۹ این رقم به ۲۲۵ میلیون دلار کاهش پیدا کرد. چند عامل اصلی در کاهش تبادل تجاری میان دو کشور نقش داشته و این عوامل بحران همه‌گیری ویروس کرونا، افزایش قیمت بارگیری و حمل و نقل دریایی و همچنین افزایش ارزش کالاها و خدمات بوده است. از طرفی دیگر، میزان تبادل تجاری در سال ۲۰۲۰ تحت تأثیر همان عوامل ذکر شده قرار گرفت و به ۲۴۷ میلیون دلار رسید.
وی افزود، ما در اواخر سال گذشته، در بیست و چهارم نوامبر سال ۲۰۲۰ در شهر اصفهان، شاهد برگزاری دور هفتم نشست کمیته مشترک همکاری اقتصادی میان دو کشور بودیم؛ نشستی که ریاست گروه ایرانی را جناب آقای «اردکانیان» وزیر انرژی ایران و ریاست گروه قطری را جناب آقای «علی الکواری» وزیر صنعت و تجارت قطر بر عهده داشتند.
در ارتباط با پرونده هسته‌ای، ایران به روابط با دولت بایدن چگونه نگاه می‌کند؟
حمید رضا دهقانی در پاسخ به این سؤال روزنامه قطری گفت، ما بر این باوریم که انتخابات آمریکا نتیجه منطقی سیاست‌های «ترامپ» در چند موضوع از جمله پرونده هسته‌ای ایران بود. پیش‌بینی ما این است که این انتخابات و پیامدهای آن سرآغازی برای پایان راه دولت پیشین آمریکا است. ما به تصحیح این روند و به اینکه مرحله نخست این اقدام، متوقف کردن نوع برخورد پیشین با موضوع ایران و مرحله دوم آن اقدام آمریکا در تصحیح اشتباه‌های پیشین باشد، امید داریم. ما از «بایدن» انتظار داریم که به توافق هسته‌ای بازگردد؛ توافقی که دولت ترامپ از خارج شد. این گام نبایست تنها بازگشت به توافق باشد بلکه باید گام‌های تصحیحی نیز برداشته شود و تمام اقدامات پیشین دولت ترامپ ملغی شود. همانطور که رهبر معظم فرمودند آن کسی که حق شر‌ط گذاشتن در توافق هسته‌ای را دارد، ایران است نه آمریکا یا ترویکای اروپا چرا که ایران به تمام تعهدات خود پایبند بوده است و کشورهای یادشده بودند که از زیر تعهدات خود شانه خالی کردند.
دهقانی تأکید کرد، اگر دولت آمریکا خواهان بازگشت ایران به توافق هسته‌ای است، باید تحریم‌ها را کاملا رفع کند و آن وقت و پس از مطمئن شدن از صحت این امر و درستی آزمایش اقدامات آمریکا، ما نیز به تعهدات خود در قبال توافق هسته‌ای باز خواهیم گشت. ما اعلام کردیم که در صورت بازگشت به توافق هسته‌ای و لغو تحریم‌های تحمیلی، ما نیز به نوبه خود به تعهداتمان باز خواهیم گشت. دولت ترامپ بر خلاف قطعنامه شماره ۲۲۳۱ شورای امنیت از توافق خارج شد از این رو دولت جدید [آمریکا] باید به این توافق بازگردد.
همواره نقش قطر به عنوان میانجی گفتوگو و مذاکره میان کشورهای عربی و تهران مطرح شده است. نظر شما چیست آیا دوحه می‌تواند این نقش را ایفا کند؟
سفیر ایران در دوحه در این باره گفت، از اینکه وزیر خارجه قطر آمادگی این کشور برای میانجیگری و گفتوگو میان ایران و برخی کشورهای عربی همسایه را اعلام کرد، خرسند شدیم. دکتر «محمد جواد ظریف» وزیر خارجه ایران نیز با انتشار یک توئیت از نقش مثبت قطر در نزدیک‌سازی نقطه‌نظرات ایران و کشورهای عربی استقبال کرد. ما برای آغاز گفت‌و‌گوها در منطقه در قالب ابتکار صلح هرمز که جمهوری اسلامی ایران آن را ارائه کرد، یک طرح و پیشنهاد داریم. اما در ارتباط با ایران و واشنگتن، زمانی که دولت بایدن به بازگشت به توافق هسته‌ای پایبند شود، بی‌شک این موضوع در به موفقیت رساندن هرگونه فعالیت دیپلماتیک نیز سهیم خواهد بود.
وی تأکید کرد، ما بر این باوریم که گفتوگو با دولت بایدن مشروط به بازگشت به تعهدات است و این گام این امید را خواهد داد که تلاش‌های قطر یا هر کشور دیگر ثمربخش خواهد بود. وزیر خارجه ایران تصریح کرده بود که اتحادیه اروپا می‌تواند در این میانجیگری ایفای نقش کند.
آیا طرف ایرانی برای بر پا کردن یک گفتوگو با کشورهای همسایه در چارچوب حمایت از امنیت مشترک، آمادگی دارد؟
حمید رضا دهقانی گفت در این خصوص، چند پیشنهاد ارائه کردیم. امنیت جمعی در منطقه مهم است؛ اما این امنیت بر اساس معادله مجموع صفر محقق نمی‌شود و همکاری تنها از راه گفتوگو و تفاهم مشترک امکان پذیر است. این گفتوگو می‌تواند شامل تمام مسائل مشترک باشد. ما در یکی از مراحل معاهده عدم تجاوز را پیشنهاد کردیم.
دهقانی افزود، در ارتباط با امنیت جمعی، بر این باوریم که راه‌حل مبتنی بر همکاری و گفتوگو، مناسب‌ترین راه برای همه است و ما آماده گفتوگو به دور از مداخله خارجی و هیمنه برخی کشورها و اثرگذاری‌های خارجی و داخلی هستیم. ما از سال ۱۹۸۶ خواستار ورود به یک گفتوگو هستیم و خواسته‌ای برای گفتوگوی جمعی ارائه کردیم. بند هشتم قطعنامه شماره ۵۹۸ شورای امنیت، وظیفه اجرای رایزنی میان کشورهای منطقه با هدف تحقق امنیت و ثبات را به دبیرکل سازمان ملل متحد محول کرده است.
ایران به آینده روابط با کشورهای عربی در دو سطح سیاسی و اقتصادی چگونه می‌نگرد؟
سفیر جمهوری اسلامی ایران پاسخ داد، ما آماده ساخت یک مرحله جدید مبتنی بر گفتوگو، همکاری، و شراکت با دوستان در منطقه هستیم. امیدواریم که به یک گفتوگوی دوستانه به دور از تسلط بیگانگان و همینه خارجی وارد شویم. ما از همسایگان خود انتظار داریم که پیشنهادشان را در قالب ابتکار صلح هرمز ارائه کنند چراکه اگر برخی از زوایای پنهان سوءتفاهم را مورد بحث و بررسی قرار دهیم و آن کمی پیش ببریم، این گام آغازی خوب به منظور زمینه‌سازی برای تفاهم و همکاری میان ما خواهد بود. تمام طرف‌ها باید اراده مشترک و نیت حسنه داشته باشند.
دهقانی همچنین گفت که آشتی [کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس] ما را خوشحال کرد زیرا نشان داد که اصل گفتوگو میان کشورها برای حل اختلافات موفقیت آمیز بوده است و از طرفی دیگر، این آشتی نقش قطر در مذاکره و دیپلماسی را تقویت کرد و در سطح انسانی نیز آشتی در بازگشت ارتباطات انسانی میان کشورهای منطقه سهیم بود. ما دیپلمات‌ها حلقه ارتباطی میان کشورها هستیم و ثبات روابط در منطقه باعث خوشحالی ما می‌شود.
ایران برای پیشبرد مذاکرات بین الافغانی تحرکاتی دارد. موضع شما در این خصوص چیست؟ نقش قطر را در موضوع افغانسان چگونه می‌بینید؟
موضوع افغانستان بسیار مهم است و ما قدردان تلاش‌های کشور قطر میان گروه‌های افغانی در مذاکرات جاری هستیم. ما روند مذاکرات را از نزدیک دنبال می‌کنیم و به دولت افغانستان و قطر اعلام کردیم که ما از هیچ تلاشی برای کمک به مذاکرات صلح فروگذار نمی‌کنیم. کاری که دیپلماسی قطر انجام داد، مهم و عظیم است. این نقش در مسائل دیگر الگو قرار می‌گیرد.