ایران می‌خواهد مثل چین روابط اقتصادیش با روسیه را گسترش دهد

گروه سیاسی فردا: رحمان قهرمان‌پور درباره اهمیت سفر رئیس مجلس به مسکو گفت: در مورد اهمیت سفر آقای قالیباف به مسکو در شرایط فعلی باید به چند نکته اشاره کرد. نکته اول و مهم این است که تحولاتی در سطح بین المللی در حال رخ دادن است که ایران هم درصدد تطبیق شرایط خودش با این تحولات است. در رأس همه این تحولات تغییر کانون قدرت اقتصادی در دنیا از غرب به سمت آسیا قرار دارد. اما آنچه الان باعث شده این تحول به مراتب مهمتر شود این است که چین در سال های گذشته علاوه بر افزایش قدرت اقتصادی خودش، قدرت سیاسی و نظامی و اطلاعاتی خودش را هم در سطح وسیعی افزایش داده و این باعث شده چالش چین برای آمریکا دیگر یک چالش صرفا اقتصادی نباشد.

وی افزود: باید توجه کرد که چین در موضوع سلاح های هسته ای، در حال گسترش ضرادخانه هسته ای خودش است.یعنی علاوه بر موشک های دارای قابلیت حمل کلاهک هسته ای، در زمینه موشک های هسته ای پرتاب شونده از دریا و نیز بمب افکن های هسته دارد فعالیت خودش را گسترش می دهد. این سه قابلیت اصطلاحا به ضرادخانه هسته ای معروفند.

این کارشناس مسائل سیاست خارجی تأکید کرد: چین در سال های گذشته چنین ضرادخانه ای نداشته بنابراین شاهد بودیم دولت ترامپ تمدید قرارداد استارت جدید را منوط به همراهی چین با این توافقنامه کرده بود. یعنی چین از نظر آمریکا، علاوه بر اینکه یک رقیب جدی اقتصادی است، دارد تبدیل می شود به یک قدرت نظامی هسته ای که می تواند در برابر آمریکا بازدارندگی ایجاد کند.

وی ادامه داد: همچنین چین در نقاط مختلفی مانند شاخ آفریقا پایگاه نظامی ایجاد کرده بود. به عنوان مثال پایگاه نظامی چین در شاخ آمریکا در نزدیکی پایگاه نظامی آمریکا است. اینها اسباب نگرانی آمریکا است. در واقع آمریکا فکر می کند چین دیگر فقط یک رقیب اقتصادی نخواهد بود بلکه به موازات آن می تواند چالش های نظامی برای آمریکا ایجاد کند. بعد از آن هم می تواند یک چالش سیاسی بزرگ برای آمریکا باشد.

قهرمان‌پور بیان کرد: تحلیلگران سیاست بین الملل معتقدند که در سال های آینده رقابت آمریکا با چین در حوزه های مختلف بسیاری از موضوعات عرصه بین الملل را تحت الشعاع خودش قرار خواهد داد و خیلی از بازیگران ناگزیرند خودشان را با شرایط جدید تطبیق دهند. تنها ایران نیست که به دنبال بازبینی سیاست خارجی خودش در شرایط جدید است. کشورهای منطقه و حتی اروپا نیز دارند خودشان را با شرایط جدید تطبیق می دهد.

وی افزود: روسیه هم از جمله قدرت های بزرگی است که در شرایط جدید فرصت ها و تهدیدهایی متوجه اش است. یک نگرانی عمده در مسکو آن است که رقابت آمریکا و چین موضوع روسیه و اهمیت روسیه را به حاشیه ببرد و کاهش دهد بنابراین مسکو نیاز دارد ببیند آیا در شرایط جدید متحدان روسیه همچنان با روسیه خواهند بود یا خیر.

این کارشناس مسائل سیاست خارجی یادآور شد: آقای قالیباف حامل این پیام مهم به مسکو است که ایران علی رغم نزدیکی به چین براساس شرایط جدید بین الملل، همچنان روابط نزدیک خودش را با مسکو حفظ خواهد کرد و این برای مسکو اهمیت دارد.

وی افزود: نکته دومی که این سفر را مهم می کند این است که بعد از روی کارآمدن بایدن این سفر انجام می شود. یک تحلیل سنتی در بین تحلیلگران وجود دارد که می گوید مسکو روابط خودش را با تهران براساس اتفاقات واشنگتن تنظیم می کند.

قهرمان پور با اشاره به نوع نگاه مسکو به تهران توضیح داد: هر موقع روسیه احساس کند در آمریکا دولتی سرکار می آید که با ایران تعامل می کند سعی می کند کمتر به ایران نزدیک شود و برعکس. بنابراین این تصور وجود داشت که با آمدن بایدن امکان دارد روابط ایران و مسکو تحت الشعاع این موضوع قرار بگیرد. آقای قالیباف حامل این پیام است که آمدن بایدن تأثیرچندانی بر بهبود روابط تهران و واشنگتن نخواهد داشت و در توئیتر خودشان هم به این موضوع اشاره کردند.

وی افزود: حاشیه هایی که درباره سفر آقای قالیباف در توئیتر به وجود آمد از جهاتی با حاشیه هایی که درباره توافق 25 ساله ایران و چین درست شده بود شباهت دارد و به هر حال سئوالات جدی را مطرح می کند. من این روند را به عنوان یک آسیب در حوزه سیاست خارجی می بینم و اسمش را توئیتری شدن سیاست خارجی گذاشتم.

این کارشناس مسائل سیاست خارجی گفت: یک مفهومی در سال های اخیر تحت عنوان «عملیات روانی آنلاین» مطرح شده است که در واقع گفته می شود ربوت ها و هوش مصنوعی یک عملیات روانی آنلاین انجام می دهد که می تواند افراد زیادی را تحت تأثیر خودش قرار دهد. یعنی همانگونه که در عالم واقعی یک عملیات روانی وجود دارد، در فضای مجازی هم یک عملیات روانی آنلاین وجود دارد.

وی افزود: اینکه چرا این اتفاق می افتد در چند سطر قابل تحلیل است. نخست آنکه به نظر می رسد هم در باره چین و هم درباره روسیه برخی گروه ها حساسیت هایی دارند و سعی می کنند این بهبود روابط با چین و روسیه را به تأخیر بیاندازند. هر چند اینها تعمد دارند اما برخی افراد هستند که بدون تعمد و بدون داشتن نیت خاص و صرفا با این تصور که حرف این افراد درست است این نوع عملیات را گسترش می دهند. یعنی توئیت های منتشر شده را با حسن نیت ری توئیت می کنند و می فرستند. بین این دو گروه یادشده فرق است. گروه اول تحریف عمدی اطلاعات را انجام می دهد و گروه دوم بدون آنکه متوجه باشد دارد به عملیات روانی آنلاین کمک می کند پیام های گروه اول را به دیگران می رساند.

قهرمان پور یادآور شد: در حوزه قرارداد 25 ساله با چین فضا آنقدر تند شد که برخی مقامات سابق و مقامات فعلی به تأسی از این فضا موضعگیری کردند که بعدا معلوم شد که تحت تأثیر احساسات خودشان این موضعگیری را انجام دادند. این مسئله نیاز به بررسی بیشتر دارد. طبیعی است که عده ای در کشور مخالف بهبود روابط با مسکو و پکن هستند چون در افکار عمومی تصویری که از چین جود دارد، تصویر روزآمدی نیست.

وی افزود: در ایران خیلی ها ارزیابی شان از چین همین جنس های درجه دو و سه ای است که برخی بازرگانان ایرانی از چین سفارش می دهند و خیلی ها اطلاع ندارند که در زمینه هوش مصنوعی و ساخت گوشی های پیشرفته، موشک های فضایی چین چقدر پیشرفت کرده است. یعنی تصویری که از چین در افکارعمومی ایران وجود دارد یک تصویر ناقص است و این تصویر ناقص برخی ها را به این نتیجه رسانده که اگر ما به چین نزدیک شویم چیزی عاید ما نمی شود. این در حالی است که می بینیم چین به سرعت در حال تبدیل شدن به بزرگترین قطب اقتصادی دنیا است.

این کارشناس مسائل سیاست خارجی اظهار کرد: فقط کافی است توجه کنیم اروپایی ها در چند ماه گذشته با اصرار توانستند چین را متقاعد کنند که یک توافق چندصد میلیارد دلاری با اروپا امضا کند بنابراین وقتی اروپایی ها می روند از چین چنین تقاضایی می کنند به طریق اولی تکلیف کشورهایی مثل ما معلوم است. ما نباید بهبود روابط با چین و روسیه را در پرتو باورهای قدیمی و ناقص خودمان تحلیل کنیم.

وی ادامه داد: واقعیت این است که در جهان یک روندی در حوزه بهبود روابط یا گسترش روابط با چین آغاز شده است. حالا در این داستان چرا مسئله روسیه برای ما اهمیت دارد؟ شاید دلیل این است که روسیه در مقاطع حساسی در موضوعات سیاسی بیشتر از چین با ایران همراهی کرده است. مثلا در موضوع برجام و سوریه همراهی روسیه با ایران بیشتر از چین بوده است و شاید به همین دلیل حاکمیت می خواهد این پیام را به مسکو بدهد که توجه ایران به چین باعث غفلت تهران از بهبود روابط با روسیه نخواهد شد.

قهرمان پور درباره چرایی انتخاب محمدباقر قالیباف برای رساندن پیام رهبر انقلاب به مسکو توضیح داد: شاید این انتخاب برای آن بود که ایران نشان دهد که در کنار موضوعات امنیتی و سیاست خارجی ترجیح می دهد روابط اقتصادی خودش را با روسیه هم گسترش دهد. قاعدتا این پیام را افرادی همچون آقای ولایتی و آقای ظریف هم می توانستند منتقل کنند اما با توجه به اینکه آقای قالیباف در مناظرات انتخاباتی سال 96 از اولویت اقتصاد در سیاست خارجی حرف زده بود شاید انتخاب ایشان حاوی این پیام باشد که ایران می خواهد مثل روابط اقتصادی با چین می خواهد روابط اقتصادی اش با روسیه هم گسترش دهد و صرفا دنبال روابط امنیتی با روسیه نیست.

وی افزود: در روابط با روسیه ما توافق کم نداریم. مسئله اصلی این است که اجرای این توافق ها با کُندی پیش می رود که دلایل مختلفی دارد و شاید انتخاب آقای قالیباف برای این بود که در واقع ایران عزم خودش را برای اجرایی کردن این توافق ها نشان دهد. ایجاد کریدور شمال جنوب از توافقات مهم ایران و روسیه بود که اگر اجرایی شود اتفاق مهمی در روابط تجاری ایران با روسیه خواهد افتاد.

این کارشناس مسائل سیاست خارجی تأکید کرد: برداشت طرف ایرانی آن است که شاید روسها آن اندازه اطمینان و اعتماد لازم را برای تسریع این پروژه ها ندارند و شاید ایران خواسته این پیام را بدهد که با آمدن بایدن تغییری در سیاست هایش رخ نمی دهد و روسیه می تواند این پروژه های نیمه تمام را اجرا کند.