موج جدیدی از اظهارنظرهای برجامی
پایتخت‌های اروپایی و واشنگتن به تازگی موج جدیدی از اظهارنظرهای برجامی داشته‌اند که عمدتا ناظر بر فشار بر ایران برای بازگشت به تعهدات بوده بدون این که تصریحی بر اجرای تعهدات خود داشته باشند.
خبرگزاری تسنیم: با روی کار آمدن دولت جدید در آمریکا، اظهارنظرها درباره برجام افزایش یافته است. گزینه‌های جو بایدن برای کابینه جدید در جلسات استماع خود در مجلس سنا در این زمینه اظهارنظرهایی را داشته‌اند. هر چند که عمده اظهارات آنها ناظر به بازگشت ایران به تعهدات برجامی بوده است.
«جنت یلن» وزیر خزانه‌داری آمریکا که به تازگی توسط سنا تایید شده است، گفت که ایران به شرطی می‌تواند از رفع تحریم‌ها سود ببرد که به برجام متعهد باشد. او با تاکید بر اینکه تحریم ها ابزار مهمی برای پرداختن به تهدیدهاست، گفت: درباره برجام، دولت بایدن متعهد است اطمینان حاصل کند ایران گام‌های مناسبی برای از سرگیری تعهدات خود در برجام برمی‌دارد.
«آنتونی بلینکن» گزینه پیشنهادی برای سمت وزارت امور خارجه آمریکا نیز سه‌شنبه شب به وقت تهران در جلسه بررسی صلاحیتش در کمیته روابط خارجی سنای آمریکا اعلام کرد که دولت بایدن قصد دارد برای بازگشت به برجام از ابتدای کار با کنگره، اسرائیل و کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس مشورت کند.
بلینکن در خصوص احتمال بازگشت آمریکا به برجام در دولت بایدن گفت: اگر ایران به اجرای تعهدات خود [ذیل برجام] بازگردد، آن‌گاه ما نیز چنین خواهیم کرد... ما می‌خواهیم از برجام به عنوان سکویی برای مذاکرات بیشتر استفاده کنیم. با این حال، من فکر می‌کنم که ما راه درازی تا رسیدن به آنجا داریم.
«آوریل هینس» که سنا او را به عنوان مدیر اطلاعات ملی تایید کرده است، در جلسه تایید صلاحیتش در سنا گفت که بازگشت آمریکا به برجام و بازگشت ایران به تعهدات هسته‌ای خود مدت زیادی به طول خواهد انجامید. او اظهار داشت: «رئیس‌جمهور منتخب به این موضوع اشاره کرده است که اگر ایران به اجرای تعهدات خود [در برجام] بازگردد، او نیز به این توافق ملحق خواهد شد. اما باید بگویم که فاصله زیادی تا آنجا داریم... رئیس‌جمهور منتخب همچنین گفته است که هنگام انجام این کار [بازگشت به برجام] باید مسئله موشک‌های بالستیک ایران که شما به آن اشاره کردید و موضوع فعالیت‌های بی‌ثبات‌کننده ایران را نیز مد نظر قرار دهد.»
«جنیفر ساکی» سخنگوی کاخ سفید در دولت جدید آمریکا چهارشنبه شب به وقت واشنگتن در اولین نشست مطبوعاتی خود گفت که انتظار می‌رود، موضوع ایران و برنامه هسته‌ای آن بخشی از مذاکرات بایدن با شرکا و متحدان آمریکا در جهان باشد. او اعلام کرد که آمریکا محدودیت‌های هسته‌ای علیه ایران را طریق کانال‌های دیپلماتیک افزایش خواهد داد. سخنگوی کاخ سفید گفت: «ایران باید به تعهدات خود در ذیل برجام و محدودیت‌های اعمال شده در توافق هسته‌ای برگردد... ایران باید محدودیت‌های چشمگیری را که در توافق هسته‌ای آمده است، رعایت کند.»
علاوه بر اعضای تیم بایدن مقامات اروپایی نیز طی روزهای اخیر درباره برجام و ازسرگیری کامل تعهدات ایران اظهارنظر کرده‌اند.
«ژان ایو لودریان» وزیر امور خارجه فرانسه پنج‌شنبه شب در دیدار با همتای اماراتی خود گفت که ایران باید به‌منظور حفظ ثبات منطقه و پیشگیری از بروز یک بحران جدید در زمینه اشاعه سلاح‌های هسته‌ای فوراً اجرای تعهدات هسته‌ای خود ذیل برجام را از سر بگیرد. او پیشتر نیز خواستار پرداختن به موضوعات منطقه‌ای و موشکی ایران شده بود.
«دومینیک راب» وزیر امور خارجه انگلیس روز سه‌شنبه در نشست مجلس عوام این کشور اعلام کرد که برجام جزو اولین موضوعات گفتگو میان دولت متبوعش و دولت جو بایدن خواهد بود. در حالیکه آمریکا از توافق هسته‌ای خارج شد و اروپایی‌ها نیز تعهدات خود را نقض کردند، راب ایران را به «نقض سیستماتیک» تعهدات هسته‌ای متهم کرد.
وزیر خارجه آلمان هم مدتی پیش در مصاحبه با اشپیگل از لزوم مذاکره درباره موضوعات منطقه‌ای و موشکی ایران گفته بود. هفته گذشته هم یک مقام وزارت خارجه آلمان مدعی شده بود که دلیل عدم موفقیت اینستکس خود ایران بوده است. این ادعا در حالی است که سه کشور اروپایی آلمان، فرانسه و انگلیس در بیانیه و اظهارنظرهای عجیب گفته بودند که به فراتر از تعهدات برجامی پایبند بوده‌اند و دلیل آن را اینستکس عنوان کرده بودند. تناقض در اظهارات مقامات اروپایی، با هدف خرید زمان و تغییر نقش از بدهکار به طلبکار در بحث توافق هسته‌ای است.
آمریکا و اروپا در نقطه مشترک
نقطه اشتراک اظهارات مقامات آمریکایی و اروپایی، بازگشت ایران به تعهدات برجامی و همچنین پرداختن به موضوعات غیرمرتبط است. اما تقریبا جملگی، به رفع تحریم‌ها و انتفاع ایران از برجام اشاره‌ای نکرده‌اند. مواضع آمریکا و اروپا در قبال برجام، با وجود تغییر دولت در واشنگتن، تغییری نکرده است. آمریکا دونالد ترامپ بدون ارائه امتیاز به ایران، به دنبال اعمال محدودیت‌های بیشتر بر ایران بود. دولت فعلی آمریکا هم بدون اینکه اشاره‌ای به رفع تحریم‌ها کند، از لزوم بازگشت ایران و افزایش محدودیت‌ها سخن می‌گوید. اروپای دوران ترامپ با اروپای امروز نیز تفاوتی ندارد و همواره سعی کرده است که هزینه حفظ توافق هسته‌ای را از جیب ایران بپردازد. اتفاقا اروپا نسبت به گذشته، نقش مخرب‌تری را در پیش گرفته است؛ چرا که علاوه بر هزینه نکردن برای برجام، به دنبال افزایش بر چفت و بست آن علیه ایران است.
با وجود اینکه آمریکا به طور یکجانبه از توافق هسته‌ای خارج شد و ایران یکسال فراتر از تعهد خود به مفاد برجام تمام و کمال پایبند بود، الان مقامات آمریکایی و اروپایی به گونه‌‌ای اظهار نظر می‌کنند که گویی تقدم در بازگشت به تعهدات با ایران است.
با روی کار آمدن دولت جدید در آمریکا، مواضع اروپا و آمریکا به هم نزدیک شده و تلاش آنها برای فشار بر تهران افزایش یافته است. واشنگتن و پایتخت‌های اروپایی در پی آن هستند که ایران را به تمامی تعهدات برجامی برگردانند، اما بازگشت خود را صرفا اعلامی و کاغذی انجام دهند. حتی قبل از خروج آمریکا از برجام، نه آمریکا و نه اروپا هیچکدام به نحو مطلوب به تعهدات خود عمل نمی‌کردند. حال این بار، بدون توجه به اینکه در مقام بدهکار هستند، در کسوت طلبکار، خواستار اعمال محدودیت‌های بیشتر در حوزه هسته‌ای و غیرهسته‌ای بر ایران هستند.
اروپا و آمریکا با هدف بازگشت ایران به برجام در اصل می‌خواهند هم محدودیت‌ها را توسعه و تقویت کنند، و هم اینکه سیاست مقاومت فعال ایران را متوقف و خنثی کنند. آنها در دوران شکوفایی برجام نیز به تعهدات اقتصادی خود پایبند نبودند و هزار بهانه برای عدم پایبندی خود می‌آوردند، چه برسد به اینکه در حالت برزخی برجام بخواهند کاری کنند.