افراد دیابتی باید بدانند: رتینوپاتی دیابتی چیست؟
انسان برای زندگی و تولید انرژی نیاز به غذا دارد. مواد غذایی مصرف شده توسط انسان تبدیل به قند یا گلوکز می‌شوند و با کمک انسولین در سلول‌ها ذخیره می‌گردند. اگر بدن توانایی تولید انسولین موردنیاز را نداشته باشد، نمی‌تواند قند را از خون وارد سلول‌ها کند. در نتیجه گلوکز تولیدشده در خون باقی مانده و باعث افزایش سطح قند خون می‌شود. بیماری دیابت یا قند خون، عوارض بسیاری را برای انسان به دنبال دارد و اگر کنترل نشود، آسیب‌های جدی را به اعضای مختلف بدن وارد می‌کند. چشم یکی از حساس‌ترین بخش‌های بدن انسان است که در معرض آسیب‌های ناشی از بیماری دیابت قرار دارد. با توجه به سبک زندگی امروزی و فراگیر شدن بیماری دیابت، در این بخش در مورد رتینوپاتی و خونریزی چشم دیابتی صحبت کرده و اطلاعاتی در مورد متخصص شبکیه در اختیارتان قرار می‌دهیم.
رتینوپاتی دیابتی
شبكيه، یکی از اصلی‌ترین اجزای چشم است که در بخش انتهایی آن قرار داشته و سلول‌های گیرنده نور و عصبی را در خود جای داده است. شبكيه چشم، نور را از عدسی دریافت کرده و پس از تبدیل به پیام‌های عصبی، آن را از طریق اعصاب بینایی به مغز منتقل می‌کند و باعث دیدن اجسام می‌شود. هرگونه آسیبی که به شبکیه چشم وارد شود، باعث تغییر در محرک‌ها و پیام‌های عصبی شده و توانایی ایجاد تصویر صحیح در شبکیه را از بین می‌برد. در این صورت فرد با تاری دید، کاهش بینایی و در موارد شدیدتر با نابینایی مواجه می‌گردد. به این آسیب‌ها در اصطلاح رتینوپاتی گفته می‌شود.
یکی از انواع بیماری‌هایی که امروزه بسیاری از افراد را درگیر می‌کند و منجر به آسیب‌های بسیار جدی و حتی مرگ می‌شود، دیابت است. این بیماری در دراز مدت باعث تخریب عروق شبکیه چشم شده و رتینوپاتی دیابتی را ایجاد می‌کند. رتینوپاتی انواع مختلفی دارد. در مرحله اول این بیماری، تخریب عروق باعث نشت مایع یا خون شده و تورم شبکیه چشم را ایجاد می‌کند. این مرحله روی دید بیمار تاثیری ندارد، اما یک عامل هشداردهنده محسوب می‌شود. در مرحله بعد، رگ‌های خونی جدیدی به صورت غیر طبیعی بر روی سطح شبکیه ایجاد می‌شوند. این رگ‌ها دیواره‌هایی بسیار شکننده دارند و در صورت تخریب، خونریزی کرده و باعث کدر شدن زجاجیه چشم می‌شوند. کدر شدن زجاجیه مانع از عبور نور از مردمک بر روی پرده شبکیه چشم شده و تصویری تار و مبهم را ایجاد می‌کند. این مشکل اگر درمان نشود، در نهایت منجر به پارگی شبکیه می‌شود. علاوه بر این، رگ‌های خونی غیرطبیعی بر روی دیگر اجزای چشم مانند عنبیه، مردمک و ... نیز رشد کرده و باعث فشار داخل چشم می‌شوند. این فشار در نهایت عارضه‌ای با نام آب سیاه را ایجاد می‌کند.
رتینوپاتی دیابتی قابل پیشگیری نیست، اما اگر به خوبی کنترل شود تا حد زیادی از بروز عوارض جدی برای بیمار جلوگیری می‌کند. فرد دیابتی باید همیشه مراقب میزان قند خون خود باشد و در دوره‌های مشخص برای معاینه به چشم‌پزشک مراجعه نماید. در این صورت می‌تواند روند رتینوپاتی دیابتی را کند کرده و در صورت بروز آن را کنترل نماید. رتینوپاتی دیابتی درمان ندارد اما از روش‌هایی چون لیزر درمانی، تزریق داروهای استروئیدی و در مراحل پیشرفته‌تر عمل جراحی برای کنترل بیماری استفاده می‌شود.
خونریزی چشم دیابتی
خونریزی چشم، از جمله عوارض بیماری دیابت است که در اثر آسیب به شبکیه ایجاد می‌شود. در این عارضه، قند خون بالا باعث آسیب به مویرگ‌های شبکیه شده و در نهایت ورم شبکیه را ایجاد می‌کند. ورم شبکیه مشکلاتی چون تاری دید، کاهش بینایی و در موارد پیشرفته‌تر، نابینایی فرد را به دنبال دارد. خونریزی چشم ممکن است در لایه‌های مختلف مانند عنبیه یا زجاجیه اتفاق بیفتد، اما خونریزی چشمی که بر اثر افزایش قند خون ایجاد می‌شود همان رتینوپاتی است که در شبکیه رخ می‌دهد. اگر دچار قند خون بالا هستید، برای پیشگیری از رتینوپاتی و دیگر بیماری‌های مربوط به شبکیه، بهتر است با متخصص شبکیه چشم در ارتباط باشید و معاینات و آزمایشاتی را به صورت دوره‌ای انجام دهید تا از بروز مشکلات بزرگ‌تری چون آب سیاه و پارگی شبکیه جلوگیری نمایید.
متخصص شبکیه
همان‌طور که در بالا اشاره کردیم، افرادی که دچار بیماری دیابت هستند در معرض رتینوپاتی دیابتی و دیگر مشکلات شبکیه قرار دارند. این افراد باید به طور دائم با چشم‌پزشک، خصوصا متخصص شبکیه ، در ارتباط باشند تا در صورت بروز بیماری آن را کنترل کرده و از ایجاد عوارض شدیدتر پیشگیری نمایند. متخصص شبکیه به چشم پزشکی گفته می‌شود که در درمان بیماری‌های بخش شبکیه چشم و جراحی آن تخصص دارد. یک متخصص برای معاینه چشم از تجهیزات پیشرفته‌تری استفاده می‌کند و با انجام آزمایشات مختلف، بیماری یا اختلال ایجاد شده در شبکیه را تشخیص می‌دهد.
رتینوپاتی دیابتی، سوراخ ماکولا و سکته چشمی از جمله بیماری‌هایی هستند که نیاز به متخصص شبکیه دارند و باید تحت نظر او درمان گردند. از این رو، قبل از مراجعه به چشم‌پزشک باید در مورد تخصص و مهارت او تحقیق کنید و بهترین فرد را به عنوان پزشک خود برگزینید. توجه به جزئیات و آشنایی با جدیدترین تکنیک‌ها و ابزارهای روز دنیا، از جمله ویژگی‌های یک متخصص شبکیه است که او را از سایر چشم‌پزشکان و جراحان متمایز می‌کند. یک متخصص حرفه‌ای علاوه بر دانش بالا باید رفتار خوبی نیز داشته باشد و با بیمار با آرامش صحبت کند تا بتواند اطمینان و اعتماد او را جلب نماید.