تحسین تحلیلگر آمریکایی از کیفیت فرماندهی نظامی سردار سلیمانی

در اینجا توجه شما را به متن این مصاحبه جلب می کنیم:

همان طور که می‌دانید آمریکا سردار سلیمانی فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران را به همراه ابومهدی المهندس معاون حشد الشعبی عراق و همراهان شان در روز 3 ژانویه به دستور دونالد ترامپ در اطراف فرودگاه بین المللی بغداد ترور کرد. این اقدام تروریستی با دستور ترامپ انجام شد، پنتاگون نیز مسئولیت آن را بر عهده گرفت. نقش اسرائیل، عربستان سعودی و سایر کشورهای عربی منطقه در این ترور را چطور ارزیابی می کنید؟

فالک: من ادعا می کنم که هیچ اطلاعات داخلی درباره روابط فاش نشده بین کشورهای ذکر شده در سئوال و ترور سردار سلیمانی وجود ندارد ولی برخی تعمیم ها براساس واکنش های عمومی این دولت ها نسبت به این اتفاق و رویکرد کلی آنها در رویارویی با ایران را نشان می دهد. دو مساله روشن است. نخست آنکه، اسرائیل و عربستان سعودی رسماً از ترور سردار سلیمانی به دلایلی متفاوت از ایالات متحده استقبال کردند، در حالی که هرگونه ارتباط با این اتفاق را رد می کردند. ثانیاً، دولت های عربی و حتی برخی از استراتژیست های اسرائیلی نسبت به عواقب احتمالی ناشی از اقدام تلافی جویانه ایران و تشدید تنش های منطقه ای احتیاط می کردند و خواستار تنش زدایی در رویکرد تقابل جویانه بودند با آگاهی از آسیب پذیری کشورهای خلیج فارس در برابر حمله موشکی و با توجه به اولویت سیاسی آنها برای امنیت رژیم.

با در نظر گرفتن این ملاحظات، منطقی است که این دولت ها همه ادعا کنند که ایالات متحده بدون مشورت و تشویق قبلی، خود به خود به تنهایی اقدام کرده است. برخی گزارش ها در رسانه های عربی ادعا می کنند که باید قطر را به عنوان همدست ارزیابی کرد زیرا هواپیمای بدون سرنشین مسئول این اقدام تروریستی از پایگاه هوایی آمریکایی العبید در قطر به پرواز درآمدند، اما هیچ نشانی از مشارکت آگاهانه قطر در این اقدام تروریستی وجود نداشت. گرفتار کردن قطر در این اقدام تروریستی نشان دهنده ادامه خصومت با این کشور از سوی ائتلاف شورای همکاری خلیج فارس به رهبری عربستان است.

عدم توجه سازمان ملل، به ویژه شورای امنیت، برای محکوم کردن این اقدام تروریستی، بسیار نگران کننده است. اگنس کالامارد، گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور اعدام های غیرقضایی یا خودسرانه، گزارشی را در تاریخ 6 جولای سال 2020 منتشر کرد که نشان می داد ترور هدفمند یک رهبر برجسته نظامی مانند سردار سلیمانی نه تنها نقض قوانین بین المللی حقوق بشر است، بلکه "یک اقدام جنگی" است که ماده 2 (4) منشور سازمان ملل را نقض کرده است. این گزارش مهم استفاده از هواپیماهای بدون سرنشین را به عنوان ایجاد یک طبقه خاص از تسلیحات برجسته می کند که تفاوت بین جنگ و صلح را از بین می برد و تهدیدی برای همه کشورها و جمعیت آنها ایجاد می کند. تحمل بین المللی چنین رفتارهای دولتی کاملاً غیرقابل قبول است.

به طور خلاصه، برای اسرائیل حذف موثرترین فرمانده نظامی ایران به عنوان کاهش تهدید امنیتی ناشی از نفوذ منطقه ای ایران در سوریه، عراق و لبنان توصیف می شود، با این فرض و تصور که اسرائیل با نیروهای سیاسی خطرناکی احاطه شده است و بنابراین حذف معمار نفوذ منطقه ای ایران به عنوان یک پیشرفت مثبت از دیدگاه امنیت اسرائیل که خود را "در حال جنگ" با ایران می داند، دیده می شود. با این حال حتی برخی از مفسرهای استراتژیک اسرائیل در آن زمان نگران بودند که ترور چنین مقام ارشد ایرانی؛ "اقدام جنگی" تلقی شود که خطرهای جنگ ناخواسته را افزایش می دهد و برخلاف خواست ترامپ و نتانیاهو، یک امتیاز جبران کننده برای ایران است. برخی از اسرائیلی ها احیای فوری برجام مربوط به برنامه هسته ای ایران و حتی حذف تحریم ها را ترجیح دادند.

اگرچه عربستان سعودی، به طور خاص، اصرار داشت که هیچ نقشی در این ترور نداشته است، این مسئله را تا حدودی از منظر جبران عدم موفقیت ترامپ در پاسخ به حمله موثر هواپیماهای بدون سرنشین در سپتامبر 2019 به تأسیسات نفتی آرامکو در ابقیق و اهوریس واقع در شرق عربستان در نظر گرفته است. در این زمینه، این ترور تا حدودی خنثی کننده انتقادات سعودی از اقدامات ریاست جمهوری اوباما به سمت عادی سازی روابط با ایران و همچنین واکنش های ظاهرا تهدیدآمیز ترامپ نسبت به تحرکات قبلی و برخی عقب نشینی نیروهای آمریکایی از ایران بود، که یک زنگ خطر برای آغاز عقب نشینی نظامی آمریکا از منطقه تلقی می شد.

سردار سلیمانی از سوی مردم آزادی خواه جهان به عنوان یک شخصیت مهم و کلیدی در شکست داعش تلقی و ارزیابی می شد. دیدگاه شما درباره شخصیت سردار سلیمانی و نقش وی در مقابله با تروریسم چیست؟

فالک: من از شخصیت مورد احترام سردار سلیمانی به دلیل نقش های مختلف وی در دفاع از انقلاب ایران و مخالفت با گسترش نفوذ ایالات متحده و اسرائیل در منطقه آگاه هستم. وی از کیفیت کم نظیری در فرماندهی نظامی برخوردار بود و هوش و رهبری سیاسی وی در تمام سطوح جامعه ایران، از رهبری عالیقدر ایران گرفته تا شهروندان ایرانی، مورد قدردانی زیادی قرار می گرفت و تحسین می شد. در طی 10 سال گذشته گزارش های زیادی مبنی بر اصرار به وی برای نامزدی ریاست جمهوری در ایران منتشر شده است. از نظر من این مساله اهمیت زیادی دارد که سردار سلیمانی هنگام مأموریت دیپلماتیک برای کاهش تنش با عربستان سعودی و احتمالاً جهان عرب کشته شد. هیچ دلیلی وجود ندارد که باور کنیم زمانبندی ترور با هدف ایجاد اختلال در چنین اقدامی انجام شده است، اما وقوع آن مطمئناً باعث تشدید تنش های منطقه ای به شیوه ای کاملاً تحریک آمیز و غیرقانونی شد که خواستار انتقام جویی و تلافی جویی گسترده ای شد.

به طور کلی، مفسران ترور در غرب، از جمله منتقدان ریاست جمهوری ترامپ، از منظر کوته بینانه آمریکایی به این واقعه نگاه می کردند. این به معنای برجسته سازی نقش سردار سلیمانی در مقاومت عراق در برابر اشغال آمریکایی است و همچنین در کمک کردن به مخالفت عمومی در سرتاسر منطقه با اولویت های استراتژیک واشنگتن. آنچه مورد تأکید قرار نگرفت و به ندرت حتی به آن اشاره شد این بود که سردار سلیمانی نقش بسیار موثری در شکست داعش در سوریه و عراق داشت. همان طور که یوسی آلفر مقام موساد به درستی در مورد رهبر نظامی فقید خاطرنشان می کند: "او یک متفکر استراتژیک بسیار باهوش بود که می دانست چگونه جنگ نامتقارن انجام دهد." این ارزیابی و توصیف را با سخنان توماس فریدمن، نماد روزنامه نگاری لیبرال آمریکایی که بلافاصله پس از این حادثه نوشت، مقایسه کنید.

فریدمن ترامپ را به خاطر دستور ترور "بی صداترین مرد در ایران و بزرگترین استراتژیست خاورمیانه" ستود. چرا بی صدا؟ زیرا سردار سلیمانی در گسترش مقاومت منطقه ای ایران در برابر مداخلات منطقه ای ایالات متحده نقش داشت، و در نهایت واشنگتن را بر آن داشت تا اقداماتی متقابل انجام دهد. در واقع، نقش امپریالیستی ایالات متحده مشروع بود و به چالش کشیدن آن، همانطور که ترور فرمانده برجسته نظامی آنها نشان داد، نه تنها نامشروع بود بلکه نوعی خودکشی بود.

با مشاهده عینی تر نقش سردار سلیمانی، یک تحریف بزرگتر ژئوپلیتیک آشکار می شود. نگرانی های امنیتی واقعی ایالات متحده در طول بیست سال گذشته با نوعی خشونت افراطی فراملی مرتبط بود که در حملات 11 سپتامبر به مرکز تجارت جهانی و پنتاگون در سال 2001 به اوج خود رسید. ایالات متحده فقط اسرائیل و حکومت های سلطنتی خلیج فارس را می پذیرد؛ اولویت های منطقه ای که حمله به عراق در سال 2003 یا تلاش های مکرر برای بی ثبات سازی ایران را منطقی می کند. تا حدودی اوباما تشخیص داد که دستیابی به توافق با ایران و ادامه حمایت از امنیت ملی اسرائیل لزوماً در تناقض با هم نیست. در مقابل، ترامپ خواسته یا ناخواسته، منافع ملی ایالات متحده را به دیدگاه اسرائیل - خلیج فارس در مورد سیاست خاورمیانه پیوند زد. در این مرحله، با توجه به احتمال ریاست جمهوری بایدن، می توان با احتیاط نسبت به تدوین سیاستی برای خاورمیانه امیدوار بود که منسجم تر باشد، سیاستی که کمتر حول محور اسرائیل باشد و بیشتر متمرکز بر دستیابی به ثبات در منطقه باشد.

پس از ترور سردار سلیمانی، آینده منطقه را چطور ارزیابی می کنید؟ آیا فکر می کنید نیروهای نظامی خارجی از جمله نظامیان آمریکایی مجبور به ترک منطقه خواهند شد ؟

فالک: تنش در سراسر منطقه پیش بینی ها را خطرناک می کند. برخی دلایل دلگرم کننده وجود دارد که بایدن به دنبال احیای سریع برجام و به دنبال برقراری نظم و اعتدال در سراسر خاورمیانه است. چنین اصلاحاتی پس از ترامپ بدون در نظر گرفتن دیدگاه های اسرائیل انجام نخواهد شد. اسرائیل قطعا تمام تلاش خود را می کند تا مشارکت مجدد آمریکا در برجام را با اعمال محدودیت های شدیدتر بر برنامه هسته ای ایران و همچنین ایجاد ارتباط بین کاهش تحریم ها و کنار گذاشتن تلاش های دیپلماتیک ایران برای حمایت از تعیین سرنوشت و مشروعیت دولتی مشروط کند. ایران نیز مسلماً از تعیین سرنوشت و حقوق بشر در اسرائیل / فلسطین، یمن و لبنان و بحث برانگیزتر از همه، مشروعیت دولتی و مقابله با شورش و ناآرامی در سوریه حمایت می کند.

پذیرفتن توافقنامه های عادی سازی روابط با اسرائیل توسط اعراب به احتمال زیاد توسط بایدن به چالش کشیده نخواهد شد، گرچه این توافقنامه ها با انگیزه های آمریکایی، از جمله تسلیحات پیشرفته و تعهد بیشتر ایالات متحده برای گسترش امنیت امنیتی خود به خارج از اسرائیل، حاصل شده است. در این زمینه، اگر بهار عربی دوم در کشورهای حاشیه خلیج فارس یا مصر روی دهد، احتمالاً واشنگتن آشکارتر از نظم برقرار شده حمایت خواهد کرد، مهم هم نیست این برقراری نظم چقدر سرکوبگرایانه باشد.

موضوع مهم این است که آیا چین و روسیه نقش های دیپلماتیک فعال تری را در منطقه بازی می کنند، یا به دنبال همسویی یا گزینه دیگری برای حضور امپریالیستی آمریکا هستند. چنین گمانه زنی هایی تا حدی به این بستگی دارد که آیا ایالات متحده رویکردهای تقابل جویانه ای با روسیه در رابطه با اوکراین و کریمه و همین طور با چین در خصوص روابط تجاری بین المللی و تنش در دریاهای جنوب چین اتخاذ می کند یا نه. تا زمانی که ایالات متحده از اتکا به نظامی گری جهانی به عنوان سیاست خارجی اصلی خود جدا نشود، که بسیار بعید به نظر می رسد، تقریباً آبهای بسیاری از مناطق جهان ، از جمله خاورمیانه پرتنش و متشنج خواهد بود.

در نهایت ممکن است که ژئوپلیتیک انرژی نیز بر چگونگی تحول روابط با ایران تأثیر بگذارد. به نظر می رسد محدود کردن بازارهای صادرات انرژی ایران به نفع اوپک است ، اما اگر تقاضای اروپا یا آسیا افزایش یابد، ادغام مجدد ایران در اقتصاد جهانی می تواند توازن در خاورمیانه را تغییر دهد.