هشدار ظریف به اروپایی‌ها
نشست غیررسمی وزاری خارجه ایران و گروه ۱+۴ روز گذشته در حالی برگزار شد که وزیر امور خارجه ایران به اتحادیه اروپا و به ویژه سه کشور اروپایی هشدار داد که این آخرین شانس آنها برای نجات برجام است.
خبرگزاری فارس: روز دوشنبه اول دی ماه نشست غیررسمی وزرای خارجه عضو برجام به همراه «جوزپ بورل» مسؤول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و پس از توافق اخیر کمیسیون مشترک برجام در سطح معاونان به صورت مجازی برگزار شد و در پایان این نشست که حدود دو ساعت و نیم به طول انجامید بیانیه‌ای مشترک صادر شد.
در این نشست «محمدجواد ظریف»، «سرگئی لاوروف»، «ژان ایو لودریان»، «وانگ یی»، «دومینیک راب» و «هایکو ماس» وزرای خارجه ایران، روسیه، فرانسه، چین، انگلیس و آلمان و همچنین «جوزپ بورل» مسؤول سیاست خارجی اتحادیه اروپا حضور داشتند. «سید عباس عراقچی» معاون سیاسی وزیر امور خارجه ایران و «بهزاد صابری» مدیرکل حقوقی بین‌المللی وزارت امور خارجه نیز به همراه ظریف در این نشست شرکت کرده بودند.
این نشست به فاصله چند روز بعد از نشست کمیسیون مشترک برجام در سطح معاونان و مدیران سیاسی وزارت خارجه‌های کشورهای عضو برجام برگزار شد. در نشست معاونان که روز چهارشنبه ۲۶ آذر ماه به صورت مجازی برگزار شد طرفین توافق کردند که وزرا هم نشستی غیررسمی و مجازی در اول دی ماه برگزار کنند.
پیش از این نشست «سعید خطیب‌زاده» سخنگوی وزارت امور خارجه در نشست هفتگی با خبرنگاران گفت که این نشست به موضوعات خاص ویژه برجامی به صورت خاص تمرکز نخواهد داشت و بیشتر مجموعه تحولاتی مورد گفت‌وگو قرار می‌گیرد که طی چند ماه گذشته اتفاق افتاده است.
بورل مسؤول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز قبل از این نشست هدف از تشکیل آن را تأکید مجدد طرفین بر لزوم حفظ برجام توصیف کرد.
به گزارش فارس، حاضران در این نشست ضمن تاکید دوباره بر تعهدشان برای حفظ توافق، تداوم ضرورت اجرای کامل و موثر برجام توسط همه طرف‌ها و پرداختن به چالش‌های کنونی اجرای [برجام]، از جمله در زمینه عدم اشاعه هسته‌ای و تعهدات رفع تحریمی را مورد بحث و بررسی قرار دادند.
وزرا بر اهمیت نقش آژانس به عنوان تنها سازمان بین‌المللی مستقل و بیطرف که از طرف شورای امنیت سازمان ملل متحد ماموریت یافته تا بر اجرای تعهدات عدم اشاعه هسته‌ای ذیل برجام نظارت و آنها را راستی آزمایی کند و اهمیت تداوم همکاری توأم با حسن نیت با آژانس تاکید کردند.
حاضران در این نشست عنوان کردند که برجام، که توسط قطعنامه ٢٢٣١ (٢٠١۵) شورای امنیت سازمان ملل متحد تأیید شده، همچنان به عنوان عنصری کلیدی در نظام عدم اشاعه هسته‌ای جهانی و یک دستاورد مهم دیپلماسی چند جانبه است که در صلح و امنیت منطقه‌ای و بین‌المللی نقش دارد و بار دیگر بر تاسف عمیق خود از خروج ایالات متحده از توافق تاکید کرده و اعلام کردند که قطعنامه ٢٢٣١ همچنان کاملا لازم الاجرا است.
وزرای خارجه ایران، آلمان، فرانسه، روسیه، چین و فرانسه به همراه بورل توافق کردند که به گفت‌وگو برای تضمین اجرای کامل برجام توسط تمامی طرف‌ها ادامه دهند. آنها دورنمای یک بازگشت محتمل ایالات متحده به برجام را مورد توجه قرار دادند و بر آمادگی خود برای پرداختن به این موضوع با نگاهی مثبت و در یک تلاش مشترک تاکید داشتند. (اینجا بخوانید)
پس از نشست نیز شاهد اظهارنظرهای برخی از وزرای خارجه بودیم.
«هایکو ماس» وزیر امور خارجه آلمان (+) پس از نشست گروه ۱+۴ و ایران، بدون اشاره به تعهدات اروپا در قبال جمهوری اسلامی ایران، از تهران خواست تا فرصت برای نجات برجام را از دست ندهد.
وزیر خارجه آلمان سپس از ایران خواست تا از هرگونه گام‌های تاکتیکی که شرایط را برای جو بایدن به منظور لغو تصمیم «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریکا برای خروج از برجام سخت می‌کند، بپرهیزد و با تأکید بر لزوم همکاری ایران برای حفظ برجام، ادامه داد: «به منظور امکانپذیر شدن روابط حسنه با آمریکا در دوران (ریاست‌جمهوری) بایدن، نباید دیگر شاهد نمایش‌های تاکتیکی این چنینی باشیم که اخیراً بارها شاهد آن بوده‌ایم. این فرصت که آخرین شانس است، نباید از دست برود».
هایکو ماس همچنین به نصب سانتریفیوژ‌های پیشرفته در نطنز واکنش نشان داد و آن را نشانه‌ای از عدم پایبندی به تعهدات برجامی توصیف کرد و گفت: «اقدامات ایران در نطنز نشانه‌ای از عدم پایبندی ایران (به تعهدات برجامی) است و باید ایران نقض تعهداتش را متوقف کرده و به توافق هسته‌ای بازگردد».
«دومینیک راب» وزیر خارجه انگلیس نیز پس از این نشست در اظهاراتی توسعه برنامه هسته‌ای ایران را مانع پیشرفت احتمالی در ارتباط با برجام در سال ۲۰۲۱ خواند و در توئیتی در این زمینه نوشت: امروز با اعضای برجام دیدار داشتم و در این دیدار به وضوح روشن کردم که ایران نباید توسعه برنامه هسته‌ای خود را که اخیرا اعلام کرد، اجرایی کند. انجام چنین کاری فرصت‌های پیشرفت را که امیدواریم در سال ۲۰۲۱ شاهد آن باشیم، تضعیف می‌کند.
«وانگ یی» وزیر خارجه چین هم در این نشست علت کاهش تعهدات برجامی ایران را خروج یکجانبه آمریکا از توافق هسته‌ای و سیاست «فشار حداکثری» واشنگتن علیه کشورمان خواند و افزود: وضعیت هسته‌ای ایران با توجه به تصمیم «جو بایدن» برای بازگرداندن آمریکا به برجام، به نقطه حساسی رسیده است، با این وجود ایالات متحده در عین حال در حال افزایش فشار بر ایران است.
وزیر خارجه چین تاکید کرد: طرف آمریکایی باید با بازگشت به برجام، تحریم‌ها علیه ایران و نهادها و طرف‌های ثالث را لغو کند. بر این اساس، ایران هم باید به تعهداتش در برجام بازگردد.چین پیشنهاد می‌کند که طرف‌های برجام رایزنی‌هایی را درباره این موضوع در اسرع وقت داشته باشند تا روند بازگشت آمریکا به توافق آغاز شود. (جزییات بیشتر)
علاوه بر این، سخنگوی وزارت خارجه چین هم در اظهاراتی ابراز امیدواری کرد که وزرای خارجه طرفین برجام بتوانند اقداماتی را برای حفظ و اجرای توافق هسته‌ای و قطعنامه ۲۲۳۱ صورت دهند.
در همین زمینه نیز محمدجواد ظریف دوشنبه شب چند رشته توئیت منتشر کرد و نوشت: در نشست وزرای اعضاء باقی‌مانده در برجام، بر این نکات تاکید کردم: ۱- این آخرین شانس اتحادیه اروپا و سه کشور اروپایی برای نجات برجام است؛ ۲- آمار روابط تجاری ایران و اروپا در سال‌های ۲۰۱۹-۲۰۱۴ ثابت می‌کند که اتحادیه و سه کشور اروپایی عضو برجام به صورت جدی تعهدات برجامی خود را نقض کرده‌اند؛ ۳- سه کشور اروپایی عضو برجام، در آسیب جدی که به ایرانیان وارد شده، شریک ایالات متحده هستند.
۴- زمان‌بندی های مندرج در برجام از خود توافق جدا ناپذیر هستند. مذاکره مجدد به هیچ وجه شدنی نیست. ۵- سلاح‌‌ها و بحران‌های منطقه ما، عمدتا از ایالات متحده و سه کشور اروپایی عضو برجام وارد شده‌اند. در عین حال، ما به صورت دست جمعی تصمیم گرفتیم که این موضوعات را از برجام مستثنی کنیم. ۶- «دموکراسی‌ها» نمی‌توانند از ایران درخواست کنند تا مصوبه پارلمان را نقض کند.
و آخرین موضوع مهم: ۷- همه باید به اجرای موثر برجام برگردند. هرگاه آمریکا و سه کشور اروپایی وظایف خود [ذیل برجام] را انجام دهند، ایران بلافاصله اقدامات ترمیمی خود که در پاسخ به خروج غیرقانونی ایالات متحده و نقض‌های آشکار سه کشور اروپایی انجام شده بود را بازخواهد گردانید. مردم ایران باید اثرات رفع تحریم‌ها را احساس کنند.
وزارت امور خارجه روسیه هم دوشنبه شب در بیانیه‌ای درباره این نشست اعلام کرد: «معتقدیم که بازگشت ایالات متحده به برجام باید بدون هیچ پیش شرطی باشد. شرکای ما و ما آماده همکاری محسوس در این زمینه بوده و آماده هستیم تا به آمریکایی‌ها کمک کنیم در مسیر درست قدم بگذارند.»
«سرگئی لاوروف » وزیر خارجه روسیه هم در این نشست نیز گفت که امیدوار است نه تنها حاضران کنونی در برجام، بلکه واشنگتن پایبندی به تمامی تعهدات ذیل برجام را مد نظر داشته باشند.
وی تاکید کرد که پایبندی آمریکا به قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد یک مورد انتخابی نیست، بلکه یک وظیفه است.