اروپا موقتاً از پیش‌شرط‌های برجامی صرف‌نظر می‌کند
یک رسانه انگلیسی مدعی شد که اعضای اروپایی برجام قصد دارند در برهه کنونی به‌منظور آنچه «تسهیل احیای برجام» خوانده شده، از شروط قبلی خود مبنی بر اضافه شدن بند‌های جدید به این توافق و تغییر زمان‌بندی آن صرف نظر کنند.
خبرگزاری تسنیم: گاردین دوشنبه شب در گزارشی مدعی شد که طرف‌های اروپایی برجام توافق کرده‌اند که در راستای آنچه «تسهیل احیای برجام» خوانده شده است، از شروط قبلی خود مبنی بر اضافه شدن بند‌های جدید به برجام و تغییر زمان‌بندی برجام (مشخصاً در خصوص بند‌های موسوم به بند‌های غروب) موقتاً صرف نظر کنند.
بر اساس گزارش گاردین، وزرای خارجه تروئیکای اروپایی (انگلیس، فرانسه و آلمان) توافق کرده‌اند که پیش‌شرط تازه‌ای بر سر راه احیای توافق هسته‌ای ایران قرار ندهند، چرا که معتقدند تهران و واشنگتن باید قادر باشند بدون اینکه در برهه کنونی صحبتی از تقویت یا تمدید برجام مطرح شود، اجرای کامل تعهدات خود ذیل برجام را از سر گیرند.
گاردین همچنین ادعا می‌کند که دولت انگلیس معتقد است تا زمانی که پیشرفت قابل‌توجهی در بازگشت آمریکا و ایران به تعهداتشان ذیل برجام حاصل نشود، نیازی به مطرح شدن موضوع تمدید برجام نیست.
به نوشته گاردین، ظاهراً قدرت‌های اروپایی به این نتیجه رسیده‌اند که هرگونه بحث درباره تمدید و تقویت برجام به زمان دیگری موکول شود که به زعم آن‌ها این مسئله می‌تواند به احیای فوری برجام کمک کند.
یکی دیپلمات ارشد اروپایی در خصوص نشست مجازی وزرای خارجه کشور‌های عضو برجام که وزرای خارجه تروئیکای اروپایی به همراه وزرای خارجه روسیه، چین و ایران در آن حضور داشتند، به گاردین گفت: «همه کسانی که در نشست حاضر بودند، درباره ضرورت حفظ توافق و قانع کردن ایالات متحده برای بازگشت به توافق بدون هیچ پیش‌شرطی و بدون اینکه صحبتی از اضافه کردن بند‌های بیشتر به توافق مطرح باشد، توافق داشتند.»
بیشتر بخوانید
بیانیه مشترک وزرای خارجه ۱+۴ در خصوص برنامه جامع اقدام مشترک
ظریف: این آخرین فرصت اروپا برای حفظ برجام است/ مذاکره مجدد درباره برجام موضوعیت ندارد
صالحی: ایران هیچ شرطی را برای بازگشت آمریکا به برجام نمی‌پذیرد
چین: بازگشت کامل آمریکا به برجام و اجرای مجدد تعهدات آن راه حل اساسی بحران کنونی است
روسیه: بازگشت آمریکا به برجام باید بدون پیش‌شرط انجام شود
وی افزود: «اگر ما می‌خواهیم که ایران به اجرای کامل تعهداتش بازگردد، آن‌گاه باید مزایای اقتصادی که قولش را [به ایران]داده بودیم، محقق کنیم. امروز تجارت میان کشور‌های اروپایی و ایران کمتر از دوران قبل از توافق [برجام]است.»
توافق هسته‌ای موسوم به برجام در ژوئیه ۲۰۱۵ (تیرماه ۱۳۹۴) میان ایران و کشور‌های موسوم به ۱+۵ شامل پنج عضو دائم شورای امنیت و آلمان به امضا رسید.
از زمان آغاز رسمی اجرای ایران توافق دردی‌ماه ۱۳۹۴ بی‌توجهی مکرر آمریکا و اعضای اروپایی برجام به تعهداتشان باعث شد که به اعتراف خود آن‌ها ایران نتواند از مزایای اقتصادی برجام بهره‌مند شود و سرانجام با خروج آمریکا از برجام در اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۷ که با آغاز سیاست موسوم به «فشار حداکثری» علیه ایران همراه شد، برجام در وضعیت بسیار وخیمی قرار گرفت.
درست یک سال پس از خروج آمریکا از برجام و اعمال تحریم‌های یکجانبه گسترده علیه افراد و نهاد‌های ایرانی که با کوتاهی‌های مکرر طرف‌های اروپایی برجام در عمل به تعهدات برجامی و وعده‌های خود به ایران همراه شد، جمهوری اسلامی ایران تصمیمات تازه‌ای را برای ایجاد توازن در برجام اتخاذ کرد.
شورای‌عالی امنیت ملی ایران روز چهارشنبه ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۸ در واکنش به کوتاهی کشور‌های اروپایی در اجرای این وعده‌ها و تعهدات، در بیانیه‌ای اعلام کرد جمهوری اسلامی ایران در راستای صیانت از امنیت و منافع ملی و حقوق تصریح‌شده خود مندرج در بند‌های ۲۶ و ۳۶ برجام، برخی اقدامات خود ذیل برجام را متوقف خواهد کرد.
در ادامه ایران طی پنج مرحله با فواصل ۶۰ روزه اقدام به کاهش تعهدات هسته‌ای خود ذیل برجام کرد و بین این مراحل به طرف‌های اروپایی اعلام کرد که اگر آن‌ها به تعهدات خود ذیل برجام عمل کنند، ایران آمادگی دارد که برای بازگشت به تعهدات هسته‌ای خود ذیل برجام با آن‌ها مذاکره کند.
در پی تداوم بی‌اعتنایی طرف‌های اروپایی برجام به تعهدات خود ذیل این توافق چندجانبه، جمهوری اسلامی ایران شامگاه یکشنبه ۱۵ دی‌ماه ۱۳۹۸ در بیانیه‌ای اعلام کرد که در گام پنجم کاهش تعهدات خود، آخرین مورد کلیدی از محدودیت‌های عملیاتی خود در برجام، یعنی «محدودیت در تعداد سانتریفیوژها» را کنار می‌گذارد، بدین ترتیب برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران دیگر با هیچ محدودیتی در حوزه عملیاتی (شامل ظرفیت غنی‌سازی، درصد غنی‌سازی، میزان مواد غنی‌شده، و تحقیق و توسعه) مواجه نیست و من‌بعد برنامه هسته‌ای ایران صرفاً بر اساس نیاز‌های فنی خود پیش خواهد رفت.
در این بیانیه نیز تأکید شد که همکاری جمهوری اسلامی ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همچون گذشته ادامه خواهد یافت و در صورت رفع تحریم‌ها و منتفع شدن ایران از منافع برجام، جمهوری اسلامی ایران آماده بازگشت به تعهدات برجامی خود است.
اما این پایان کار نبود و مجلس شورای اسلامی جمهوری اسلامی ایران روز سه‌شنبه ۱۱ آذرماه در واکنش به ترور ناجوانمردانه شهید دکتر محسن فخری‌زاده دانشمند هسته‌ای برجسته ایرانی و سکوت کشور‌های غربی در قبال این اقدام تروریستی، کلیات طرح «اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها» که از چند ماه قبل تحت بررسی و تدوین بود را به تصویب رساند.
بر اساس ماده ششم طرح «اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها» که دو فوریت آن امروز دوشنبه در صحن علنی مجلس به تصویب رسید، دولت جمهوری اسلامی ایران موظف است بر اساس بند‌های ۳۶ و ۳۷ برجام، ظرف مدت ۲ ماه از تصویب این قانون، دسترسی‌های نظارتی فراتر از پروتکل الحاقی بر اساس برجام را متوقف کند.
همچنین ماده هفتم این طرح، دولت جمهوری اسلامی ایران را موظف می‌کند که پس از ۳ ماه از تصویب نهایی آن، گزارش دقیق اقدامات انجام شده از جانب طرف‌های برجامی در زمینه بازگشت به اجرای کامل تعهداتشان وفق برجام و رفع تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی ایران را به مجلس شورای اسلامی ارائه کند. چنانچه تا آن تاریخ روابط بانکی ایران در اروپا و و میزان خرید نفت آن‌ها از ایران به شرایط عادی و رضایت بخش بازنگشته باشد، دولت مکلف است اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی را متوقف نماید.
به گفته مهدی محمدی مشاور رئیس مجلس شورای اسلامی، طرح اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از منافع ملت ایران یکی از دوران‌سازترین قوانین کشور است که مجلس با افتخار، بیش از ۴ ماه برای تدوین و به سرانجام رساندن آن تلاش و رایزنی کرده است.
مشاور رئیس مجلس شورای اسلامی در یادداشتی درباره ارتباط طرح راهبردی مجلس با ترور ناجوانمردانه شهید فخری زاده دانشمند هسته‌ای کشورمان تصریح کرد: شهادت شهید فخری زاده زمان بندی این طرح را جلو انداخت. البته این طرح فقط یک گوشه‌ای بسته جامعی است که برای پاسخ به روند فشار‌های غرب در دو سال گذشته تهیه شده و بقیه اجزاء این بسته نیز منطق و زمان بندی خاص خود را دارد.