خاورمیانه با رفتن ترامپ روی آرامش می‌بیند؟ / دست دوستی ایران به سوی همسایگان
رفتن ترامپ حتما در سیاست متحدان منطقه‌ای آمریکا که دیگر شریک تجاری خوب خود را از دست داده‌اند، اثرگذار خواهد بود و ایران این را فرصتی برای بهبود روابط با کشورهای حاشیه خلیج فارس می‌داند.
گروه سیاست سایت فردا - پیروزی بایدن نه، اما شکست ترامپ حتما آثار قابل توجهی در کل دنیا دارد و خاورمیانه نیز از این قائده مستثنی نیست. برای همین هم شاهدیم که محمدجواد ظریف، وزیرخارجه کشورمان در همین چند روز گذشته چند بار کشورهای همسایه را خطاب قرار داده و به نحوی برای بهبود روابط با این کشور‌ها پیش‌قدم شده است. او بامداد دوشنبه در توئیتی خطاب به همسایگان ایران نوشت: «پیامی صادقانه به همسایگانمان: ترامپ ۷۰ روز دیگر رفته است، اما مابرای همیشه اینجا می‌مانیم. شرط بستن روی خارجی‌ها برای تامین امنیت هرگز قمار خوبی نیست. دست خود را برای گفتگو جهت حل اختلافات به سوی همسایگانمان پیش می‌آوریم. تنها با هم است که می‌توانیم آینده‌ای بهتر برای همه بسازیم.» ناگفته نماند که او شب قبل از آن نیز در توئیت دیگری به زبان عربی همسایگان ایران را خطاب قرار داده و نوشته بود: «ترامپ رفت؛ ما و همسایگانمان ماندیم. تکیه به بیگانگان امنیت نمی‌آورد بلکه امید را بر باد می‌دهد. دست‌های خود را برای همکاری جهت تحقق منافع مشترک مردم و کشورهایمان دراز می‌کنیم. ما همه را به گفتگو دعوت می‌کنیم چرا که تنها راه پایان دادن به اختلافات و تنش‌هاست. همه با هم برای ساخت آینده‌ای بهتر برای منطقه‌مان.» اینکه کشورهای عربی منطقه از جمله عربستان سعودی، امارات و… که از سکونت ترامپ در کاخ سفید راضی بودند و منافعشان تامین می‌شد، با روی کار آمدن بایدن چه رویه‌ای پیش گرفته و آیا دست همکاری و همراهی ایران را که بار‌ها به سویشان دراز شده، پذیرا خواهند بود یا نه؟ آنچه معلوم است، اما تمایل ایران به استفاده از فرصت پدیده آمده است. حالا که آن رییس‌جمهور کاسب کنار رفته و قدرت بستن قرارداد‌های آنچنانی برای فروش سلاح و… را ندارد، نباید زمان را از دست داد و برای بهبود روابط با کشورهای همسایه کاری نکرد. سخنان مقامات و مسوولان در ایران طی روز‌های اخیر حاکی از تلاش است برای استفاده از همین فرصت. مثلا وقتی سخنگوی وزارت خارجه می‌گوید «انتخابات آمریکا پیام بزرگی برای منطقه دارد و همان‌طور که وزیر خارجه گفته قمار برای خرید امنیت از روان‌پریشانی که جز پول و سلاح نمی‌اندیشند، نتیجه‌ای جز گذاشتن تخم‌مرغ در سبد غیرقابل اطمینان نیست. برخی از کشورهای همسایه همچنان به فکر خرید امنیت و وفاداری هستند و به لابی‌گری در کشورهای دیگر توجه می‌کنند.» یعنی «ایران دست دوستی به کشورهای همسایه دراز کرده و کشور‌هایی که خود را منزوی کرده‌اند برگشته و آرامش خود را در ترتیبات امنیتی منطقه‌ای پیدا کنند.» این رویکرد وزارت خارجه با توجه و استقبال رسانه‌ها نیز همراه شده است. روزنامه «ایران» که صدای دولت است در این باره می‌نویسد: «به نظر می‌رسد که خودنمایی هم‌پیمانان عربی امریکا دربرابر ایران در سال‌های اخیر بیش از آن‌که به اقدامی عملی برای کاستن از قدرت منطقه‌ای کشورمان در میدان رقابت در حوزه‌های ذینفوذ بینجامد، تلاشی برای سنجش سیاست مدارای تهران و ترغیب آن به تغییر رویکرد برای تبدیل تنش‌های سیاسی موجود و جنگ‌های نیابتی به تقابل نظامی رودررو بوده است. برخلاف انتظار اعراب، ایران درست در بحبوحه فضای پرتنش در روابط خود با ریاض و متحدان منطقه‌ای‌اش که به پشتوانه دولت ترامپ دنبال می‌شد، واکنشی کاملاً متفاوت و البته در امتداد سیاست خارجی مسالمت‌آمیز دولت روحانی بروز داد. سیاستی که ابتنای آن بر فعال کردن بیشتر روابط دو جانبه و چندجانبه ایران با کشورهای منطقه و متفاوت از آنچه می‌شد تصور کرد پیشنهاد طرح منطقه قوی‌تر بود. این سیاست بر ضرورت کنارگذاشتن رقابت‌های مخرب و نابجا، تأکید می‌کرد و یادآور می‌شد که جز سیاست برد ـ برد راه‌حل منطقه‌ای وجود ندارد و هر کشوری فکر کند قادر است بدون آسیب دیدن به منافع دیگران لطمه بزند، در خطاست. طراحان ایرانی این ایده رسیدن به درک درست و مشترک از واقعیت موجود منطقه و راه‌های تحقق وضعیت مطلوب و در امتداد آن، تلاش برای ایجاد منطقه قوی به جای برتری‌جویی و حذف دیگر کنشگران به معنی پذیرش اصل تأمین منافع جمعی در منطقه خلیج فارس و تعمیم قاعده برد- برد به سطح این منطقه را تنها راه‌حل موجود برای رسیدن به ثبات و آرامش در خاورمیانه پرآشوب می‌دانستند. ایده‌ای که عملی شدن آن اینک با کنار رفتن ترامپ و تنها ماندن اعرابی که می‌دانند وضعیت متفاوتی را در سطح رابطه خود با رئیس جمهور دموکرات امریکا تجربه خواهند کرد، بیش از همیشه مهیا شده است. بویژه که انتظار می‌رود دولت «بایدن» و رهبران دموکرات کنگره به دنبال بازنگری کاملی در روابط امریکا با کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس باشند.» در ادامه این گزارش آمده است: «بنابراین دعوت دوباره مقام‌های بلندپایه ایران از کشورهای عربی منطقه بعد از شکست ترامپ می‌تواند در صورت حاکم شدن عقلانیت و کنار رفتن ترس‌ها و توهم‌های حاکم بر کشورهای عربی، فرصتی برای بازگشت به ایده تأمین امنیت درونی در خاورمیانه پرتلاطم از طریق همکاری قدرت‌های بزرگ آن باشد. پیام محمدجواد ظریف به کشورهای منطقه در حکم بیان حسن نیت چند باره تهران برای تقویت همکاری‌ها و تأکید بر اشتراکات به جای برجسته کردن اختلافات و چشم دوختن به کشورهای فرا منطقه‌ای برای نقش آفرینی در منطقه است. حالا باید دید پاسخ این کشور‌ها به دعوت ایران چه خواهد بود.» روزنامه حامی دولت «جهان صنعت» نیز در گزارشی می‌نویسد: «انتخابات آمریکا برگزار شد و حالا همان لحظه موعودی است که نتیجه آن بر کل دنیا اثرگذار خواهد بود. خاورمیانه و کشورهای کوچک و بزرگ آن نیز از این قاعده مستثنی نبوده و پیروزی بایدن می‌تواند تاثیر جدی و قابل توجهی بر روابط آنان داشته باشد. آنچه برای ما حائزاهمیت است، اما روابط ایران با کشورهای حاشیه خلیج‌فارس است. برای همین هم شاهدیم که وزیر خارجه کشورمان در بیست‌وچهار ساعت گذشته دو بار در این خصوص توئیت کرده و سخنگوی او در نشست خبری با اهالی رسانه، در این زمینه حرف می‌زند. محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان اگرچه روز‌های اخیر را در آمریکای لاتین بوده و هنوز از راه نرسیده، راهی پاکستان می‌شود، توجه ویژه‌ای به اثرپذیری روابط آمریکا و کشورهای عربی منطقه از نتیجه انتخابات در ایالات متحده دارد و خوب می‌داند که سطح ارتباط و هماهنگی این کشور‌ها با آمریکا در تصمیماتی که در قبال ایران می‌گیرند و مواضعی که در برابر ما اتخاذ می‌کنند، بسیار اثرگذار است. از همین‌رو است که در صفحه توئیتر خود به آنان یادآوری می‌کند «ترامپ ۷۰ روز دیگر رفته است، اما ما برای همیشه اینجا می‌مانیم.»