آمریکا و چالش دموکراسی / از نخبه محوری تا دیکتاتوری

گروه سیاست سایت فردا: روز‌ها است که اخبار سیاسی در همه دنیا تحت تاثیر انتخابات در آمریکا قرار گرفته است. انتخاباتی در که دموکراسی به سبک آمریکایی را بیش از پیش به دنیا شناساند و ثابت کرد که آن‌ها در این زمینه فقط ادعا دارند! انتخابات پیچیده ۲۰۲۰ فرصتی شد تا همه دنیا بیش از قبل ساختار انتخابات در ایالات متحده را زیر ذره‌بین قرار داده و نخبه‌محوری و نادیده گرفتن رای مردم در آن را درک کنند. عباس سلیمی نمین، فعال سیاسی اصولگرا با حضور در لایو اینستاگرامی سایت «فردا» در این باره گفته بود: «خوشحالم مسائلی رخ می‌دهد که ما احساس نیاز به اطلاع یافتن از آنچه در اطرافمان می‌گذرد، پیدا می‌کنیم. قبلا می‌گفتند که ما دموکراسی داریم و ما جرات نمی‌کردیم که بگوییم دموکراسی شما چطور است. امروز، اما معلوم است منظور از دموکراسی یک نظام پیچیده مبتنی بر نخبه گرایی است. آن با پیچیدگی‌هایی که حتی صاحب‌نظران هم متوجه نمی‌شوند آخرش چه می‌شود. از این جهت خوشحالم که ما مرعوب ادعا‌ها نمی‌شویم و وقت می‌گذاریم و نظام‌های سیاسی انتخاباتی را مورد بررسی قرار می‌دهیم». گردن زدن دموکراسی فقط این نیست و رویکرد نامزد‌های انتخاباتی و کمپین‌هایشان نیز ثابت کرد که تقلب در این سازوکار انتخاباتی در آمریکا همان‌قدر محتمل که در دیگر کشور‌ها لذا آمریکایی‌ها یک بار برای همیشه توان خود برای اعمال فشار بر دیگران با این اهرم را از دست دادند. در روز‌های اخیر فرمانداران در ایالت‌های مختلف مهیای مواجه برخی ناآرامی‌ها و اعتراضات شدند و این طور که به نظر می‌رسد، بروز این اعتراضات نیز عنقریب است. پیش‌بینی بروز اعتراضات خیابانی و شورش سبب شده که فروشگاه‌ها، مراکز شهری و ... از پیش خود را برای در امان بودن از آسیب شورشیان مهیا کرده و به تعبیر «وطن امروز» به استقبال مراسم گردن زدن دموکراسی بروند. این روزنامه اصولگرا در یادداشتی نوشته است: «رسانه‌های آمریکایی در جریان انتخابات ریاست‌جمهوری نیز بار‌ها اعلام کرده‌اند «دنیا در حال تماشای آمریکاست» و از نامزد‌های انتخاباتی خواسته‌اند خود را بیشتر از قبل به دموکراسی پایبند نشان داده و از به راه انداختن جنبش‌های اعتراضی به همراه خشونت یا اعلام زودهنگام پیروزی در انتخابات خودداری کنند. این راهبرد همان‌طور که معترضان و نیرو‌های پلیس آمریکا را با وجهه بهتری در دنیا به نمایش نگذاشت، تاکنون در عرصه سیاسی نیز نتوانسته آمریکا را در چشم جهان، متمدن‌تر و طرفدار دموکراسی نشان دهد. حالا رسانه‌ها نه از حفظ وجهه در جهان، بلکه از این صحبت می‌کنند که چطور می‌توانند آبروی نظام سیاسی آمریکا را در جریان انتخابات ریاست‌جمهوری روز سوم نوامبر حفظ کنند و مانع آبروریزی بیشتر در مقابل چشمان نظاره‌گر جهانیان شوند.» نشانه‌های دیکتاتوری نکته دیگری که دموکراسی در آمریکا را به چالش کشیده است، اعلام زودهنگام پیروزی از سوی کاندیدا‌ها و دعوای بر سر آن است. اقدامی که در ایران یادآور انتخابات ۸۸ و غائله بعد از آن است. اگرچه برخی از اصلاح‌طلبان و رسانه‌های اصلاح طب ترجیح می‌دهند که خودشان را به راه دیگر زده و با فراموشی آنچه یک دهه قبل در ایران گذشته، صرفا به رویکرد ترامپ به خاطر پیروز معرفی کردن خود خرده بگیرند. شاهد این مدعا یادداشت روزنامه «اعتماد» با عنوان «دیکتاتور حقیر» است. در این یادداشت آمده بود: «ترامپ صرف‌نظر از اینکه در این انتخابات پیروز شود یا شکست بخورد، تنها کاریکاتور یک دیکتاتور یا رهبر اقتدارگراست که از بخت بد در بستری نامناسب و مکان و زمانی ناموافق ظهور کرده است. او ساده‌لوحانه تصور کرد که می‌تواند با بسیج مشتی عناصر افراطی دست‌راستی نهاد‌های دموکراتیک با سابقه ۲۴۰ ساله را تخریب و اراده خود را مسلط کند. غافل از اینکه همتایان او در کشور‌های جهان سوم در شرایطی متفاوت و در غیاب نهاد‌های مدنی دیرپا و ریشه‌دار تنها از طریق توفیق در گماردن تدریجی آدم‌های خود در سمت‌های حساس و جلوگیری از ظهور عوامل مزاحم مانند رسانه‌ها، نهاد‌ها و نخبگان مستقل توانسته‌اند پایگاه قدرت خود را محکم کنند». این روزنامه اصلاح طلب دیکتاتور بودن ترامپ را می‌پذیرد، اما در شرح دلایل آن خودداری می‌کند. مثلا مثل باراک اوباما نمی‌گوید که «دونالد ترامپ گفته ممکن است قبل از اینکه همه آرا شمرده شوند، اعلام پیروزی کند. این چیزی است که یک دیکتاتور ذلیل انجام می‌دهد. اگر به دموکراسی اعتقاد دارید، پس بگذارید همه آرا شمرده شوند». اشاره به این تصمیم ترامپ به عنوان مصداق دیکتاتوری که از زبان اومابا و نه اصلاح‌طلبان ایرانی مطرح می‌شود، یادآور اقدام میرحسین موسوی در سال ۸۸ است. «کیهان» امروز در ستون خبرویژه خود به این موضوع اشاره کرده و نوشته است: «وقتی که موسوی این ادعا را در کنفرانس مطبوعاتی خود مطرح کرد، هنوز ۲ ساعت به پایان ساعت رای‌گیری باقی مانده بود و اساساً پس از این دو ساعت (اگر زمان رای‌گیری تمدید نمی‌شد) تازه شمارش آرا آغاز شده و طبعا ساعت‌ها به طول می‌انجامید. بنابراین، این سؤال بزرگ وجود داشت و البته هنوز هم وجود دارد که واقعاً بر اساس کدام اطلاعات، در آن زمان ادعای پیروزی در انتخابات را مطرح کرد؟! خصوصاً که پیش از این بار‌ها از سوی او و ستادش مطرح شده بود و در همین کنفرانس مطبوعاتی هم مجدداً ادعا کرد که ناظران انتخاباتی او را سر صندوق‌های اخذ رای، راه نداده‌اند! پس از اعلام نتایج انتخابات ۸۸، محمد خاتمی، مصطفی تاجزاده، عباس آخوندی و دیگر نزدیکان به نامزد‌های شکست‌خورده اذعان کردند که تقلبی در انتخابات صورت نگرفته است. پس از آن «محمدعلی ابطحی» از دستگیرشدگان فتنه ۸۸ اذعان کرد که «تقلب اسم رمز آشوب بود». فتنه‌گران در سال ۸۸ به هیچ عنوان حاضر نشدند که پروسه قانونی اعتراض به نتیجه انتخابات را طی کنند. این طیف چند ماه پس از انتخابات ۸۸ صراحتا اعلام کردند که «انتخابات بهانه است، اصل نظام نشانه است».