چطور خرده فروشان پوشک را ارزان‌تر می‌فروشند؟
هرج و مرج در قیمت گذاری پوشک کودک با تحمیل هزینه ماهانه یک میلیون تومانی بابت هر کودک به خانوارها، نقش موثری در کاهش نرخ باروری داشته و مانعی برای رشد نرخ جمعیت محسوب می‌شود.
خبرگزاری فارس: این روز‌ها بر خلاف سیاست کلی نظام در خصوص لزوم رشد جمعیت شاهد اتفاقاتی هستیم که مانعی مهم برای افزایش جمعیت کشور محسوب می‌شود و آن هم افزایش افسارگسیخته قیمت پوشک کودک است. شیب رشد قیمت پوشک طی یکی، دو سال اخیر آنقدر تند بوده که به دلیل مشکلات اقتصادی، بسیاری خانواده‌ها مجبور به گرفتن زودهنگام پوشک از کودکانشان شده اند. به گفته روانشناسان، این موضوع می‌تواند آثار روانی منفی قابل ملاحظه‌ای بر کودکان داشته باشد. در عین حال، بالارفتن هزینه بچه داری از ابتدای تولد نوزاد، عاملی برای کاهش انگیزه زوج‌ها به فرزندآوری محسوب شده و بر نرخ جمعیت اثرگذار است. از همین رو شاید بتوان گفت نظارت بر عملکرد و قیمت گذاری کارخانه‌های تولیدکننده پوشک اهمیتی کمتر از کنترل بازار کالا‌های اساسی ندارد.
در این شرایط شاهد نوعی هرج و مرج در عرضه پوشک به عنوان یک کالای مهم در اقتصاد خانوار‌های دارای فرزند خردسال هستیم. از اختلاف قابل توجه بین نرخ درج شده بر روی کالا با قیمت بازار گرفته تا رشد قابل توجه قیمت‌ها و همچنین افت کیفیت لایه جاذب این محصولات.
در حال حاضر قیمت درج شده بر روی یک بسته ۲۴ عددی پوشک سایز ۶ کودک ۱۳۲ هزار تومان است و به عبارتی خانوارها بابت هر عدد پوشک حدود ۵۵۰۰ تومان هزینه می‌کنند. اگر هر کودک به طور متوسط روزانه ۵ تا ۶ عدد پوشک مصرف کند هزینه خرید روزانه پوشک خانوار دارای یک فرزند زیر ۳ سال ۲۷ هزار و ۵۰۰ تومان تا ۳۳ هزار تومان خواهد بود که در ماه حدود ۸۲۵ هزار تا یک میلیون تومان برآورد می‌شود. البته با توجه به شناوربودن قیمت ها، این هزینه تمام شده در هر ماه می‌تواند رقم بالاتری از ماه قبل باشد و در ضمن برای خانوار‌های دارای دو یا چند فرزند زیر ۳ سال بسیار بالاتر خواهد بود.
* چطور خرده فروشان پوشک را ارزان‌تر از قیمت درج شده می‌فروشند؟
با وجود درج قیمت بر روی بسته بندی پوشکها، قیمت هر بسته پوشک در مراکز عرضه مختلف، متفاوت است به طوری که پوشک ۱۳۲ هزار تومانی در میادین میوه و تره بار ۱۲۵ هزار تومان، بازار بزرگ ۱۱۰ هزار تومان و برخی مراکز خرده فروشی ۱۳۰ هزار تومان عرضه می‌شود.
در عین حال، در مورد یک نوع پوشک شورتی می‌توان به درج قیمت ۱۶۶ هزار تومانی بر روی بسته ۲۴ تایی این محصول اشاره کرد که با اعمال تخفیف، رقم ۱۳۸ هزار تومان بر روی بسته بندی درج شده است و در نهایت، مغازه دار آن را با قیمت ۱۲۵ هزار تومان عرضه می‌کند. به این ترتیب شاهد اختلاف ۴۱ هزار تومانی بین قیمت کالا و نرخ خرده فروشی هستیم.
با توجه به گپ قیمتی موجود، مشخص نیست دلیل قیمت گذاری بالا بر روی بسته بندی این پوشک و درج قیمت با اعمال تخفیف چیست و چرا نهایتاً خرده فروشان این کالا را با قیمتی پایین‌تر به مشتریان عرضه می‌کنند؟
این در شرایطی است که تیرماه امسال قیمت مصرف کننده درج شده بر روی این محصول ۸۰ هزار و ۵۰۰ تومان بود که بر روی بسته بندی با لحاظ تخفیف ۱۰ درصدی ۷۲ هزار و ۴۵۰ تومان درج شده بود. در عین حال، همین کالا در مرکز خرده فروشی با قیمت ۶۳ هزار تومان به فروش می‌رسید. با توجه به اینکه فروشنده هیچگاه کالای خود را زیر قیمت عرضه نمی‌کند و از فروش آن سود می‌برد، قطعا در خرید از مراکز عمده فروشی، قیمت این پوشک پایین‌تر بود. به این ترتیب بین قیمت درج شده بر روی پوشک و نرخی که از سوی برخی خرده فروشان اعلام می‌شد اختلاف ۱۷ هزار و ۵۰۰ تومانی وجود داشت.
هرج و مرج در قیمت گذاری پوشک در شرایطی همچنان تداوم دارد که با توجه به اهمیت نرخ آن در سبد خرید بسیاری از خانوارها، قیمت این محصول بر روی سامانه ۱۲۴ درج نشده است.
علاوه بر این، سال ۹۷ نیز وضعیت بازار طوری بود که قیمت درج شده بر روی پوشک بچه ۶۷ هزار تومان بود، ولی این محصول در فروشگاه با قیمت ۵۶ هزار و ۹۵۰ تومان و در برخی مراکز خرده‌فروشی با قیمت ۴۶ هزار تومان عرضه می‌شد. به این ترتیب دو سال پیش نیز شاهد اختلاف ۲۰ هزار تومانی قیمت درج شده و نرخ عرضه در خرده فروشی‌ها بودیم.
این اختلاف قیمت‌ها نشان دهنده عدم قیمت گذاری صحیح و منطقی برای پوشک بچه است و مشخص نیست چرا قیمت ثابت و مشخصی برای این کالا تعیین نمی‌شود.
* تداخل تولید لایه جاذب ماسک و پوشک
هرج و مرج در قیمت گذاری پوشک در حالی ادامه دارد که ظاهراً لایه جاذب پوشک توسط خطوطی تولید می‌شود که لایه جاذب ماسک نیز در آن خطوط به تولید می‌رسد.
شهریاری، نایب رئیس اتحادیه تولید و صادرات نساجی و پوشاک در این مورد به فارس گفته بود: تا پیش از شیوع کرونا، شرکت بافتینه مواد اولیه لازم برای تولید برخی محصولات سلولزی از جمله پوشک بچه را تأمین می‌کرد، ولی بعد از همه‌گیری کرونا، فعالیت خود را بر تولید پارچه ماسک متمرکز کرد که این اتفاق باعث بروز کمبود در مواد اولیه مورد نیاز کارخانه‌های سلولزی در برخی ماه‌ها شد.
خبرنگار فارس برای اطلاع از آخرین وضعیت تامین مواد اولیه و تولید پوشک بچه در روز‌های گذشته چندمرتبه با رییس و دبیر انجمن صنایع سلولزی تماس گرفت، ولی هیچ یک حاضر به گفتگو نشدند.
به این ترتیب مشخص نیست با گذشت چند ماه از شیوع کرونا، آیا فکر جدی برای تامین نیاز لایه جاذب پوشک صورت گرفته یا خیر.
از سویی عباس فصیح، رئیس انجمن تیشوسازان با اشاره به سهم ۷۰ تا ۷۵ درصدی مواد اولیه وارداتی در تولید محصولات سلولزی بهداشتی، می‌گوید: قیمت مواد لازم برای تولید خمیر پوشک و دستمال کاغذی با نوسان نرخ ارز، بالا رفته است.
به گفته وی، نرخ ارز در سامانه نیما طی ۸ ماه گذشته ۲.۵ برابر شده و این در حالی است که ۷۰ تا ۷۵ درصد مواد اولیه صنعت سلولزی بهداشتی از طریق واردات تأمین می‌شود که بیشتر آن خمیر و پودر جاذب است.
فصیح با بیان اینکه تیشو به عنوان ماده اولیه محصولات سلولزی بهداشتی در داخل تولید می‌شود و وارداتی در این زمینه نداریم، می‌گوید: مواد اولیه لازم برای تولید تیشو، خمیر است که ۱۰۰ درصد از طریق واردات تأمین می‌شود.
با در نظر گرفتن افزایش هزینه مواد اولیه وارداتی باز هم باید مشخص شود که این موضوع تا چه حد بر قیمت تمام شده پوشک تاثیرگذار بوده و اصولاً دلیل گپ قیمتی موجود در کارخانه و بازار چیست؟
* ترس از ثبت سفارش واردات مواد اولیه
در کنار ابهاماتی که نسبت به چگونگی قیمت گذاری پوشک مطرح است، برخی کوتاهی‌ها از سوی مدیران و مسئولان امر نیز در وضعیت فعلی بازار پوشک تاثیرگذار است که می‌توان به اتفاقی که در سال ۹۷ برای ثبت سفارش واردات مواد اولیه افتاد، اشاره کرد. در آن زمان مدارک مربوط به ثبت سفارش واردات این مواد روی میز یکی از کارمندان وزارت صنعت خاک می‌خورد و مسئول مربوطه به دلیل همزمانی با بعضی برخورد‌ها با ثبت سفارش‌های غیرقانونی، از بیم تکرار چنین اتفاقی، تقاضای ثبت سفارش را چند ماه معطل نگه داشته بود. در نتیجه تأخیر در تامین مواد اولیه باعث گرانی یکباره پوشک شد و تامین پوشک تبدیل به یک بحران عمومی در کشور شد. در شرایط فعلی نیز ضروری است تا مسئولان نسبت به واکاوی موضوع و رفع این دست مشکلات احتمالی اقدام کنند.
در هر حال، قیمت گذاری ضابطه‌مند کالایی مانند پوشک کودک علاوه بر اثرگذاری در هزینه خانوارها تاثیر قابل توجهی بر نرخ باروری جامعه دارد که مدیران مربوطه باید توجه خاصی به این موضوع داشته باشند.