دلایل ۱۰ برابر شدن قیمت دلار در دولت حسن روحانی

وطن امروز : دیروز قیمت هر دلار آمریکا در بازار آزاد به ۳۱۵۰۰ تومان رسید؛ یک اتفاق و رکورد تاریخی برای نرخ برابری دلار و ریال که هیچ‌گاه پیش از این اتفاق نیفتاده بود. همواره قیمت دلار در اقتصاد ایران روند صعودی داشته است، اما اتفاقی که طی ۷ سال گذشته رخ داد در نوع خود بی‌نظیر بود. پیش از این در پایان هر دولت قیمت دلار نسبت به روز اول شروع آن بین ۲ تا ۳ برابر افزایش پیدا می‌کرد، اما با وجود اینکه هنوز نزدیک به یک سال از عمر دولت حسن روحانی باقی مانده است، قیمت دلار نسبت به روز اول تحویل آن در سال ۹۲، ۱۰ برابر شده است. به عبارت دیگر ارزش پول ملی طی ۷ سال گذشته در مقایسه با دلار یک دهم شده است. آنچه درباره بازار ارز این روز‌ها باید به آن توجه داشت این است که شرایط کنونی مولود یک رویداد و اتفاق مقطعی نیست. برای مثال نمی‌توان نوسان‌گیران، فعالان غیررسمی و عواملی این‌چنینی را به عنوان اصلی‌ترین عوامل دلار بیش از ۳۰ هزار تومانی مطرح کرد. کما اینکه این عوامل توانسته‌اند تا حدودی در ایجاد شرایط کنونی به عنوان مکمل تاثیرگذار باشند، اما عامل اصلی نیستند. از اصلی‌ترین دلایل پدیده دلار بیش از ۳۰ هزار تومانی می‌توان به عدم توان بانک مرکزی برای کنترل بازار ارز و رشد سرسام‌آور نقدینگی اشاره کرد. این ۲ عامل رفته‌رفته طی ۷ سال گذشته پدیدار شده‌اند. اینکه کشور اکنون در شرایط مضیقه ارزی است پیش از اینکه ناشی از کاهش صادرات غیرنفتی و مشکلات انتقال ارز حاصل از تحریم‌های مالی باشد، ریشه در اشتباهاتی دارد که طی سال‌های اخیر رخ داده و با یک اتفاق کوچک مانند کرونا سر باز کرده است. از اصلی‌ترین این اشتباهات می‌توان به «مسدود شدن سامانه ارزی در سال ۹۳»، فاش شدن صرافی‌های ایرانی در امارات در سال ۹۴ به دلیل همکاری وزارت اقتصاد با «FATF»، «ارزپاشی‎های مکرر طی سال‌های اخیر» و در نهایت «حیف و میل‌های ارز ۴۲۰۰ تومانی» اشاره کرد. احتیاج به توضیح نیست رشد نقدینگی هم نمی‌تواند در زمانی کوتاه به وجود بیاید و رهاسازی بازار پولی کشور از چند سال پیش رخ داده است. در کنار اینها، ۲ عامل اصلی انفعال و نداشتن استراتژی ارزی توسط رئیس کل بانک مرکزی که به گفته خود صرفا اعتقاد به عرضه و تقاضا در بازار ارز دارد به ایجاد این شرایط کمک کرده است. بانک مرکزی در حالی معتقد به رهاسازی بازار ارز است که اصلی‌ترین وظیفه خود را کنترل رشد نقدینگی و پایه پولی و مسائل بنیادی می‌داند که در تمام آن‌ها هم مغلوب بوده است. باید توجه داشت بیش از ۸۰ درصد واردات کشورمان کالا‌های واسطه‌ای و اساسی و مواد اولیه است، بنابراین افزایش قیمت ارز می‌تواند تاثیر بسزایی در شرایط معیشتی مردم داشته باشد. از سوی دیگر قیمت ارز به صورت روانی و سنتی شاخصی برای رشد قیمت‌هاست و اکثر مشاغل همزمان با رشد قیمت ارز، قیمت کالا و خدمات خود را افزایش می‌دهند.