یک اقتصاددان: تا بعد از برجام مثل بچه‌پولدارها ارز منتقل کردیم
یک اقتصاددان گفت: اشکال ارز۴۲۰۰ تومانی این بود که نرخ تعیین شده با قیمت واقعی ارز فاصله زیادی داشت و سبب شد تا منابع واقعی ارزی ما تخلیه شود.
صبح نو: مجید شاکری از اقتصاددان کشور از ارز ۴۲۰۰ تومانی و مشکلاتی که در بازار ارز ایجاد کرد سخن گفته است که بخش‌های مهم آن از نظرتان می‌گذرد.
باید جلوی تبدیل آزادانه ارز گرفته شود
ایران جزو کشورهایی است که نیازمند سیاست پولی مستقل است. از آنجایی که بانک مرکزی زیرساخت‌های کنترل بازار را ندارد نیازمند اجرایی نوعی سیاست شبه نرخ‌گذاری یا نرخ‌گذاری حداقلی است البته این موضوع منحصر به پول ملی ما نیست شاید ریال عربستان یا لیر ترکیه همینگونه باشد. کشورهای در حال توسعه به ناچار هم باید ارز با قیمت فیکس شده داشته باشند و هم بازار را تا حدودی کنترل کنند.
تا بعد از برجام مثل بچه‌پولدارها ارز منتقل کردیم
نباید در چنین کشورهایی امکان تبدیل آزادانه پول ملی به ارزهای جهان روان از سوی همه افراد وجود داشته باشد. حتی زمان‌هایی که تحریم نیستیم و منابع ارزی مازاد داریم هم نباید چنین فعل‌وانفعالاتی به راحتی قابل انجام باشد بلکه بانک مرکزی باید از سیستم بستن حساب سرمایه ارزی که همان ممانعت از تبدیل آزادانه ارز است استفاده کند ولی متأسفانه به راحتی انتقال ارز تا بعد از برجام انجام می‌شد و مانند بچه پولدارها رفتار می‌کردیم.
از زمان اعمال تحریم‌های جدید، دیگر این سیستم جواب نداد و مشکلاتی برای بازار ارز ما ایجاد شد که اجرای سیستم بستن حساب سرمایه ارزی تلاشی برای دور زدن تحریم‌ها بود. هرچند این سیستم‌ها معمولاً گروهی از فساد را در خود دارند اما این میزان فساد به این معنی نیست که باید کل این سیستم را کنار بگذاریم.
ارز ۴۲۰۰ منابع ارزی کشور را تخلیه کرد
اشکال ارز۴۲۰۰ تومانی این بود که نرخ تعیین شده با قیمت واقعی ارز فاصله زیادی داشت و سبب شد تا منابع واقعی ارزی ما تخلیه شود. بنابراین بانک مرکزی به سیستم تخصیص ارز صادراتی دربرابر واردات و فروش کوتاژ روی آورد که عملاً بانک مرکزی در آن دخالت نمی‌کند و فقط امکاناتی برای جابه‌جایی کوتاژهای صادراتی و وارداتی به بازرگانان ارائه می‌کند.
یکی از محسنات و ویژگی این سیستم برابر شدن ارز صادرات با واردات در کل سیستم و در یک بازه یک ساله است، در زمان جنگ هم از این روش استفاده کردیم اما ایرادی که این سیستم دارد این است که در داخل بازه یک ساله و در فواصل زمانی کمتر نمی‌تواند این برابری میان ارز مورد نیاز صادرات و واردات را انجام دهد به‌خصوص در ماه‌های اخیر که فشار تقاضا زیاد شد و این سیستم را ناکارآمد کرد.
بانک مرکزی ابزار تغییر رویه برای تأمین ارز را ندارد
با حذف این سیستم‌ها از ابتدای مرداد‌ماه بانک‌مرکزی تغییر رویه داد و از سوی دیگر آمریکا فشار تحریم‌ها بر کل اقتصاد ایران را افزایش داد اما بانک مرکزی ابزار تغییر رویه برای تأمین ارز را ندارد. نتیجه این شد حجم زیادی از کالاهای وارد شده در گمرکات معطل تأمین ارز بود و امکان ترخیص را ندارند.
برای رفع این مشکل بانک مرکزی به وزارت صمت پیشنهاد داده تا برنامه تفصیلی تخصیص ارز به کالاهای وارداتی مختلف شامل اسامی کالاها، تاریخ واردات آن، حجم مورد نیاز و زمان ترخیص را به بانک مرکزی تعیین کنند تا ارز مورد نیاز به تدریج به این کالاها اختصاص یابد.