جدال دیپلماتیک ایران با آمریکا در شورای حکام

خبرگزاری فارس: معاون امور حقوقی و بین‌المللی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در وین پایتخت اتریش به تشریح مواضع جمهوری اسلامی ایران در خصوص برجام پرداخت و تاکید کرد: آمریکا نمی‌تواند هیچ جایگزینی نه برای برجام و نه دیگر سازوکارهای چندجانبه‌ای که از آن خارج شده است، معرفی کند

*ایران به همکاری با آژانس ادامه می‌دهد محسن بهاروند گفت: گزارش مدیرکل بار دیگر نشان داد که سطح همکاری بین ایران و آژانس در همان سطحی که تاکنون بوده، می‌باشد. حتی در شرایط دشوار ناشی از همه گیری کرونا، فعالیت‌های راستی آزمایی آژانس بدون هیچ مانعی انجام شده‌اند و بدون اخلال ادامه دارند. گزارش مدیرکل مجددا حاکی از این است که آژانس به انجام مأموریت خود در رابطه با فعالیت‌های راستی آزمایی تحت برجام، ادامه می‌دهد.

بهاروند افزود: جمهوری اسلامی ایران به همکاری با آژانس ادامه می‌دهد، اما یک سوال مهم در این میان مطرح است: اینکه آیا برجام و فعالیت‌های راستی آزمایی مطابق با آن می‌توانند با وجود فشارهای اعمالی آمریکا و موقعیت دشواری که در مورد آن ایجاد کرده است، دوام بیاورند یا خیر؟ پاسخ من به این سوال، بله و خیر خواهد بود. همه چیز بستگی به جامعه بین‌المللی و طرف‌های کنونی برجام دارد.

معاون وزیر خارجه بیان کرد: ایالات متحده آمریکا از هیچ تلاشی برای باطل کردن این توافق دریغ نمی‌کند. اینکه آمریکا چرا و چه سودی از تخریب یک چنین توافق چندجانبه می‌برد و اینکه در نبود برجام چه چیزی را می تواند پیشنهاد کند، خودشان باید توضیح دهند. با این حال، برداشت من این است که رویکرد آمریکا نسبت به ایران یک رویکرد ستیزه جویانه ایدئولوژیک می‌باشد؛ هیچ توجیه دیگری نمی‌تواند این حجم از ‌دشمنی آمریکا علیه کشور من را توجیه کند. برجام و توافق هسته‌ای تنها گوشه‌ای از این نمایش هستند.

*آمریکا نمی‌تواند هیچ جایگزینی نه برای برجام و نه دیگر سازوکارهای چندجانبه‌ای که از آن خارج شده است، معرفی کند

بهاروند گفت: به هر حال، ما می‌توانیم اطمینان داشته باشیم که آمریکا نمی‌تواند هیچ جایگزینی نه برای برجام و نه دیگر سازوکارهای چندجانبه‌ای که از آن خارج شده است، معرفی کند؛ دلیل این ادعا نیز روشن است. دیپلماسی آمریکا صرفا مبتنی بر یکجانبه گرایی و زورگویی است، نه چندجانبه گرایی و همکاری. آمریکا روحیه و توان خود برای ارائه راه‌حل‌های منصفانه برای حل مشکلات بین‌المللی را از دست داده است. زمانی که آمریکا فقط یاد گرفته تا خواسته‌های خود را بر دیگران به دلیل برداشت غلط از قدرت سخت خود دیکته کند، چگونه قادر خواهد بود تا به نگرانی‌های دیگران احترام بگذارد، یا با دیگران بر مبنای برابر مذاکره کند، و رایزنی‌های قابل قبول را برای همه طرفین ارائه کند؟ فراموش نکنید که زمانی سازمان ملل و چندجانبه گرایی نتیجه دیپلماسی آمریکا بود. آن روحیه سال‌ها قبل از بین رفته است.

وی افزود: رویکرد به اصطلاح "فشار حداکثری"، خسارات زیادی را به کشور من و مردم ایران وارد کرده است. ایالات متحده بایستی برای اقدامات اشتباه بین‌المللی خود پاسخگو باشد و متعهد شود خسارات علیه ایران را جبران کند.

معاون وزیر خارجه ایران اضافه کرد: قبل از اینکه دولت کنونی آمریکا به قدرت برسد و در طول کمپین انتخاباتی، رئیس جمهور کنونی آمریکا وعده خروج از توافق هسته‌ای را داد. جای تاسف است که توافقنامه‌های بین‌المللی موضوع رقابت‌های سیاسی در ایالات متحده می‌شوند. در چنین مواردی، تنها مسئله مهم انجام اقدامی علیه حزب مخالف است.

وی گفت: آمریکا در ماه می ۲۰۱۸ از برجام خارج شد و از تعهدات خود شانه خالی کرد، در حالی که مطابق قطعنامه ۲۲۳۱ متعهد به پایبندی به تعهدات خود ذیل برجام بود. برای توجیه این اقدام، دلایل سیاسی داخلی آورده شد و قوانین داخلی ایالات متحده مورد استناد قرار گرفت. مطابق حقوق بین‌الملل، قابل قبول نیست که با مطرح کردن موضوعات سیاسی داخلی، از زیر بار تعهدات بین‌المللی شانه خالی کرد. اما ایالات متحده چنین اقدامی را بدون توجه به تعهداتش انجام داد.

* آمریکا اجازه ندارد به هر روشی قوانین و مقررات ملی خود را در سطح بین‌المللی با نادیده گرفتن مقررات حقوق بین الملل، اعمال کند

بهاروند تصریح کرد: ایالات متحده اجازه ندارد به هر روشی قوانین و مقررات ملی خود را در سطح بین‌المللی با نادیده گرفتن مقررات حقوق بین الملل، اعمال کند. در صورت پذیرش استدلال ایالات متحده، هیچ توافقنامه بین‌المللی از جمله منشور سازمان ملل امکان حفظ شدن نخواهد داشت.

وی افزود:‌دولت آمریکا در ابتدا امیدوار بود که با خروجش از برجام و اعمال فشار حداکثری، برجام از بین می رود و ایران تسلیم خواهد شد. ولی همه این تلاش های یکجانبه و مذبوحانه، شکست خورد.

معاون وزیر خارجه ایران اظهار داشت: دولت ایالات متحده اخیرا وارد فاز دیگری از خرابکاری شده که به نوعی با یک بحث حقوقی منحرف شده است. آنها موضوع به اصطلاح اسنپ بک را بر اساس یک تفسیر عجیب و غیرحرفه‌ای و قرائتی خودسرانه از قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت مطرح کردند. آنها قصد داشتند تا از این قطعنامه استفاده کنند، به طوری که وانمود کنند که از مشارکت کنندگان در برجام هستند.

این دیپلمات ارشد ایرانی گفت: چنین سوء تعبیر از یک سند بین‌المللی می‌تواند فقط از سوی کسی مطرح شود که نه کوچکترین فهمی از حقوق بین‌الملل و نه قواعد تفسیر آن دارد و یا فردی که دارای نیت شیطانی علیه یک ملت و یا جامعه بین‌المللی به عنوان یک کل می‌باشد. تا آنجا که ما می‌دانیم، ایالات متحده آمریکا از منابع انسانی بسیار خوبی برخوردار است و بنابراین مورد اول نمی‌تواند باشد. اما سیاستمدارانی کوته بین و بی ملاحظه از جمله در منطقه ما وجود دارند که از این دیدگاه بی پایه آمریکا حمایت می‌کنند. آنگونه که ما آنها را می‌شناسیم، آنها احتمالا از هر دو خصوصیت ذکر شده فوق بهره می‌برند.

*ایالات متحده عضو برجام نیست که بخواهد از به اصطلاح اسنپ بک استفاده کند و اگر برای تخریب برجام به قطعنامه ۲۲۳۱ استناد می‌کند، راه را اشتباه رفته است

وی در ادامه سخنانش در نشست شورای حکام بیان کرد: حقیقت ساده است، ایالات متحده عضو برجام نیست که بخواهد از به اصطلاح اسنپ بک استفاده کند و اگر برای تخریب برجام به قطعنامه ۲۲۳۱ استناد می کند، راه را اشتباه رفته است؛ زیرا اولا، هدف اصلی قطعنامه ۲۲۳۱ حفظ توافق و ارتقای اجرای برجام است، نه تبدیل آن به ابزاری برای تخریب برجام؛ و ثانیا، انجام اسنپ بک دارای رویه ای مشخص است که از طریق کمیسیون مشترک اعضای برجام می گذرد و برای این کار، طرف آغازگر باید عضو کمیسیون مشترک باشد تا بتواند آن کار را انجام دهد. حتی اگر آمریکا عضو برجام هم بود، بدون اجرای تعهدات برجامی توأم با حسن نیت خود، نمی‌توانست به اسنپ بک استناد کند.

بهاروند گفت: ریشه همه این مخاصمات که آژانس نیز در بخش فنی و تخصصی آن به نحوی درگیر شده است، در یکجانبه گرایی و ناکارآمدی مدیریت جهانی فعلی است. این به این دلیل است که یکی از قدرتمندترین اعضای مدیریت جهانی بجای تقویت نظم فعلی، ارزش‌ها و قواعد آن، به صورت روزمره در حال تخریب مبانی آن است.

وی یادآور شد: ما فقط ایالات متحده را مقصر این وضعیت در جهان نمی‌دانیم. بلکه اعتقاد داریم کشورهایی که در حرف وانمود می‌کنند مخالف یکجانبه گرایی هستند، اما آنها را در عمل حمایت می‌کنند، به همان اندازه مسئول چنین بی ثباتی و آشوب در روابط بین‌المللی هستند. من این پدیده را یکجانبه گرایی منفعل می‌نامم. اگر یک عضو جامعه بین المللی که در برابر تدابیر یکجانبه غیرقانونی برای منافع کوته بینانه خود تسلیم شده، و منافع، ارزش‌ها و حقوق جامعه بین‌المللی را رها کند، این یک اقدام یکجانبه گرایی منفعل می‌باشد. باید مدنظر داشت که نصیحت و توصیه به کشورهای یکجانبه گرا برای کنار گذاشتن چنین اقداماتی فایده ندارد، بلکه اعضای جامعه بین‌المللی نیاز دارند تا به صورت جمعی در مقابل یکجانبه گرایی مقاومت کرده تا قواعد و نظم بین‌‌المللی ارتقاء یابد؛ در غیر این صورت، باید آماده پریدن به عقب و به دوران پیش از جنگ جهانی دوم باشیم.

معاون وزیر خارجه ایران گفت: متأسفانه، یکجانبه گرایی منفعل در وضعیت فعلی روابط بین‌الملل فراگیر شده است. ما روزانه شاهد این امر هستیم، از جمله در برخی اظهارات ارائه شده در این نشست در خصوص این موضوع.

* ایران بارها تمایل خود را برای اجرای کامل و موثر توافق نشان داده

وی ادامه داد: برخی در این نشست به عمد یا ناخواسته در تلاشند تا مکان قربانی و جانی را تغییر دهند. حتی برخی تمایلی ندارند که از ایالات متحده به عنوان کسی که از توافق خارج شده و وضعیت فعلی نتیجه اقدامات آن است، نام ببرند. با چنین روشی در سازمان‌های بین‌المللی، باور اینکه چند جانبه گرایی می‌تواند زنده بماند، دشوار است.

بهاروند خاطرنشان کرد:اگر به واقعیت‌های موجود اهمیت ندهید، اظهارنظر در مجامع بین‌المللی آسان است. شما با تحریم‌ها و فشار حداکثر ایالات متحده روبرو نیستید. بیماران سرطانی شما بدون دارو نمی‌مانند. فرزندان شما با بیماری EB با درد کشنده‌ای که ماه‌ها و ماه‌ها برای دارو انتظار می‌کشند، زندگی نمی‌کنند. میلیاردها دلار از دارایی‌های شما به طور غیرقانونی توقیف نمی‌شود. اما شما وظیفه اخلاقی دارید که این لیست و لیست طولانی را تا حد زیادی به خاطر بسپارید تا بتوانید نظرات واقع بینانه بدهید.

معاون وزیر خارجه ایران با بیان اینکه ایران بارها تمایل خود را برای اجرای کامل و موثر توافق نشان داده است و ما باید کمی واقع‌بین باشیم، عنوان کرد: ایالات متحده از توافق هسته‌ای خارج شده و تحریم های حداکثری علیه کشور من اعمال کرده است. ما به تعهدات خود در توافق پایبند هستیم، اما در عین حال برخورداری از حقوق مندرج در آن تقریباً غیرممکن است. بنابراین، ایران در چارچوب توافق از حقوق جبران کننده خود استفاده می‌کند. با این حال، ما آماده هستیم تا اقدامات جبرانی را به محض اینکه بتوانیم از حقوق مندرج در توافق به طور آزادانه برخوردار شویم، برگردانیم.

*نمی‌توان از کشور من انتظار داشت که همه تکالیف برجام را رعایت کند، بدون آنکه از حقوق تعیین شده آن برخوردار نباشد

این دیپلمات ارشد ایرانی ادامه داد: با این همه، ما نبایستی امید خود را از دست بدهیم و باید همکاری‌ها را با شرکایمان در برجام تقویت کنیم. ایستادگی اخیر نشان داده شده توسط اعضای شورای امنیت در مقابل اقدامات یکجانبه آمریکا علیه برجام، نمونه خوب تقویت چندجانبه گرایی است. چنین اقدامی، قابل تقدیر است و می تواند تجربه ای برای سایر عرصه های بین المللی باشد.

بهاروند گفت: در پایان، اجازه می‌خواهم به سوالی که در ابتدا مطرح کردم، دوباره مطرح کنم. آیا برجام و بازرسی‌های مرتبط با آن که توسط آژانس انجام می‌شود، می‌تواند کماکان باقی بماند؟ تا زمانی که اعضای جامعه بین‌المللی به طور محکم در مقابل سیاست‌های یکجانبه گرایی آمریکا ایستادگی کنند و ارزش‌ها، هنجارها و حقوق جامعه را ارتقاء دهند، جواب بله خواهد بود. اگر ما بتوانیم تعادل بین حقوق و تعهدات ایران را که توسط برجام مقرر شده است، برقرار کنیم، دوباره پاسخ مثبت خواهد بود.

وی افزود:‌ نمی‌توان از کشور من انتظار داشت که همه تکالیف برجام را رعایت کند، بدون آنکه از حقوق تعیین شده آن برخوردار نباشد. هیچ توافق بین المللی بدون تناسب بین اجرای حق و تکلیف، نمی‌تواند برای مدت خیلی طولانی پایدار باشد. برجام نیز از این قاعده مستثنی نیست.

*اتحادیه اروپا باید تعهدات خود را به طور کامل و موثر ذیل برجام اجرا کنند

این دیپلمات ارشد ایرانی بیان کرد: در همین رابطه، نباید فراموش کرد تا تعهدات اتحادیه اروپا و سه عضو اروپایی برجام را یادآوری کنم. آن‌ها باید تعهدات خود را به طور کامل و موثر ذیل برجام اجرا کنند و البته پاسخ سوال مطرح شده منفی خواهد بود اگر ایران نتواند از حقوق خود طبق برجام و قوانین بین‌المللی به طور کلی بهره مند شود. در صورت عدم توازن بین حقوق و تعهدات ایران بر اساس توافقنامه و تضعیف چند جانبه گرایی و تداوم حاکمیت یکجانبه گرایی به صورت فعال یا منفعل، باز هم پاسخ منفی است.