قدرت خرید خودرو ایرانی‌ها هم‌ردیف کشورهای آفریقایی! +جدول
در این خصوص «فرهیختگان» در گزارش قبلی خود با اشاره به داده‌های هزینه-درآمد خانوارهای در دهک‌های مختلف، این موضوع را مطرح کرد که با اتفاقات اخیر، قدرت خرید خودرو در همه خانوارهای دهک‌های مختلف طی دو سال اخیر کاهش بیش از ۵۰ درصدی داشته است.
فرهیختگان: در یک هفته اخیر با جهش دوباره قیمت‌ها در بازار خودرو، ارزان‌ترین خودروی عرضه‌شده در بازار کشورمان به حدود ۱۰۰ میلیون تومان رسیده است. در این خصوص «فرهیختگان» در گزارش قبلی خود با اشاره به داده‌های هزینه-درآمد خانوارهای در دهک‌های مختلف، این موضوع را مطرح کرد که با اتفاقات اخیر، قدرت خرید خودرو در همه خانوارهای دهک‌های مختلف طی دو سال اخیر کاهش بیش از ۵۰ درصدی داشته است. برای مثال در سال ۹۶ هر خانوار در دهک‌های یک تا سه (کم‌درآمدترین)، با پس‌انداز کل درآمد‌های خود، در طول ۱۳ تا ۲۹ ماه می‌توانستند یک پراید خریداری کنند که حالا این مدت‌زمان به ۳۰ تا ۵۰ ماه رسیده است. در دهک‌های چهارم تا هفتم این مدت زمان ۷ تا ۱۱ ماه بوده که حالا به ۱۷ تا ۲۵ ماه رسیده و در دهک‌های هشتم تا دهم (پردرآمدترین) نیز این مدت‌زمان ۳ تا ۶ ماه بوده که حالا به ۸ تا ۱۵ ماه رسیده است. با این حساب، علاوه‌بر خانوارهای کم‌درآمد، خانوارهای در دهک‌های بالا نیز که مشتری خودرو‌های بهتر و باکیفیت‌تر از پراید و حتی خودرو‌های خارجی هستند، قدرت خرید آنها نسبت‌به دو سال اخیر تقریبا نصف شده است. این وضعیت نشان می‌دهد با برهم خوردن تعادل میان سطح درآمد خانوار و قیمت خودرو، اولا خودرو از کالای مصرفی به کالای سرمایه‌ای تبدیل‌شده و بدین واسطه به‌جز افرادی که برای حفظ ارزش دارایی‌های خود اقدام به خرید خودرو می‌کنند، سایر متقاضیان به‌اجبار از بازار خارج شد‌ه‌اند. ثانیا با فرض اینکه اگر قیمت کارخانه‌ای و بازار خودرو به هم نزدیک شود، تقاضا‌های سرمایه‌ای گرچه برای برخی خودرو‌ها همچنان وجود خواهد داشت، اما تقاضا برای محصولات پرتیراژ که در ردیف تقاضا‌های مصرفی هستند، به‌شدت کاهش خواهد یافت.
در گزارش پیش رو با استفاده از داده‌های قیمت چهار خودروی ارزان‌قیمت در بازار‌های جهانی و داده‌های میانگین درآمد سالانه خانوارها، وضعیت قدرت خرید خودرو در ایران را با ۱۳۱ کشور مقایسه کرده‌ایم. نتایج نشان می‌دهد قدرت خرید خودرو در ایران برای چهار خودروی مورداشاره در این گزارش، بین ۱۳۱ کشور، رتبه‌ای بهتر از ۱۰۴ را نداشته و پایین‌تر از همه کشورهای منطقه و هم‌ردیف کشورهای آفریقایی است.
۵ خودروی ارزان در بازار‌های جهانی
برای اینکه بتوانیم یک مقایسه نسبتا متعارف بین قدرت خرید خودرو در ایران و دیگر کشور‌ها انجام دهیم، در اینجا ابتدا به معرفی پنج خودروی ارزان‌قیمت در بازار‌های جهانی می‌پردازیم. براساس قیمت‌هایی که در وب‌سایت‌های the things، noticiasautomotivas و Autocar India و Deloitte درج شده، خودروی رنو کوئید (Renault Kwid) ارزان‌قیمت‌ترین خودروی پرفروش در بازار‌های جهانی و منطقه‌ای است که درحال حاضر به قیمت ۶ هزار و ۶۲۵ دلار عرضه می‌شود. این خودرو در نمایشگاه بین‌المللی خودروی دهلی در سال ۲۰۱۴ رونمایی شد. رنو کوئید مانند دیگر خودرو‌های مفهومی رنو مانند رنو R-Space، رنو DeZir، رنو کپچر مفهومی، رنو سیمبیوز، رنو ترزور، رنو ایزی-گو، رنو ایزی-پرو و رنو ایزی-اولتیمو نشان‌دهنده خط‌مشی رنو درباره آینده صنعت خودروی این کمپانی است. رنو کوئید در ابتدا برای بازار هندوستان با قیمت و به‌تبع آن با امکانات پایین و قابل دسترسی برای عموم مردم عرضه شد؛ اما از اهداف دیگر این خودرو، پر کردن جای خودروی سوزوکی آلتو در بازار هند بود. این خودرو هم‌اکنون در کشور برزیل مونتاژ و نیز به‌صورت صادراتی از هند به اندونزی فرستاده می‌شود.
دومین خودروی ارزان‌قیمت در بازار‌های جهانی طی سال ۲۰۲۰، لیفان ۵۳۰ است. این خودروی چینی که تولید آن از سال ۲۰۰۵ آغاز شده، ۱۰۲ اسب بخار قدرت دارد. درحال حاضر قیمت این خودرو در بازار‌های جهانی ۷ هزار و ۶۹۰ دلار است. فیات موبی (Fiat MOBI) سومین خودروی ارزان‌قیمت در بازار‌های جهانی است. این خودرو که تولید آن ابتدا از برزیل آغاز شده، در رده خودرو‌های کوچک مانند رنو کوئید جا می‌گیرد، از چهره ظاهری خیلی خوبی برخوردار بوده و در ۶ تیپ Easy، Easy On، Like، Like On، Way و Way On عرضه می‌شود. درحال حاضر قیمت مدل Easy۱ آن حدود ۷۷۰۰ دلار است.
سوزوکی سلریو از محصولات شرکت خودروسازی ژاپنی و چندملیتی است که از سال ۲۰۱۴ در هند، تایلند و پاکستان تولید می‌شود. این خودرو از انواع سوپرمینی محسوب می‌شود و از ابعاد کوچکی هم برخوردار است. تولید این خودرو از آوریل ۲۰۱۴ آغاز شده و در سال ۲۰۱۵ اولین محصولات آن به بازار عرضه شد. کمپانی ماروتی هند و شرکتی در تایلند، دو تولیدکننده اصلی این محصول است. درحال حاضر در بازار‌های جهانی این خودرو به قیمت ۷ هزار و ۸۳۵ دلار عرضه می‌شود.
هیوندای HB۲۰ عمدتا در برزیل تولید می‌شود و به یکی از پرفروش‌ترین وسایل نقلیه در آن کشور تبدیل شده است. برای اولین بار هم در نمایشگاه خودروی سائوپائولو ۲۰۱۲ معرفی شده و پس از آن هم خط تولید آن در این کشور کلید خورده است. در سال‌های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۹ تغییراتی در این خودرو انجام شده است. HB۲۰ نسبت به قیمتش، طراحی بسیار زیبایی دارد و مهم‌تر از همه، این خودرو براساس استاندارد‌های جهانی و در در تست تصادف LatinNCAP، از ۵ ستاره، ۴ ستاره دریافت کرده است که نسبت به بسیاری از خودرو‌های داخلی یک سروگردن بالاتر است. هیوندای HB۲۰ درحال حاضر به قیمت ۷ هزار و ۸۶۵ دلار در بازار‌های جهانی عرضه می‌شود.
ایرانی‌ها در میان ۱۳۱ کشور؛ کم‌درآمدتر از ۱۰۳ کشور
براساس آمار‌های سازمان همکاری و توسعه اقتصادی (oecd) و همچنین داده‌های ارائه‌شده در وب‌سایت worldpopulationreview، میانگین درآمد خانوارهای ایرانی در سال‌جاری را با ۱۳۰ کشور مقایسه کرده‌ایم. این نکته قابل‌ذکر است که مقایسه وضعیت کشور‌ها با میانگین درآمد سالانه ازنظر منطقی و فنی شاید چندان مقیاس مناسبی نباشد، چراکه بسیاری از شاخص‌های اقتصادی در این داده‌های آماری قابل‌مشاهده و برآورد نبوده و در اینجا صرفا برای برآورد قدرت خرید خانوار در بخش خرید خودرو به این داده‌ها استناد کرده‌ایم و برای مقایسه شاخص‌های دیگر نیاز به مواردی همچون سرانه تولید ناخالص داخلی برمبنای برابری قدرت خرید یا همان ارزش برابری قدرت خرید (PPP) است.
اما نتایج بررسی میانگین درآمد سالانه خانوارها در ۱۳۱ کشور نشان می‌دهد در سال ۲۰۲۰ خانوارهای لوکزامبورگی با میانگین درآمد سالانه ۵۲ هزار و ۴۹۳ دلاری در بین ۱۳۱ کشور رتبه اول را به خود اختصاص داده‌اند. نروژی‌ها با ۵۱ هزار و ۴۸۹ دلار در رتبه دوم و سوئدی‌ها با ۵۰ هزار و ۵۱۴ دلار در رتبه سوم قرار دارند. در این رده‌بندی با درنظر گرفتن میانگین درآمد سالانه ۵۴ میلیون و ۱۰۰ هزار تومانی سال گذشته خانوارهای ایرانی و لحاظ کردن رشد ۲۱ درصدی دستمزد پایه در سال‌جاری، میانگین درآمد سالانه خانوارهای شهری ایرانی در سال ۱۳۹۹ حدود ۶۵ میلیون و ۴۶۱ هزار تومان برآورد می‌شود که با درنظر گرفتن نرخ دلار ۲۲ هزار و ۷۴۶ تومانی روز چهارشنبه، ارزش دلاری درآمد سالانه خانوار ایرانی به حدود ۲۸۷۸ دلار می‌رسد. با این حساب با لحاظ میانگین درآمد سالانه ۲۸۷۸ دلاری، خانوارهای ایرانی در بین ۱۳۱ کشور رتبه‌ای بهتر از ۱۰۴ را نخواهند داشت. همچنین کشورهای انتهایی این لیست که عمدتا آفریقایی هستند، در بین آنها، خانوارهای رواندایی، ماداگاسکاری، لیبریایی، بوروندیی، توگویی و رواندایی به‌ترتیب با میانگین درآمد سالانه ۵۷۱ دلار، ۶۷۳ دلار، ۷۸۱ دلار، ۱۰۱۳ دلار و ۱۱۰۱ دلار، کمترین درآمد را دارند.
قدرت خرید خودرو در ایران هم‌ردیف کشورهای آفریقایی
با توجه به آنچه در بخش میانگین درآمد‌های سالانه خانوار گفتیم، خانوارهای ایرانی با میانگین درآمد ۲۸۷۸ دلاری خود، در میان ۱۳۱ کشور رتبه‌ای بهتر از ۱۰۴ را ندارند. اما درخصوص مقایسه قدرت خرید خودرو هم از بین پنج خودروی ارزان‌قیمت بحثشده در این گزارش، وضعیت قدرت خرید خانوارهای ایرانی در چهار مدل خودرو را با قدرت خرید خانوارهای ۱۳۱ کشور مقایسه کرده‌ایم که به اختصار وضعیت قدرت خرید خانوارهای ۳۰ کشور منتخب در جدول شرح داده شده است. طبق اطلاعات جدول، خانوارهای لوکزامبورگی بهترین شرایط را بین این ۱۳۱ کشور دارند، بهطوریکه آنها برای خرید خودروی رنو کوئید که به قیمت ۶۶۲۵ دلار عرضه می‌شود، با پس‌انداز کامل دو ماه درآمد خود می‌توانند این خودرو را خریداری کنند. این وضعیت برای خودرو لیفان ۵۳۰ که ۷۶۹۰ دلار قیمت دارد، برای سوزوکی سلریو که ۷۸۳۵ دلار قیمت دارد و برای هیوندای HB۲۰ نیز که ۷۸۶۵ قیمت دارد، نیز یکسان و معادل پس‌انداز دو ماه درآمد کامل خانوارهای این کشور است. پس از خانوارهای لوکزامبورگی، خانوارهای دانمارکی، آمریکایی، کرهجنوبی و کویتی همچنان وضعیتی مشابه با آن کشور داشته و با دو ماه پس‌انداز کامل درآمد خود می‌توانند مالک خودرو‌های مذکور شوند.
در بین کشورهای منطقه، خانوارهای قطری، عربستانی و بحرینی با پس‌انداز کامل درآمد خود می‌توانند بین سه تا چهار ماه خودرو‌های مذکور را خریداری کنند. در لبنان این مدت زمان ۶ تا هفت ماه است. در روسیه و آذربایجان این مدت زمان ۶ تا هفت ماه، در ترکیه بین ۹ تا ۱۱ ماه، در اردن بین ۱۰ تا ۱۱ ماه، در چین بین ۱۳ تا ۱۵ ماه، در عراق بین ۱۶ تا ۱۹ ماه، در افغانستان، پاکستان و هند بین ۱۹ تا ۲۳ ماه، در مصر بین ۲۶ تا ۳۰ ماه و در ایران نیز بین ۲۸ تا ۳۳ ماه برای چهار خودروی مذکور است.
با این حساب خانوارهای ایرانی همانند درآمد سالانه، در قدرت خرید این خودرو‌ها نیز رتبه ۱۰۴ را بین ۱۳۱ کشور خواهند داشت. نکته قابلتامل اینکه کشور‌هایی که در وضعیت بدتر از ایران قرار دارند، عمدتا کشورهای کم‌درآمد آفریقایی هستند و در انتهای جدول نیز، خانوارهای توگویی با ۱۳۹ تا ۱۶۵ ماه، بوروندی‌ای با ۱۱۸ تا ۱۴۰ ماه، لیبریایی با ۱۰۲ تا ۱۲۱ ماه، ماداگاسکاری با ۷۸ تا ۹۳ ماه و خانوارهای رواندایی با ۷۲ تا ۸۶ ماه می‌توانند صاحب چهار خودروی ارزان در بازار‌های جهانی شوند و از این لحاظ پایین‌ترین قدرت خرید خودرو را در بین این ۱۳۱ کشور دارند.