طرح مجلسی ها برای تقویت و کارآمدسازی کمیسیون اصل ۹۰

خبرگزاری تسنیم: از آنجا که مجلس شورای اسلامی دو وظیفه عمده قانونگذاری و نظارت دارد، در این بین قانون اساسی نگاه ویژه ای به بُعد نظارتی مجلس داشته و اصل 90 خود را به این موضوع اختصاص داده و بازوی نظارتی متفاوتی را برای قوه مقننه تعریف کرده است.

قانون اساسی در این اصل می گوید هرکس شکایتی از طرز کار مجلس یا قوه مجریه یا قوه قضاییه داشته باشد، می تواند شکایت خود را کتبا به مجلس شورای اسلامی عرضه کند.

اصل 90 قانون اساسی تاکید می کند که مجلس موظف است به این شکایت رسیدگی کند و پاسخ کافی دهد و در مواردی که شکایت به قوه مجریه یا قوه قضاییه مربوط است رسیدگی و پاسخ کافی از آنها بخواهد و در مدت متناسب نتیجه را اعلام کند و در موردی که مرتبط به عموم باشد به اطلاع عامه برساند.

در راستای اجرای این اصل قانونی و همزمان با شروع به کار اولین دوره مجلس شورای اسلامی در هفتم خردادماه سال 1359 و تدوین آیین نامه داخلی، در ماده سی و دو آن( ماده 44 کنونی)، نمایندگان اهتمام خود را بر تشکیل کمیسیونی با عنوان کمیسیون اصل نودم قانون اساسی برای اجرای این اصل گذاشتند.

کمیسیون اصل نود و معضل ناکارآمدی

متاسفانه با اینکه کمیسیون اصل 90 به صورت ویژه و خاص بر عملکرد دولت، قوه قضاییه و مجلس نظارت دارد و از این جهت از اهمیت بیشتری برخوردار است، اما در دوره های گذشته مجلس شورای اسلامی، چندان کارآیی درخوری نداشته است و بیشتر گزارشهایی که به این کمیسیون ارجاع میشد، به سرانجام خاصی نمیرسید از این رو نمایندگان مجلس شورای اسلامی در دوره یازدهم تصمیم گرفتند با تهیه طرحی نسبت به تقویت و کارآمدی این کمیسیون بااهمیت مجلس اقدام کنند.

در واقع پس از دیدار حجت الاسلام نصرالله پژمانفر رئیس کمیسیون اصل نود مجلس شورای اسلامی با اعضای کمیسیون تدوین آیین نامه داخلی مجلس و تاکید بر تقویت جایگاه کمیسیون اصل نود، مقرر شد تا طرحی از سوی اعضای کمیسیون اصل نود تدوین و مراحل قانونی آن در پارلمان سپری شود تا بتوان در آیین نامه داخلی مجلس درخصوص وظایف کمیسیون اصل نود تغییراتی ایجاد کرد و منجر به تقویت و کارآمدسازی این کمیسیون شود.

در نهایت طرح تقویت و کارآمدسازی کمیسیون اصل 90 مجلس با امضای 36 تن از وکلای ملت تهیه و تقدیم هیئت رئیسه مجلس شد و هیئت رئیسه قوه مقننه نیز روز یکشنبه 26 مردادماه این طرح را اعلام وصول کرد تا هرچه زودتر در دستورکار کمیسیون آیین نامه داخلی مجلس قرار گیرد.

متن طرح اصلاح موادی از قانون آیین نامه داخلی مجلس شورای اسلامی برای تقویت و کارآمدسازی کمیسیون اصل 90 مجلس به شرح زیر است:

بسمه تعالی

ریاست محترم مجلس شورای اسلامی

احتراما طرح ذیل که به امضای 36 نفر از نمایندگان رسیده است، جهت طی مراحل قانونی تقدیم میشود.

مقدمه (دلایل توجیهی):

مقدمه:

با عنایت به اهمیت اجرای اصل نودم قانون اساسی و به منظور تقویت کمیسیون اصل 90 قانون اساسی که حسب آیین نامه داخلی مجلس شورای اسلامی وظیفه اجرای اصل مذکور را بر عهده دارد و برای پیگیری موثر ارجاعات قضایی مجلس شورای اسلامی، به پیوست اصلاحات زیر در قانون آیین نامه داخلی تقدیم میشود:

1. اصلاح ماده 41:

دلایل توجیهی لزوم اصلاح ماده 41:

* اهمیت نقش نظارت در تنظیم برنامه های توسعه و لوایح بودجه کشور و لزوم استفاده از ظرفیت نمایندگان عضو کمیسیون اصل نود

* رفع تبعیض و برخورد دوگانه بین اعضای کمیسیون اصل نود و سایر کمیسیون ها، با توجه به اینکه اعضای ثابت کمیسیون اصل 90 برخلاف سایر کمیسیون های خاص عضو کمیسیون دیگری نیستند.

* ایجاد انگیزه جهت عضویت نمایندگان مجلس در کمیسیون اصل نود

* نکته دیگر سابقه این موضوع است به نحوی که قبل از اصلاح بندهای 1 و 2 ماده 41 در تاریخ 24 اسفند 92 اعضای کمیسیون اصل نود نیز همانند سایر کمیسیون های تخصصی در کمیسیون تلفیق مشارکت داشتند.

عنوان طرح:

ماده 41 قانون حذف میشود.

ماده 41: به منظور تنظیم اصول و مفاد برنامه های توسعه و لوایح بودجه کل کشور و ایجاد هماهنگی بین کمیسیون های (تخصصی) مجلس شورای اسلامی، پس از تقدیم لایحه مربوط توسط دولت به مجلس، کمیسیون تلفیق مرکب از اعضای ذیل تشکیل می گردد:

1. از کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات نه نفر

2. از هر کمیسیون تخصصی دیگر سه نفر و کمیسیون اصل نودم قانون اساسی دو نفر

2. اصلاح ماده 234:

دلایل توجیهی اصلاح ماده 234:

* با توجه به اینکه در ماده 234 آیین نامه داخلی مواردی همچون عدم رعایت شئونات و نقض و یا استنکاف از اجرای قانون آمده است که پس از تایید مجلس به مراجع قضایی و یا سایر مراجع ذی صلاح ارجاع می شود. با عنایت به اینکه موضوعات مذکور مرتبط با طرز کار مسئولین دستگاه های مختلف است و با توجه به اختیارات قانونی کمیسیون اصل نودم قانون اساسی، پیگیری موارد مذکور از مراجع ذی ربط توسط کمیسیون می تواند موثرتر انجام شود.

* نگهداری اسناد و مدارک مذکور و تمرکز آنها در یک کمیسیون همانند تحقیق و تفحص ها که به کمیسیون اصل 90 ارسال میشود، حفظ و بهره برداری از آنها را آسانتر میکند.

عنوان طرح:

الحاق یک تبصره به ماده 234:

«کلیه اسناد و مدارک موضوع این ماده و یک نسخه از گزارش نهایی برای اقدام قانونی و نیز حفظ و بایگانی اسناد در اختیار کمیسیون اصل نودم قانون اساسی قرار میگیرد.

3. اصلاح ماده 234 مکرر:

دلایل توجیهی اصلاح ماده 234 مکرر:

* براساس تبصره 5 ماده 212 آیین نامه داخلی «کمیسیون تخصصی موظف است همزمان با ارائه گزارش نهایی به هیئت رئیسه، کلیه اسناد، مدارک و پرونده های تحقیق و تفحص و یک نسخه از گزارش نهایی را به کمیسیون اصل نودم قانون اساسی جهت اقدام قانونی و نیز حفظ و بایگانی اسناد ارسال نماید.» با توجه به اینکه پیگیری قضایی آن به معاونت نظارت سپرده شده است اقدام قانونی کمیسیون بلاوجه شده است. کمیسیون اصل نودم با برخورداری از اختیارات قانونی بهتر میتواند پیگیری های قضایی پرونده های مذکور را انجام دهد.

* سایر ارجاعات قضایی مجلس شورای اسلامی مانند مواد 211، 215 و 234 نیز با تمرکز در کمیسیون اصل نودم با توجه به اختیارات قانونی میتواند موثرتر پیگیری شود.

عنوان طرح:

ماده 234 مکرر به شرح زیر اصلاح میشود:

ماده 234 مکرر: «هریک از کمیسیون ها گزارش موضوع مرتبط با مواد 211، 214 و 234 این قانون را پس از تصویب در مجلس تهیه و فورا از طریق هیئت رئیسه حسب مورد به قوه قضاییه یا مراجع قانونی ذی ربط ارسال میکند. گزارش های ارسالی به قوه قضاییه به صورت خارج از نوبت مورد رسیدگی قرار میگیرد. کمیسیون اصل نودم ملزم به پیگیری موارد مذکور و همچنین پیگیری شکایات موضوع ماده 215 این قانون است و گزارش پرونده ها را هر سه ماه یکبار به اطلاع نمایندگان میرساند.

لذا طرح ذیل تقدیم میشود:

عنوان طرح:

طرح اصلاح موادی از قانون آیین نامه داخلی مجلس شورای اسلامی برای تقویت و کارآمدسازی کمیسیون اصل نودم قانون اساسی

ماده 41 قانون به شرح زیر اصلاح میشود:

- حذف

ماده 41: به منظور تنظیم اصول و مفاد برنامه های توسعه و لوایح بودجه کل کشور و ایجاد هماهنگی بین کمیسیون های (تخصصی) مجلس شورای اسلامی، پس از تقدیم لایحه مربوط توسط دولت به مجلس، کمیسیون تلفیق مرکب از اعضای ذیل تشکیل می گردد:

1. از کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات نه نفر

2. از هر کمیسیون تخصصی دیگر سه نفر و کمیسیون اصل نودم قانون اساسی دو نفر

الحاق یک تبصره به ماده 234:

«کلیه اسناد و مدارک موضوع این ماده و یک نسخه از گزارش نهایی برای اقدام قانونی و نیز حفظ و بایگانی اسناد در اختیار کمیسیون اصل نودم قانون اساسی قرار میگیرد.»

ماده 234 مکرر به شرح زیر اصلاح میشود:

ماده 234 مکرر: «هریک از کمیسیون ها گزارش موضوع مرتبط با مواد 211، 214 و 234 این قانون را پس از تصویب در مجلس تهیه و فورا از طریق هیئت رئیسه حسب مورد به قوه قضاییه یا مراجع قانونی ذی ربط ارسال میکند. گزارش های ارسالی به قوه قضاییه به صورت خارج از نوبت مورد رسیدگی قرار میگیرد. کمیسیون اصل نودم ملزم به پیگیری موارد مذکور و همچنین پیگیری شکایات موضوع ماده 215 این قانون است و گزارش پرونده ها را هر سه ماه یکبار به اطلاع نمایندگان میرساند.»