۳ سناریو پس از استعفای «دیاب»
تحلیلگر لبنانی معتقد است که پس از استعفای «حسان دیاب» از نخست وزیری در لبنان تحقق ۳ سناریو در عرصه سیاسی این کشور متحمل است.
خبرگزاری مهر: شب گذشته «حسان دیاب» به طور رسمی از پست نخست وزیری لبنان استعفا داد. وی در سخنانی تأکید کرد: فاجعه‌ای که لبنانی‌ها را هدف قرار داد در نتیجه فساد مزمن در کشور و دولت بود. منظومه فساد بزرگ‌تر از کشور است و خطرات دیگری کشور را با وجود طبقه حاکم بر کشور تهدید می‌کند. فساد در همه بدنه کشور ریشه دوانیده است اما مشخص شد که فساد از کشور هم بزرگ‌تر است و نمی‌توان از آن خلاصی یافت و یکی از نمونه‌های فساد در موضوع انفجار بندر بیروت نمایان شد و مشخص شد که حجم فاجعه بزرگ‌تر از آن است که قابل توصیف باشد.
در همین ارتباط، خبرنگار مهر گفتگویی را با سرتیپ بازنشسته «امین حطیط» کارشناس لبنانی و تحلیلگر امور نظامی و راهبردی انجام داده است. وی در جریان این گفتگو تأکید کرد: با استعفای دکتر «حسان دیاب» از نخست وزیری، لبنان وارد مرحله جدیدی شده است. در این میان، ۳ سناریو پس از استعفای دولت محتمل است.
در ادامه مشروح این گفتگو را مطالعه می‌کنید:
*همانطور که می‌دانید شب گذشته «حسان دیاب» نخست وزیر لبنان از سِمَت خود استعفا داد. «میشل عون» رئیس جمهور لبنان نیز ضمن پذیرش این استعفا وی را به صورت موقت به عنوان نخست‌وزیر دولت پیشبرد امور تعیین کرد. از نظر شما پس از استعفای دولت لبنان چه سناریوهایی محتمل است؟
با استعفای دکتر «حسان دیاب» از نخست وزیری، لبنان وارد مرحله جدیدی شده است. در این میان، ۳ سناریو پس از استعفای دولت محتمل است. سناریوی اول این است که همگان بر سَر تشکیل یک دولت وحدت ملی با یکدیگر به توافق برسند؛ دولتی که همگان در آن مشارکت داشته باشند. در این حالت روند سیاسی ممکن است تا رسیدن به نتیجه مطلوب کمی زمان‌بَر باشد، چراکه مذاکرات بر سَر سهم‌ها از کرسی‌های کابینه آغاز خواهد شد.
بنابراین، نباید گمان کرد که تشکیل دولت وحدت ملی با حضور تمامی احزاب و جریان‌های سیاسی مسأله‌ای است که خیلی آسان و خیلی سریع محقق خواهد شد. حتی اگر همگان هم بر سَر تشکیل چنین دولتی با یکدیگر به توافق برسند تحقق این مهم ماه‌ها به طول خواهد انجامید.
سناریوی دوم این است که احزاب و جریان‌های سیاسی در لبنان در تشکیل دولت وحدت ملی شکست بخورند. در این شرایط، این فراکسیون اکثریت در پارلمان لبنان است که می‌تواند دولت مد نظر خود را تشکیل دهد. از همین روی، بعید نیست که حسان دیاب مجدداً مأمور تشکیل کابینه شود. این سناریو مخاطراتی نیز برای لبنان دارد، چراکه در حال حاضر طرف‌های سیاسی مختلف اعتمادشان به یکدیگر را از دست داده‌اند. در هر صورت، این سناریو کاملاً محتمل است هرچند که احتمال تحقق آن از سناریوی اول کمتر است.
در این میان، سناریوی سومی نیز وجود دارد و آن نیز تداوم کار و فعالیت‌های دولت پیشبرد امور است. در این شرایط، دولت پیشبرد امور لبنان مجبور خواهد بود به مسئولیت‌های خود همچون گذشته عمل کند. باید به این مسأله توجه داشت که طبق قانون اساسی، دولت پیشبرد امور صلاحیت اتخاذ هر نوع تصمیمی در کشور را دارد و این بدان معناست که این دولت می‌تواند به گونه‌ای رفتار کند که گویی دولتِ مستقر و دائمی در لبنان محسوب می‌شود. به هر حال تحقق این سناریو نیز در صحنه لبنان محتمل است.
*گزارش‌های متعددی پیرامون دخالت‌های خارجی در سوق دادن کابینه لبنان به سمت استعفای دسته جمعی منتشر شده است. ارزیابی شما از این مسأله چیست؟
آنچه که در صحنه کنونی لبنان به چشم می‌خورَد حاکی از آن است که فرانسه در امور داخلی این کشور مداخله می‌کند. در واقع فرانسه از جانب خود و به نیابت از ایالات متحده آمریکا دخالت در امور داخلی لبنان را در دستور کار خود قرار داده است. از آنجایی که سلسله فشارهای ایالات متحده آمریکا علیه لبنان کارگر نیافتد، واشنگتن رئیس جمهور فرانسه را مأمور کرد تا مسیر اعمال فشار بر بیروت را در پیش گیرد.
بنابراین، «امانوئل ماکرون» رئیس جمهور فرانسه نیز به نیابت از ایالات متحده آمریکا وارد میدان شد تا فضایی را در لبنان رقم بزند که منافع و مصالح واشنگتن و غرب تأمین گردد. در حال حاضر در صحنه سیاسی لبنان برخی با نگاه مثبت به نقش آفرینی فرانسه در این کشور می‌نگرند و برخی دیگر نگاه محتاطانه‌ای نسبت به این نقش آفرینی دارند. به هر حال، آنچه که واضح به نظر می‌رسد این است که فرانسه از جانب خود و به نیابت از آمریکا در لبنان مداخله می‌کند.
*رسانه‌های وابسته به جریان ۱۴ مارس طی روزهای گذشته به ویژه پس از وقوع انفجار مهیب بندر بیروت اخبار زیادی را پیرامون سقوط دولت لبنان منتشر کردند. به نظر شما آیا انتشار این دست از اخبار می‌تواند به معنای قریب الوقوع بودن بازگشت «سعد الحریری» به قدرت باشد؟
نباید این مسأله را نادیده گرفت که برخی طرف‌های سیاسی در لبنان خواستار بازگشت «سعد الحریری» به قدرت هستند. در پارلمان برخی نمایندگان وجود دارند که خواستار بازگشت الحریری هستند. اما این نکته را نیز باید مد نظر داشت که بازگشت رئیس جریان المستقبل به قدرت در لبنان با چالش‌های فراوانی نیز مواجه هست. از جمله این چالش‌ها باید به موضع «میشل عون» رئیس جمهور لبنان اشاره کرد.
از سوی دیگر، روابط خوب و تنگاتنگ سعد الحریری با عربستان سعودی نیز یکی دیگر از چالش‌هایی است که وی در مسیر بازگشت به قدرت در لبنان با آن مواجه است. بدیهی است که وجود چنین روابطی میان الحریری و مقامات ریاض، رسیدن مجدد وی به قدرت را سخت می‌کند. به هر حال، بازگشت الحریری به قدرت مسأله‌ای است که مطرح شده و محتمل نیز هست اما تحقق آن به هیچ وجه آسان نیست.
*وضعیت حزب الله لبنان در دولت آتی لبنان را چگونه ارزیابی می‌کنید. همانطور که می‌دانید برخی با دستاویز قرار دادن انفجار بندر بیروت و بهره برداری سیاسی از آن به دنبال تحت‌الشعاع قرار دادن حضور حزب الله در صحنه سیاسی به ویژه در ساختار دولت هستند. این مسأله را چطور می‌بینید؟
این یک واقعیت است که تشکیل دولت آتی بدون موافقت و نظر مثبت حزب الله عملاً میسر نیست. موافقت حزب الله به عنوان یکی از طرف‌های سیاسی تأثیرگذار در صحنه لبنان با ترکیب کابینه در تشکیل دولت جدید لازم و ضروری است. نه تنها موافقت خودِ حزب الله بلکه موافقت متحدان این گروه در صحنه سیاسی لبنان نیز در تشکیل دولت آتی لازم است.
در اینجا مسأله‌ای که مطرح است نحوه حضور حزب الله در ساختار دولت آتی است و نه اصلِ حضور آن. مسأله این است که در دولت آتی اعضای حزب‌الله حضور خواهند داشت و یا نمایندگانی از سوی این گروه در دولت مشارکت می‌کنند. اگر ساختار دولت آتی بر اساس دولت وحدت ملی باشد تصور من این است که اعضای حزب الله در آن مشارکت می‌کند. اگر دولت آتی دولت تکنوکرات باشد تصور من این است که حزب‌الله نمایندگان خود را در دولت مشارکت می‌دهد.
بر اساس آنچه که گفته شد پر واضح است که در هر سناریویی حزب الله در دولت آتی لبنان حضور خواهد داشت. در نتیجه نیز باید بگویم که تحقق هیچ‌گونه راهکار و راه حل سیاسی در لبنان بدون موافقت حزب‌الله، میسر نیست.