پیش بینی سرپرست وزارت صنعت در مورد کاهش قیمت خودرو
سرپرست وزارت صنعت معتقد است این وزارتخانه در کنترل قیمت خودرو موفق بوده، اما غیرقابل پیش بینی بودن رشد نرخ ارز باعث عدم تحقق وعده کاهش قیمت خودرو شده است و می‌گوید اگر اقتصاد کشور تنظیم شود و قیمت همه کالا‌ها متعادل شود، قیمت خودرو نیز متعادل خواهد شد.
خبرگزاری فارس: این روزها مسائلی مانند قیمت گذاری خودرو، بالابودن نرخ خودرو در بازار، سهمیه بندی عرضه این محصول و بحث بر سر آزادسازی قیمت خودرو جزء مهمترین موضوعات مرتبط با وزارت صنعت است.
آشفته بازار خودرو در ماه‌های نخست امسال انتقادات زیادی را متوجه دولت و وزارت صنعت کرد تا آنجا که این انتقادات همزمان با داغ شدن بحث تفکیک وزارت صنعت و بازرگانی به برکناری وزیر سابق صنعت ختم شد. با روی کار آمدن حسین مدرس خیابانی به عنوان سرپرست وزارت صنعت، نخستین اقدام قابل توجهی که توسط وی و تیم مستقر در وزارت صنعت صورت گرفت، برگزاری جلسات مختلف برای رفع التهاب از بازار خودرو و مدیریت قیمت‌ها بود. تصمیماتی که از دل این جلسات بیرون آمد، راهکار‌هایی با هدف محدود کردن دلالان در خرید خودرو از کارخانه بود تا در نهایت خودرو‌های کارخانه‌ای نصیب مصرف کننده واقعی شوند.
هرچند این راهکار‌ها که سهمیه بندی فروش خودرو با روش قرعه کشی در صدر آن قرار داشت، انتقاداتی را از سوی برخی کارشناسان به همراه داشت، اما در نهایت و نسبت به قبل، تعداد بیشتری از مردم موفق به خرید خودرو با قیمت کارخانه شدند و سهم دلالان از این فروش کاهش یافت. در عین حال بازرسی از برخی پارکینگ‌ها و برخورد با برخی احتکارکنندگان خودرو باعث کاهش قیمت خودرو در بازار شد. این روزها، اما دوباره شاهد رشد قیمت‌ها در بازار هستیم و در ضمن طرح وزارت صنعت برای کنترل مستقیم قیمت خودرو در بازار از طریق فروش خودرو در بازار ۱۰ درصد بالاتر از نرخ کارخانه عملیاتی نشده است. طرحی که هرچند در وزارت صنعت به تصویب رسیده، ولی سرپرست وزارت صنعت می‌گوید به آن اعتقادی ندارد.
در حاشیه بازدید حسین مدرس خیابانی سرپرست وزارت صنعت، معدن و تجارت از خبرگزاری فارس در این خصوص با وی به گفتگو نشستیم، هرچند فرصت این مصاحبه محدود بود، اما خواندن نظرات فردی که به عنوان وزیر پیشنهادی رئیس جمهور برای صنعت، معدن و تجارت مطرح است، خالی از لطف نیست. این گفتگو را در ادامه می‌خوانید:
فارس: انتصاب شما به سمت سرپرستی وزارت صنعت همزمان بود با رشد نجومی قیمت خودرو در بازار. در آن موقع طرح‌هایی را برای مدیریت بازار خودرو اعلام کردید از جمله اینکه فروش را به سمت قرعه‌کشی و سهمیه‌بندی سوق دادید، تعیین اختلاف قیمت ۱۰ درصدی بین نرخ بازار و کارخانه از دیگر طرح‌های وزارت صنعت بود. در آن زمان مسئولان وزارت صنعت وعده‌هایی برای کاهش قیمت خودرو به مردم دادند و از آن‌ها خواستند تا برای خرید دست نگه دارند. حالا با گذشت ۲ یا ۳ ماه از آن زمان مشاهده می‌کنیم که قیمت خودرو در بازار افزایش یافته و مردم نمی‌توانند حتی با نرخ‌های ۲ ماه پیش، خودرو خریداری کنند و باید نقدینگی بیشتری تأمین کنند. پاسخ شما به مردمی که برای خرید خودرو دست نگه داشته بودند، چیست؟ چرا طرح فروش قرعه‌کشی خودرو به موفقیتی که نویدش را داده بودید منجر نشد و قیمت خودرو کاهش نیافت؟
مدرس خیابانی: ما در آن زمان موفق بودیم. ۳ ماه پیش که من سرپرست وزارت صنعت شدم قیمت پراید در بازار ۹۰ میلیون تومان بود که با طرح‌های ما به ۶۲ میلیون تومان رسید. ما عرضه خودرو را افزایش دادیم، تعداد خودرو‌های ناقص را کاهش دادیم و در نتیجه تحویل خودرو افزایش یافت. در بخش تقاضا نیز کار کردیم و تقاضای خرید خودرو را واقعی کردیم به طوری که در شرایطی که عده‌ای مشغول کاسبی در بازار بودند اعلام کردیم افرادی که طی ۳ سال اخیر از خودروسازان خرید نکرده و پلاک فعال ندارند، با شرط رهن یک ساله سند می‌توانند برای خرید از کارخانه ثبت‌نام کنند. طرف تقاضای خرید خودرو را واقعی کردیم. با این حال برای خرید ۲۵ هزار دستگاه خودرو در فروش فوق‌العاده ۵ میلیون و ۷۰۰ هزار نفر بیشتر با هدف کاسبی ثبت‌نام کردند، چون اختلاف قیمت کارخانه و بازار بالا بود.
همزمان به شورای رقابت نیز اعلام کردیم که قیمت خودرو را به‌روزرسانی کند. به آن‌ها گفتیم «شما به نفع چه کسی کار می‌کنید؟ مصرف‌کننده که خودرو را با قیمت ۸۰، ۹۰ میلیون تومان می‌خرد، کارخانه هم با قیمت ۴۰ میلیون تومانی می‌فروشد و زیان می‌دهد.» اسناد و مدارک را به شورا ارائه کردیم.
شرایط محیطی در اردیبهشت ماه با شرایط محیطی حالا کاملاً متفاوت است. ما آن زمان به موفقیت رسیدیم، آن موقع برای ۲۵ هزار دستگاه خودرو، ۵ میلیون و ۷۰۰ هزار نفر ثبت‌نام کردند، اما هفته پیش برای ۱۵ هزار دستگاه خودرو ایران خودرو فقط ۲۰۰ هزار نفر ثبت‌نام کردند. یعنی کاسب‌ها کمتر شده‌اند و قیمت‌ها واقعی‌تر شده است.
قیمت ورق فولاد و مواد پتروشیمی بر اساس نرخ بورس تعیین می‌شود که بر قیمت تمام شده خودرو تأثیرگذار است. در عین حال بر احتکار خودرو در پارکینگ‌ها نیز نظارت شد. جمع این اقدامات باعث کاهش قیمت خودرو شد. این مسئله تا زمانی ادامه داشت که قیمت ارز تکان نخورده بود. حالا اقتصاد کشور جابه‌جا شده است، با شرایط آن روز، آن اقدامات خوب بود، اگر آن کار‌ها انجام نمی‌شد حالا باید چه کار می‌کردیم؟ هنوز هم باید ۱۰ میلیون نفر برای ۳۰ هزار خودرو ثبت‌نام می‌کردند.
نرخ ارز حالا به ۱۸ هزار تومان رسیده و اگر قیمت خودرو را با این رقم مقایسه کنیم مشخص می‌شود که نرخ‌ها چقدر باید باشد. شرایط محیطی در اردیبهشت ماه با شرایط محیطی حالا کاملاً متفاوت است. ما آن زمان به موفقیت رسیدیم، آن موقع برای ۲۵ هزار دستگاه خودرو، ۵ میلیون و ۷۰۰ هزار نفر ثبت‌نام کردند، اما هفته پیش برای ۱۵ هزار دستگاه خودرو ایران خودرو فقط ۲۰۰ هزار نفر ثبت‌نام کردند. یعنی کاسب‌ها کمتر شده‌اند و قیمت‌ها واقعی‌تر شده است. در این شرایط هزینه‌های تولید بالا رفته و هنوز هم قطعه‌ساز و خودروساز معتقدند که زیان می‌دهند. حالا مردم باید چه کار کنند؟ مردم باید تلاش کنند، ما هم باید خودروی قسطی عرضه کنیم، وام بانکی بدهیم یا اقشار آسیب‌پذیر را شناسایی کنیم وگرنه تولید باید جور آن را بکشد.
فارس: شما به افزایش نرخ ارز اشاره کردید. یعنی در دولت هیچ پیش‌بینی برای افزایش نرخ ارز وجود نداشت؟ آن زمان که وعده کاهش قیمت خودرو را دادید!
مدرس خیابانی: خیر، اصلاً پیش بینی در مورد افزایش قیمت دلار در دولت وجود نداشت. دو متغیر محدودکننده بیرونی و محیطی با هم تلاقی پیدا کردند، شدت تحریم‌ها و کرونا. کرونا مرز‌ها را بست و تجارت ما را محدود کرد، در همین حال شدت تحریم‌ها نیز تجارت ما را محدود کرد. عده‌ای نیز با دستور، ارز را از بازار جمع کردند و برخی نیز روغن داغش را زیاد کردند. فضای التهاب روانی هم شکل دادند و انتظار تورمی نیز ایجاد کردند. اگر ارز روی یک نرخ ثابت می‌ماند، می‌شد کشور را اداره کرد، ولی اینکه دائم بگویند قیمت بالاتر می‌رود به مردم فشار وارد کرد و اقتصاد را با نااطمینانی روبرو کرد.
فارس: در نهایت دیدگاه شما این است که قیمت خودرو باید به سمت آزادسازی حرکت کند؟
مدرس خیابانی: با توجه به اینکه خودروسازان بزرگ دارای شبکه انحصار هستند، آزادسازی قیمت خودرو مورد درخواست ما نیست. نمی‌گوییم که با این موضوع موافقیم یا مخالفیم، ولی درخواست ما واقعی سازی قیمت خودرو است. در حال حاضر خودروسازان محصولاتشان را زیر قیمت تمام شده عرضه می‌کنند. درخواست ما این است که شورای رقابت، سازمان حسابرسی یا هر نهاد نظارتی، اسناد و مدارک خودروسازان را بررسی کنند و حداقل با فروش با قیمت تمام شده موافقت کنند. نمی‌توان انتظار داشت که خودروسازان، خودرو تولید کنند و تیراژ را افزایش دهند، ولی محصولاتشان را زیر قیمت تمام شده عرضه کنند. آزادسازی قیمت‌ها نه، ولی با واقعی شدن قیمت موافقیم و درخواست ما این است.
فارس: آیا بسته‌های خاصی برای عرضه خودرو به اقشار آسیب‌پذیر یا مردم تهیه شده است؟
مدرس خیابانی: امیدواریم با ایجاد تناسب بین نرخ ارز و ریال، قیمت خودرو با سطح درآمدی مردم متعادل شود. اگر با رشد قیمت دلار، سطح درآمد مردم نیز بالا می‌رفت که اشکالی نداشت و اقتصاد شفاف‌تر می‌شد. البته بخشی از گرانی‌ها نیز به خاطر رشد نرخ ارز نیست بلکه به دلیل جابه‌جایی گروه ارزی است. مثل برنج، شکر و لاستیک که ارز ۴۲۰۰ تومانی آن‌ها جابه‌جا شده است.
در حال حاضر خودروسازان، محصولاتشان را زیر قیمت تمام شده عرضه می‌کنند. درخواست ما واقعی سازی قیمت خودرو است. در مورد آزادسازی قیمت‌ها نمی‌گوییم موافقیم یا مخالف.
ما فروش فوق‌العاده خودرو را ادامه خواهیم داد. تا حالا ۲ مرحله انجام شده که طرح کلی ۴ مرحله فروش ۷۵ هزار دستگاه خودرو یعنی جمعاً ۳۰۰ هزار دستگاه است که هر سه ماه یک بار انجام می‌شود. فروش یکساله بدون سود و فروش یک ساله مشارکتی نیز انجام خواهد شد.
فارس: پس همان طرح‌هایی که از قبل اعلام شده بود، ادامه خواهد داشت؟
مدرس خیابانی: بله، همان‌ها ادامه می‌یابد. در شرایط فعلی به جای اینکه دنبال اجرای طرح‌های متنوع فروش باشیم، می‌خواهم عرضه خودرو افزایش دهیم. زیرا اعتقاد دارم که از بگیر و ببند و دستگاه‌های نظارتی، خودرو بیرون نمی‌آید، ولی اگر تیراژ تولید افزایش یابد، رشد عرضه باعث کنترل عطش تقاضا می‌شود. ۵ میلیون و ۷۰۰ هزار نفری که در مرحله اول برای خرید خودرو ثبت‌نام کردند بیش از ۲ برابر میزان تولید خودروی کره جنوبی بودند. کسی نمی‌توانست به آن‌ها پاسخ دهد. مشخص است که این تقاضا کاذب است.
فارس: فروش خودرو به روش قرعه‌کشی بخشی از تقاضای خاموش را روشن کرد و مردم برای آزمودن شانس خود، برای خرید ثبت‌نام کردند.
مدرس خیابانی: پیش از اجرای فروش به روش قرعه‌کشی می‌گفتند ثبت‌نام‌ها با ربات و اینترنت پرسرعت انجام می‌شود. وقتی ۵ میلیون و ۷۰۰ هزار نفر برای ۲۵ هزار خودرو ثبت‌نام می‌کنند یعنی همه چیز در ساعت اول رقم می‌خورد. یعنی هر فردی از ۸ صبح تا ۹ صبح ثبت‌نام کرده، خودرو گیرش می‌آید. آن وقت فردی که در دبی یا کافی نت ثبت‌نام کرده یا پول داده یا با فلان فرد در ایران خودرو یا سایپا زد و بند کرده، موفق به ثبت‌نام شده است.
فارس: در نهایت پیش‌بینی شما برای بازار خودرو چیست؟ می‌توانید زمانی را اعلام کنید که مردم بدانند تا چه زمانی قیمت خودر در بازار متعادل خواهد شد؟
مدرس خیابانی: می‌توانم بگویم آن اتفاقی که در خرداد ۹۹ برای خودرو افتاد و افزایش قیمت غیر متعارف که نسبت به بقیه کالا‌ها داشت، دیگر اتفاق نخواهد افتاد. اگر اقتصاد کشور تنظیم شود و قیمت همه کالا‌ها متعادل شود، قیمت خودرو نیز متعادل خواهد شد. برای خودرو یک اتفاق دیگری افتاده بود. عده‌ای سفته‌بازی و کاسبی می‌کردند، حالا ما تلاش می‌کنیم قیمت واقعی را به کارخانه بدهیم. البته خودروساز نیز مؤظف است با داخلی‌سازی، هزینه‌های تولید را کاهش دهد، دارایی‌های غیر مالی‌اش را بفروشد، شرکت‌های اضافی را بفروشد. پرداختی‌های غیرمتعارف را قطع کند و بهره‌وری خود را افزایش دهد. خودروساز هم باید قیمت تمام شده خودرو را کاهش دهد.
به الزام فروش خودرو در بازار، ۱۰ درصد بالاتر از نرخ کارخانه اعتقادی ندارم. از بگیر و ببند، خودرو بیرون نمی‌آید بلکه عرضه باید افزایش یابد.
الان واردات متوقف است، ولی مادام‌العمر که متوقف نیست، بالاخره خودروساز باید بتواند رقابت کند. الان بهترین فرصت برای اثبات خودروسازان است تا کیفیت تولیداتشان را افزایش دهند و بهره‌وری خود را بالا ببرند، در فرصت تحریم باید خودروسازان ما روی پای خود بایستند. سال‌هاست خودروساز‌ها به یک شمع تکیه داده‌اند، تا کی می‌خواهند مانند بچه تاتی تاتی کند؟ باید بزرگ شوند. طی دو سال اخیر که خودروسازان خارجی از ایران رفته‌اند، خودروسازان ما تقریباً هویت مستقلی پیدا کرده‌اند. باید روی پای خود بایستند تا اگر در سال‌های آینده در‌های واردات باز شد، اجازه جولان به خودرو‌های خارجی در بازار ایران را ندهند.
فارس:پس شما اعتقادی به اختلاف ۱۰ درصدی قیمت خودرو در بازار و کارخانه و الزام به فروش با این اختلاف ندارید؟
مدرس خیابانی: خیر من اعتقادی ندارم.