مراد از «ذبح عظیم» در قرآن کریم چیست؟
هر کس بتواند رضای خویش را فدای رضای حق کند، حقیقت عید قربان و غایت بندگی را درک کرده است.
باشگاه خبرنگاران: فلسفه قربانی کردن، از خود گذشتگی و حد نهایی تسلیم شدن در برابر خداوند است؛ یعنی همان طور که خون قربانی را در راه خداوند می‌ریزیم، برای دفاع از حریم دین و اجرای فرامین الهی هم حاضریم از جان خود بگذریم.
عید قربان روز ذبح نفس با تیغ تقواست. قربانی کردن حیوان، نشانه ذبح جنبه حیوانی انسان است. انسان باید برای رسیدن به کمال با الهام از ایمان و تقوای حضرت ابراهیم (ع)، در راه قربانی کردن نفس و امیال دنیوی و غیر خدایی تلاش کند و در انجام اعمال خالصانه کوشا باشد.
حجت الاسلام و المسلمین امیر حسین عطاری کارشناس و پژوهشگر دینی، در گفتگو با خبرنگار حوزه قرآن و عترت گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان، با اشاره به اینکه رسیدن به مقام بندگی نیازمند گذشتن از حاجت‌های نفسانی است، گفت: همه ما انسان‌ها مسافر هستیم و برای رسیدن به لقاءالله مهمترین امر، عبودیت و سرسپردن در آستان خداوند متعال است. تا زمانی که انسان خواسته‌های نفسانی خود را در برابر خواسته‌های خداوند قربانی و خود را خالصانه به او تسلیم نکند، این لقای الهی محقق نخواهد شد.
وی درباره اینکه چرا عید قربان یکی از اعیاد بزرگ الهی است، اظهار کرد: اینکه از عید قربان به عنوان یکی از بزرگترین اعیاد نام برده شده، به جهت تحقق یافتن امری عظیم است؛ یعنی سربلند شدن در آزمون بندگی و تسلیم حق شدن. حضرت ابراهیم (ع) با تسلیم شدن در برابر امر پروردگار برای ذبح فرزند خود در آزمونی بزرگ پیروز و موفق و به عنوان نمونه کامل یک رهبر توحیدی نامش در تاریخ ماندگار شد.
اباعبدالله (ع)؛ شأن نزول آیه «وَفَدَیْنَاهُ بِذِبْحٍ عَظِیمٍ»
این کارشناس مذهبی در ادامه افزود: خداوند در سوره صافات می‌فرماید: «وَفَدَیْنَاهُ بِذِبْحٍ عَظِیمٍ»؛ ما ذبح عظیمی را فدای او کردیم. جمیع مفسرین شیعه اباعبدالله (ع) را شان نزول این آیه می‌دانند؛ زیرا ایشان در راه خدا و برای اعتلای کلمه توحید از همه هستی و حتی طفل شیرخواره خود گذشت و آن‌ها را به قربانگاه برد تا خود، یاران و اهل بیتش کشته شوند، ولی راه و مسیر الهی هموار بماند.
انواع قربانی
حجت الاسلام عطاری در ادامه به انواع قربانی اشاره کرد و توضیح داد: دو نوع قربانی وجود دارد؛ اول قربانی که برای اطعام فقرا و انفاق در راه خداست که این نوع قربانی و اطعام مستمندان نه تنها برای صاحب قربانی برکات دنیوی و اخروی دارد، بلکه موجب می‌شود فقر و گرسنگی از جامعه مسلمین برچیده و همه از نعمت‌های الهی بهره‌مند شوند. امام صادق (ع) درباره آثار قربانی کردن برای صاحبش در حدیثی می‌فرمایند: «قربانی گناهان صاحبش را می‌ریزد و باعث آمرزش او می‌شود».
وی در ادامه افزود: نوع دوم قربانی کردن به مراتب مهم‌تر و سخت‌تر از نوع اول است؛ زیرا این نوع قربانی از بین بردن خواهش‌های نفسانی در راه خداست. به این معنا که اگر کسی بتواند از مال خود در راه خدا بگذرد، قطعاً از خواهش‌های نفسانی خود هم خواهد گذشت. نکته قابل توجه در امر قربانی این است که آثار و برکات آن فقط متوجه خود انسان و موجب رشد و ترقی اوست؛ خداوند در سوره حج آیه ۳۷ می‌فرماید: «نه گوشت‌ها و نه خون‌های آن‌ها، هرگز به خدا نمی‌رسد. آنچه به او می‌رسد، تقوا و پرهیزگاری شماست». آیا در روز‌های کرونایی قربانی کردن جایز است؟
حجت الاسلام عطاری در پاسخ به این شبهه که آیا با توجه به شیوع کرونا قربانی کردن در این روز‌ها جایز است و ما می‌توانیم این فریضه الهی را انجام دهیم، گفت: باید توجه داشت که با شیوع کرونا در این روز‌های سخت باید بیشتر از گذشته قدم در این راه بگذاریم؛ زیرا که شرایط اقتصادی بسیاری از خانواده‌ها در این روز‌ها دچار بحران شده و این ویروس منحوس مشکلات زیادی را برای مردم ایجاد کرده است.
این کارشناس مذهبی به اهمیت قربانی کردن در اسلام اشاره کرد و گفت: در دین مبین اسلام انفاق و قربانی کردن به خصوص در عید قربان بسیار حائز اهمیت است. پیامبر (ص) درباره اهمیت عید قربان در روایتی می‌فرمایند: «عید قربان قرار داده شده تا با ذبح قربانی مستمندان را از گوشت قربانی سیر کنید و آنان را از این اطعام بهره‌مند سازید».
وی در پایان بیان کرد: قربانی کردن در راه خدا در عید قربان آن قدر اهمیت دارد که فرد می‌تواند از دیگران قرض کند تا این فریضه مستحب الهی را انجام دهد. در تاریخ آمده است روزی ام سلمه از رسول خدا (ص) سوال پرسید که من دارایی ندارم که با آن قربانی کنم. آیا می‌توانم برای قربانی کردن از کسی پول قرض کنم؟ پیغمبر در جواب او فرمودند: «قرض کن که وام آن پرداخت شدنی است». البته برای قربانی نیاز نیست به تنهایی پیش قدم شد بلکه می‌توان مشترک با دیگران این امر خدا پسندانه را انجام داد.