جزئیات و ابهامات بازگشایی مدارس از ۱۵ شهریور
سال تحصیلی جدید از ۱۵ شهریور آغاز می‌شود، اما هنوز ابهامات و سوالاتی برای معلمان و خانواده دانش‌آموزان مطرح است که از سوی مسئولان به خوبی روشن نشده است؛ در این گزارش به بررسی این جزئیات و ابهامات پرداخته‌ایم.
خبرگزاری تسنیم: قرار بر این است سال تحصیلی جدید از ۱۵ شهریور آغاز شود آن هم تحت هر شرایطی؛ البته وزارت آموزش و پرورش از سه سناریو رونمایی کرده که اجرای هر کدام از آن‌ها به وضعیت شیوع کرونا در روز‌های نزدیک به آغاز سال تحصیلی وابسته است.
سناریو‌های قرمز، زرد و سفید راهکار‌هایی است که آموزش و پرورش برای شروع سال تحصیلی جدید عرضه کرده است بر این اساس اگر وضعیت استانی قرمز باشد، کلاس درس دانش‌آموزان فقط در فضای مجازی برگزار خواهد شد، اما در وضعیت زرد، دانش‌آموزان سه روز هفته را به مدرسه می‌روند و سه روز دیگر آموزش مجازی دریافت می‌کنند.
در شرایط سفید هم که طبعاً کلاس‌های درس طبق روال عادی برگزار خواهد شد مثلاً دانش‌آموزان روستایی که سال تحصیلی گذشته با نسخه واحد آموزش و پرورش برای کل کشور به ناچار تعطیل شدند و از قضا یکی از گروه‌هایی که بیشترین نگرانی بابت افت یا ترک تحصیل آن‌ها وجود دارد همین گروه از دانش‌آموزان هستند، طبق گفته‌های مسئولان آموزش و پرورش برای سال تحصیلی جدید قرار نیست کاملاً تعطیل باشند.
۴۰ درصد مدارس کلاس درس حضوری دارند
وزیر آموزش و پرورش آمار این دسته از مدارس را حدود ۴۰ درصد دانسته که امکان بازگشایی و فعالیت حضوری را دارند چرا که تعداد دانش‌آموزان این مدارس کمتر از ۵۰ نفر است و می‌توان با رعایت فاصله‌گذاری کلاس‌ها را دایر کرد بنابراین روال آموزش در این مدارس به شکل عادی در جریان است.
مواردی که در بالا بیان شد به همراه فعالیت مدارس در روز‌های پنجشنبه تمام آنچیزی است که طی هفته‌های اخیر از سوی مسئولان آموزش و پرورش بازگو شده، اما هنوز جزییات بسیاری وجود دارد که به طور شفاف درباره آن‌ها صحبت نشده است.
هر چند برخی معاونان آموزش و پرورش شهر تهران معتقدند نیازی نیست جزیئیات این موارد را در رسانه‌ها بیان کنند و معلمان و خانواده‌ها هم باید این مطالب تخصصی را از مدیر مدرسه جویا شوند.
با این حال دانشگاه‌ها مشخص کرده‌اند در سال تحصیلی جدید فعالیت آن‌ها به شیوه مجازی خواهد بود و وزارت آموزش و پرورش از سه سناریوی قرمز، زرد و سفید خبر می‌دهد که نحوه اجرای هر کدام از آن‌ها در روز‌های نزدیک به آغاز سال تحصیلی مشخص خواهد شد بنابراین هنوز برای خانواده‌ها به طور دقیق روشن نیست، آیا فرزندشان سال تحصیلی جدید کاملا باید با آموزش مجازی دروس را فرا بگیرد یا اینکه به مدرسه خواهد رفت؟
ابهامات خانواده‌ها و معلمان برای سال تحصیلی جدید
یا این مسئله که اگر قرار به حضور فیزیکی دانش‌آموزان در مدارس باشد حتی به میزان سه روز در هفته آیا ساعات حضور آن‌ها همانند گذشته است یعنی زنگ‌های ورزش و تفریح برقرار است یا اینکه میزان ساعت هر درس در حالت حضوری کاهش خواهد یافت؟
مدارس روز‌های پنجشنبه چگونه باز می‌شوند؟
بازگشایی مدارس در روز‌های پنجشنبه نیز از جمله مواردی است که درباره آن سؤالاتی البته بیشتر از سوی معلمان مطرح می‌شود مثلاً اگر قرار است روز‌های پنجشنبه در مدارس حاضر شوند، آیا قرار است حق‌التدریس بیشتری به آن‌ها تعلق بگیرد؟ آیا آموزش و پرورش قادر به تأمین حق‌التدریس برای این موضوع خواهد بود؟
با این حال خبر‌هایی شنیده می‌شود که شاید مدارس تهران روز‌های پنجشنبه دایر نشوند.
معلمان این موضوع را هم می‌گویند که باید تکلیف آن‌ها از الان مشخص باشد تا بدانند آیا قرار است دروس کاملاً به صورت مجازی آموزش داده شود یا خیر، تا در این فرصت تعطیلات به تهیه فیلم، پاورپوینت و سایر موارد مورد نیاز برای تدریس مجازی اقدام کنند، آن‌ها معتقدند باید زودتر تکلیف را مشخص کنند تا مدارس و معلمان در مناطق قرمز آمادگی داشته باشند و برنامه‌ریزی صحیح کنند.
ابهامات آموزش مجازی، مشکلات شاد حل می‌شود؟
موضوع دیگر به بحث آموزش مجازی دانش‌آموزان مربوط است؛ اگر قرار است بستر آموزش دانش‌آموزان در سامانه شاد باشد، آیا اشکالاتی که سال تحصیلی قبل وجود داشت، رفع شده است؟ و امکان ارتباط تصویری بین معلم و دانش‌آموزان در کلاس درس مجازی برقرار خواهد بود؟ آیا برای سال تحصیلی جدید به مدارس آزادی عمل بیشتری برای تدریس مجازی در بستر نرم‌افزار‌های مختلف داده می‌شود؟
هشدار دو نظرسنجی درباره عدم رضایت از کیفیت آموزش‌های مجازی
برای افزایش کیفیت آموزش‌های مجازی چه تدابیری اندیشیده شده است؟ طبق نظرسنجی که آموزش و پرورش شهر تهران بر روی سایت خود قرار داده است با این موضوع که "آیا میزان اثربخشی کمی و کیفی آموزش‌های مجازی مورد رضایت شماست؟ " از میان یک هزار و ۱۸۲ نظر دهنده، ۷۸ درصد گفته‌اند خیر و ۲۲ درصد گفته‌اند بله.
همچنین مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری چند وقت قبل درباره میزان رضایت خانواده‌ها از آموزش‌های مجازی سال تحصیلی که گذشت بررسی انجام داد و این پرسش مطرح شد؛ اگر دانش‌آموز هستید و فرزندتان به مدرسه می‌رود به این سؤال پاسخ دهید، در چه نوع مدرسه‌ای تحصیل می‌کند و بازدهی آموزش مجازی و از راه دور مدرسه فرزندتان را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
در این نظرسنجی ۲۱ هزار و ۹۳۵ نفر شرکت کردند که ۴۶ درصد گفتند، مدرسه دولتی و ضعیف، ۱۸ درصد مدرسه دولتی و متوسط، ۱۲ درصد مدرسه دولتی و خوب، ۱۰ درصد مدرسه غیردولتی و ضعیف، ۷ درصد مدرسه غیردولتی و متوسط و ۷ درصد مدرسه غیردولتی و خوب را ثبت کردند.
نتایج این نظرسنجی‌ها می‌تواند هشداری برای مسئولان باشد درباره وضعیت کیفیت آموزش‌های مجازی و عدم رضایت بیشتر شرکت‌کنندگان در این نظرسنجی‌ها از آموزش مجازی ارائه شده توسط مدارس؛ بنابراین نیاز است مسئولان با بررسی نقاط ضعف، برای حل آن در سال تحصیلی جدید گام بردارند.
دردسر‌های هزینه اینترنت
هزینه‌های اینترنت در آموزش‌های مجازی موضوع مهم دیگری است که با توجه به دشواری‌های اقتصادی که بیشتر خانواده‌ها درگیر آن هستند، نمی‌توان از آن چشم‌پوشی کرد البته اینترنت شاد سال تحصیلی گذشته در تاریخ "۲۸ اردیبهشت" و تقریباً روز‌های پایانی آموزش مجازی، رایگان شد و برای سال تحصیلی جدید وزیر آموزش و پرورش گفته است، با توجه به رایزنی‌های انجام‌شده قصد داریم آن را رایگان کنیم.
به هر حال بحث رایگان شدن اینترنت شاد موضوع بسیار مهمی است که نیاز است وزارت ارتباطات توجه ویژه‌ای به آن داشته باشد چرا که تأمین هزینه‌های اینترنت برای بسیاری از دانش‌آموزان و معلمان دشوار است.
جرقه ترک تحصیل زده می‌شود اگر.
تأمین زیرساخت‌های لازم برای دانش‌آموزانی که به ابزار‌های مورد نیاز برای آموزش مجازی، دسترسی ندارند از سایر مسائلی است که برای سال تحصیلی جدید باید مورد توجه قرار گیرد و اگر جز این باشد، عده‌ای از دانش‌آموزان که شاید حتی در حاشیه شهر‌های بزرگ هم زندگی کنند، از جریان آموزش حذف خواهند شد و همین موضوع جرقه ترک تحصیل آن‌ها و پیوستن به بازار کار را خواهد زد!
در همین رابطه، رضا نهضت به عنوان یک معلم معتقد است که در روش آموزش مجازی به کلاس‌های درس آنلاین نیاز است تا معلم و دانش‌آموز به شیوه تعاملی و رو در رو با یکدیگر در تماس باشند؛ در سال تحصیلی گذشته برخی مدارس که توانمند‌تر بودند از شیوه‌های مختلفی برای آموزش مجازی استفاده کردند، آموزش و پرورش باید به مدارس اختیار بدهد تا با استفاده از خلاقیت‌ها و توانمندی‌های خود، آموزش مجازی دانش‌آموزان را پیگیری کنند.
ضبط فیلم از آموزش معلمان
این معلم معتقد است که مدارس می‌توانند از روش آفلاین و فیلم‌های آموزشی برای دانش‌آموزان استفاده کنند یعنی مدارس با ضبط فیلم از تدریس معلم آن را در اختیار دانش‌آموزان قرار دهند و در شبکه شاد به شیوه آنلاین برای رفع اشکال اقدام کنند.
او می‌گوید: مسئولان آموزش و پرورش باید بدترین حالت را در نظر بگیرند یعنی اینکه ممکن است دانش‌آموزان سال تحصیلی آینده را هم به طور کامل مدرسه نروند و برای این شرایط برنامه‌ریزی کنند و ملزومات لازم برای آموزش مجازی را در اختیار بگذارند. وزارت آموزش و پرورش باید توان خود را به مدارسی متمرکز کند که توانمندی و امکانات لازم را برای آموزش مجازی ندارند و اجازه بدهند مدارس توانمند مسیر خود را پیش بروند، برای مدارس نیازمند حمایت نیز باید تجهیزات لازم مانند دوربین فیلمبرداری یا حتی موبایل برای دانش‌آموزانی که توانایی خرید آن را ندارند تأمین شود.
احمد بنی‌اسدی؛ دانشجوی دکترای علوم تربیتی نیز درباره ضرورت اعلام تدابیر و برنامه‌های آموزش و پرورش برای آموزش دانش‌آموزان با توجه به شرایط مختلف کرونایی اظهار کرد: از زحمات معلمان و آموزش و پرورش در طول مدت شیوع کرونا و ورود به آموزش مجازی تشکر می‌کنم و این نقد‌ها از جهت دلسوزی و همراهی است تا با کاستی مواجه نشوند.
او می‌گوید: به نظر می‌رسد هم‌اکنون آموزش و پرورش منتظر است تا ببیند ستاد ملی مقابله با کرونا چه می‌گوید، در ماه‌های اسفند و بهمن بار‌ها شنیدیم که اعلام شد وضعیت در اردیبهشت رو به بهبودی می‌رود، اما هم‌اکنون مرداد ماه است و تعداد متوفیان کرونا در برخی روز‌ها از اسفند و فروردین هم بیشتر است و با این وضعیت به نظر می‌رسد در مهر ماه هم نتوانیم کلاس درس حضوری داشته باشیم؛ در چنین شرایطی بسیار مهم است که مشخص شود سناریو‌های آموزش و پرورش برای سال تحصیلی جدید چیست و بر روی چه بستری سرمایه‌گذاری کرده است بنابراین نیاز است این وزارتخانه تا حدودی اختیارات آموزشی را از ستاد ملی کرونا دریافت کند.
در ابهام نگه‌داشتن خانواده‌ها قابل قبول نیست
این دانشجوی دکترای علوم تربیتی گفت: نیاز است خانواده‌ها را آماده کنیم تا برای آن‌ها مشخص باشد که ممکن است در سال تحصیلی جدید کلاس درس حضوری برگزار نشود و امکانات در اختیار و وضعیت خود را بررسی کنند، اینکه آموزش و پرورش خانواده‌ها را در حالت ابهام نگه می‌دارد و آن‌ها نمی‌دانند قرار است وضعیت سال تحصیلی جدید به طور مشخص چگونه باشد، آیا مدارس کاملاً دایر خواهند بود یا اینکه کلاس درس حضوری نخواهیم داشت، وضعیت مناسبی نیست چرا که خانواده‌ها تا فرصت بازگشایی مدارس می‌توانند تدابیر لازم را برای فراهم کردن امکانات و وضعیت مناسب تحصیل فرزندشان به شیوه آموزش مجازی تدبیر کنند.
بنی‌اسدی معتقد است که آموزش و پرورش نباید فرصت تابستان را از دست بدهد و بحث آموزشی را تعطیل کند به عنوان مثال می‌توانند در سامانه شاد فعالیت‌ها را انجام دهند، جمعیت زیادی از دانش‌آموزان همچنان در خانه هستند و برای مرور درس‌ها و حتی پیش‌نیاز‌های سال تحصیلی جدید می‌توان از ظرفیت شاد بهره برد و این موارد را در اختیار دانش‌آموزان و معلمان قرار داد؛ می‌توان با اختیار معلم و دانش‌آموز آن‌ها را فعال نگه داشت و در فضایی که نمره و ارزیابی مطرح نیست، دانش‌آموزان را آموزش داد.
این دانشجوی دکترای علوم تربیتی می‌گوید: امروزه در برنامه درسی بر "الگو‌های بازی‌سازی" تأکید می‌شود و آموزش و پرورش می‌تواند به طراحی‌های نوآورانه روی بیاورد و دغدغه خانواده‌ها را کم کند در آموزش معلمان هم می‌تواند ارتباط با معلمان را مداوم‌تر کند تا آن‌ها و خانواده‌ها برای اول مهر سردرگم نشوند؛ آموزش و پرورش باید این حالت ابهام را کمرنگ کند، چه ایرادی دارد به خانواده‌ها بگوییم به احتمال زیاد سال تحصیلی جدید مدارس را به‌صورت حضوری نداریم در این شرایط برای آموزش و پرورش هم مشخص خواهد شد چه تعداد از دانش‌آموزان به آموزش مجازی دسترسی ندارند.
بنی اسدی با اشاره به نکات بالا می‌گوید: گام نخست باید مشخص شدن وضعیت خانواده‌ها درباره این موضوع باشد که سال تحصیلی جدید کلاس درس حضوری نخواهیم داشت و در گام دوم باید آمایشی رفتار کرد چرا که وضعیت مدارس خاص قابل قیاس با مدارس جنوب تهران و مناطق محروم نیست.
کلاس اولی‌ها را دریابید
این دانشجوی دکترای علوم تربیتی با اشاره به اهمیت وضعیت دانش‌آموزان کلاس اولی در سال تحصیلی جدید بیان می‌کند: دانش‌آموزان پایه اول باید به‌صورت ویژه مورد توجه باشند این دانش‌آموزان در سال تحصیلی گذشته از اسفند ماه به مدرسه نرفتند و مشخص نیست آموزه‌های سال نخست را چقدر مطابق با برنامه‌ریزی آموزش و پرورش دریافت کردند، نکته تهدید‌کننده برای آن‌ها این است که، چون آموزش را در سال اول به اتمام نرساندند مشخص نیست در وضعیت مطلوبی برای ورود به پایه دوم هستند یا خیر و اهمیت آن از این جهت است که در درازمدت دچار چالش‌های جدی در برابر برنامه درسی سال‌های تحصیلی بالاتر می‌شوند.
او بیان می‌کند: این مسئله برای کلاس اولی‌های سال تحصیلی جدید هم تکرار می‌شود و اگر برنامه‌ریزی دقیقی نباشد، چالش کلاس اولی‌ها را خواهیم داشت بنابراین نیاز به برنامه‌ریزی و طرح‌های جدیتری است.
آموزش و پرورش کنشگرانه رفتار کند نه منفعلانه
او ادامه می‌دهد: حتی در برخی شهر‌ها می‌توان تمهیداتی را فراهم کرد تا دانش‌آموزان به‌صورت حضوری با رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی بعضی روز‌ها به مدرسه بیایند و برنامه درسی را مرور کنند، در سال تحصیلی جدید آموزش و پرورش باید کنشگرانه رفتار کند نه منفعلانه؛ رفتار منفعلانه می‌تواند به این دلیل باشد که آموزش و پرورش همه چیز را منوط به ستاد ملی کرونا کرده است، اما ستاد ملی مقابله با کرونا قرار است چتر فراگیری ایجاد کند تا مشاغل مختلف کار خود را انجام دهند و اگر ستاد کرونا بگوید مدارس نمی‌توانند دایر باشند، آموزش و پرورش چه خواهد کرد؟ نیاز است در فرصت باقی مانده تا شروع سال تحصیلی جدید این وزارتخانه کنشگرانه رفتار کند و برنامه‌ها و طرح‌های خود را ارائه دهد تا نقد و بررسی شود.
آموزش و پرورش برنامه‌هایش را برای نقد و بررسی ارائه دهد
بنی اسدی با اشاره به ضرورت ارائه برنامه‌های آموزش و پرورش بیان می‌کند: در سال تحصیلی گذشته آموزش و پرورش فرصتی برای بررسی نداشت و ناگزیر به استفاده از شاد بود، اما برای سال تحصیلی جدید فرصت دارند و باید در این بازه زمانی، فراخوان داده و الگو‌های موجود را دریافت، بررسی و برنامه‌ریزی کنند اگر این رفتار‌ها را نداشته باشند سال تحصیلی جدید باز هم دچار مشکل و آسیب خواهند شد.
او می‌گوید: در خبر‌ها آمده است ژاپن مدارس خود را دایر کرده است و این الگوی خوبی است تا آموزش و پرورش ایران نیز از طریق مطالعات تطبیقی بررسی کند که نظام آموزش و پرورش ژاپن چه اقداماتی را برای بازگشایی مدارس انجام داده است؛ آموزش و پرورش باید برنامه‌ها و طرح‌های پیشنهادی خود برای آموزش مجازی و حضوری را ارائه و در معرض نقد و بررسی قرار دهد و نظر خانواده‌ها، کارشناسان دانشگاهی و تکنولوژی آموزشی و معلمان را بگیرد.