لزوم طراحی مدل زندگی اجتماعی و اقتصادی در شرایط دوام کرونایی
جامعه ایران در دوران کرونا باید بپذیرد که در انتظارات و اولویت‌هایش حتی سبک زندگی خودش تجدید نظر کند. گرچه ملت در این چند ساله دولت ناکارآمدی را تجربه کرده است؛ اما در این شرایط باید روح امید و همدلی مقابله با این خطر را فراهم کرد.
خبرگزاری فارس: یادداشت میهمان - محمد عباسی وزیر اسبق تعاون: روزهای اولی که جهان با ویروس COVID-19یا همان کرونای مشهور مواجه گردید،کسی فکر نمی کرد که جوامع انسانی مخصوصا کشورهای مدعی پیشرفت و تکنولوژی قرن بیست و یک اینچنین مستاصل و بیچاره، فقط دور شدن از هم را نسخه بپیچند. محاسبات علمی مطرح شده گویای آن است که فقط پنج گرم ویروس کرونا می تواند ده میلیون انسان را مبتلا کند.به تعبیر دیگر فقط همین چند گرم، جهان مدعی امروز را بهم ریخته است.حال با وجود عجز موجود ثروت و دانش بشری چه باید کرد. شاید قرار است تلنگری باشد به همه مدعیان عصر جدید.با شرایط پیش آمده هیچ کس نسبت به سرنوشت چند روز حتی چند ساعت آینده خودش مطمئن نیست. شاید برای عده ای در شرایط بیماری و مرگ نصیحت شنیدن منطقی تلقی نگردد.اما خوب است که همه ما تاملی نسبت به جایگاه بشری خود و محاسبه ای نسبت به عملکرد های فردی و اجتماعی داشته باشیم.با وجود اینکه انسانهای موحد کره زمین مخصوصا مسلمین و مردان و زنان مومن زمانه سعی کرده اند به دعا و نیایش متوسل شوند،اما به نظر می رسد خیلی از ماها هنوز به این نقطه عبرت گیری و محاسباتی نفس نرسیده ایم. زیرا همچنان اندیشکده های تولید برنامه های ظالمانه بر علیه بشریت به دستور قدرتهای بزرگ جهان مشغول طراحی فساد و ظلم و خیانتند.هنوز هم کثیری از انسانها مشغول چپاول و خون ریزی و ایجاد جنگ و بی خانمانی دیگرانند.به نظر نمی رسد عنصر طمع و حرص برای ثروت اندوزی های ناثواب کاهش یافته باشد. حتی در این شرایط بحرانی و اتفاقا با استفاده از شرایط آن عده ای مشغول چپاول و احتکار و قحطی مصنوعیند.در حالی که همه می دانند این بلیه ها غنی و فقیر نمی شناسد. دانشمندان و ملتهای دلسوزی هستند که بدنبال فراهم کردن و اختراع روش درمان قطعی و واکسن پیشگیری آن هستند و حتی نظام سرمایه داری غربی تلاش دارند با در اختیار گرفتن واکسن آن شرایط جدیدی را در چپاول ملتهای گرفتار فراهم کنند.اما تا این لحظه کسی نتوانسته سخن اطمینان بخشی را در پیشگیری و رهایی از این وضعیت فراهم کند. در ماه‌ها و روزهای اول شروع کرونا خیلی‌ها تصور موقتی بودن حضور این ویروس خطرناک را داشتند و در جاهایی هم سعی کردند با نشان دادن شرایط سخت عادی سازی فشار روانی جامعه را کاهش دهند.بعضی از دولتمردان جهان مانند ترامپ و حتی نخست وزیران انگلیس ،برزیل و...بدون ارزیابی دقیق علمی و محاسبه خطرات بعدی آن قبل از کاهش سرعت شیوع کرونا جدی نبودن واگیری آن را ادعا کردند و بعضی آزادسازی کسب و کار را در مشاغل اجتماعی سرعت دادند که خود موجب سرعت موج جدیدی از جریان کرونا در کشورها گردید. بعضی از روش های درست مقابله با این ویروس مانند به کارگیری ماسک در بیرون و مجامع عمومی هم در ابتدا از خوف سوء استفاده عده ای و افزایش نگرانی هزینه مردم در اثر کمبود ماسک و افزایش قیمت آن موجب شد که از این مسئله جدی گرفته نشود. با اینحال دوام این وضعیت به ناچار شرایطی مانند کاهش ارتباطات انسانی را ایحاد کرده است شرایط موجود علاوه بر تهدیدات جانی و سلامتی ملت های جهان، شرایطی را فراهم کرده که همزمان دو بخش مهم اقتصادی یعنی تولید و توزیع را در مبادلات اجتماعی با مشکل مواجه نماید.بخش توزیع با بکارگیری روشهای دیجیتالی و حتی خرید از طریق موبایل سعی کرده است شرایط جایگزینی را ایجاد کند.اما بخش تولید و اساساً جریان اشتغال با دوام این وضعیت، همچنان در هاله‌ای از ابهام به سر می‌برد و برنامه‌ریزان نظام کارآفرینی هم منتظر عادی شدن شرایط حتی توقف خطر این ویروس مزاحم امروزیند. اینکه چقدر زمان لازم است تا شرایط عادی شود کسی نمی داند. به هر حال جامعه ایران هم در حال حاضر مانند بسیاری دیگر از جوامع با این ابتلای دوگانه سلامت و اقتصاد مواجه هست که باید مدیران اجتماعی و متولیان امر به همراه خانواده‌ها ابتدا فهم مشترکی نسبت به برخورد صحیح آن پیدا کنند.
بعد از ضرورت ایجاد امید و روحیه کافی،اولین مساله در این امر درکی است که باید نسبت به دوام ویروس و خطرات آن برای مدتی نامعلوم ایجاد شود. پس جامعه باید آماده باشد که اگر بخواهد برای مدت هایی که معلوم نیست با این خطر زندگی کند،چه تدابیر لازم و ضروری خانوادگی و اجتماعی را باید اتخاذ کند. در این مبحث ضمن ایجاد آمادگی‌های اورژانسی بیماران و تجهیز بیمارستانها و مراکز درمانی مختص این امر، وزارت بهداشت و کادر درمانی دلسوزخط مقدم این جریان نباید احساس تنهایی کنند.توجه به عنصر روانی (psychilogic) برای بیماران و کادر درمانی وکاهش فشار روحی و روانی جامعه در این وضعیت اقدامی است عقلانی و لازم. برکسی پوشیده نیست که در چنین وضعیت هایی تقویت روحیه ایمانی و توسل و دعا می تواند دوام و قوام روحی جامعه را تقویت کند که دانشمندان غیر مذهبی هم اثر این حقیقت را نتوانستند انکار کنند. رهبر انقلاب اسلامی در توصیه‌ای در این رابطه ضمن توجه و رعایت به اصول علمی و پزشکی مقابله با این ویروس ، جامعه را به توسل و توجه به پروردگار فراخواندند فرمودند: "البته این بلا آنچنان بزرگ نیست و بزرگ‌تر از آن نیز وجود داشته است اما بنده به دعای برخاسته از دل پاک و صاف جوانان و افراد پرهیزگار برای دفع بلاهای بزرگ بسیار امیدوارم، چرا که توسل به درگاه خداوند و طلب شفاعت از نبی مکرم اسلام و ائمه بزرگوار می‌تواند بسیاری از مشکلات را برطرف کند".ایشان دعای هفتم صحیفه سجادیه را به عنوان دعایی بسیار خوب و خوش‌مضمون که می‌توان با این الفاظ زیبا و با توجه به معانی آن با پروردگار سخن گفت یادآوری نمودند اما همانطور که گفته شد در کنار تهدید اجتماعات انسانی به لحاظ سلامتی مخاطرات اقتصادی پیش آمده نگرانی عمده ای است که همه جوامع از جمله ملت ایران با آن مواجه هست. خانواده‌هایی که در این جریان با آسیب های عملی مواجه شده و مشاغل شان از دست داده اند. تا کنون از طرف دولت اقداماتی ولو کم اثر انجام گرفته است. در این شرایط وزارت بهداشت توانسته بخوبی ایفای نقش کند که انصافا جای تقدیر دارد. با تاکید و دستورات دلسوزانه رهبری عزیز قرار گاه بهداشتی و درمانی نیروهای مسلح تشکیل گردید.همین تاکیدات معظم له در استفاده از ظرفیت های نهادهای انقلابی مانند سپاه ، بسیج، بنیاد مستضعفان، ستاد اجرایی و کمیته امداد موجب شد مدیران و تصمیم گیرندگان آن تمام همت خود را در یاری رسانی آسیب دیدگان این امر معطوف کنند.استفاده از ظرفیت های مومنانه،جهادی و مردمی با فرمایشات رهبری تحت عنوان"رزمایش مواسات" کانون توجه مردم مخصوصا نیروهای جهادی قرار گرفته است.برداشت مردمی این اقدامات نهادی و مردمی یعنی اینکه ملت با پشتوانه ای اصولی و انقلابی ایستاده و مقاومت خواهد کرد.قطعا درک این حمایت ها جامعه را امیدوار نگه می دارد.اما باید بدانیم که چنانچه تا کنون این ویروس خودس را نشان داده است،ممکن است دوامی اشکار و پنهان و حتی با تغییر عملکردی پیدا کند.پس لازم است همه تاکیدات رهبری انقلاب علاوه بر مراقبت از جان مردم و رعایت پروتکلهای بهداشتی توسط آحاد جامعه و سازمانها و مجامع و عنصر امیدواری مردم، باید درک صحیح و گسترده ای از چگونگی مقابله با این ویروس ایجاد گردد که البته نقش بی بدیل و تلاشهای قابل دفاع رسانه ملی در این امر بر کسی پوشیده نیست.ضمن تقدیر و قدرشناسی از افرادی که در خط مقدم مقابله با این خطر هستند، تقویت مسئولیت پذیری .تعهد انسانی و دینی روشهای جهادی و فداکاری و ایثار در جامعه بخصوص کادر درمانی کشور ضروری است. این شرایط موضوعی نیست که مختص جامعه ایران باشد همه ملتها سعی در مقابله با آن را دارند. ملت ایران باید در این آزمایش اجتماعی مانند گذشته موفق عمل کند .شرایط نشان می دهد که فعلا این وضع ادامه دارد. جامعه باید بپذیرد که در انتظارات و اولویت‌هایش حتی سبک زندگی خودش تجدید نظر کند. گرچه ملت ایران در این چند ساله دولت ناکارآمدی را تجربه کرده است؛اما در این شرایط باید روح امید و همدلی مقابله با این خطر را فراهم کرد. مخصوصا اینکه رعایت فاصله اجتماعی با عنوان یک از راهکارهای مورد توجه حتماً منجر به کاهش برخی از مشاغل و فعالیت‌های اقتصادی شده است. کاهش تقاضای مصرف و پایین بودن تقاضای مصرف داخلی در مجموع به کاهش نولید داخلی خواهد انجامید. آیا میشود با شرایط جدید دوره بازگشتی را برای معیشت آسیب‌دیدگان شغلی فراهم کرد. باید توجه کارآفرینان، دانشگاه‌ها و سایر اندیشمندان به سمت راهکارهای راهبردی بهبود شرایط جدید برای کسب و کار جلب شود.چون بدیهی است که این شرایط در عرصه اقتصادی جامعه را با رکود شغلی و اقتصادی مواجه خواهد کرد.
لذا باید اصل تاب آوری نظام کسب و کار مورد تقویت قرار گیرد. در این بستر می توان استراتژیهای لازم از جمله تغییر الگوهای تولیدی و کسب و کار، نوسازی مدل کسب و کار، تقویت صندوق های سرمایه گذاری مانند صندوق ضمانت سرمایه گذاری تعاون/ صندوق ضمانت سرمایه گذاری صنایع کوچک، استمهال بانکی برای شرکت های تولیدی و مراکز کسب و کار، متنوع کردن ریسک. و حتی بکارگیری ترکیبی از راهکارهای پولی و حمایتی و تقنینی در مجموع به تدوین استراتژیهای جدید کسب و کار پرداخت تا جریان پایدار سازی و تداوم عملیاتی کسب و کاری محقق گردد. یکی از راهکارهای مهم در این عرصه که با مدلهای اجتماعی ایران تطبیق دارد توجه جدی و حمایت از بخش کشاورزی و ایجاد رونق مدلهای کسب و کار خانگی است که ضمن کمک به خودکفایی داخلی در همه عرصه های مورد نیاز از جمله تولید محصولات استراتژیک موثر و ریسک نیازمندی کشور را به واردات کاهش خواهد داد. در نهایت تمرکز ساختاری قانونمند و هم افزایی همه ظرفیت های اجرایی، تقنینی و نهادی برای ایجاد قابلیت های عملیاتی و تحقق کارآمدی مدیریتی در حل مشکلات در این دو گانه سلامت و اقتصاد و فراهم کردن بسترهای پیش گفته لازم و ضروری است.