دست پرِ سپاه در حراست از خلیج فارس +تصاویر

خبرگزاری تسنیم: در حدود یک ماه پیش 112 فروند شناور و تجهیزات دریایی در انواع مختلف به نیروی دریایی سپاه تحویل داده شد. این برنامه یکی از بزرگترین برنامه های تحویل انبوه به نیروهای نظامی کشور بود.

شناورهای تندرو بر اساس نیاز صحنه عملیات در دوران جنگ تحمیلی به سازمان رزم سپاه افزوده شدند و خیلی زود با نشان داد اثر بخشی خود در مقابل ناوگان دشمن در محیط خلیج فارس و تنگه هرمز، جای پای خود را در راهبردهای این نیرو محکم کردند.

قایق های تندرو دارای چند ویژگی هستند که مجموعاً سبب اثربخشی آنها در توان رزم نیروی دریایی سپاه در مقابله با ناوگان دشمن شده است. ابعاد کوچک که سبب سهولت اختفاء و حمل و نقل و نیز کاهش هزینه های مختلف می شود، چابکی یا قابلیت مانور بالا که موجب دستیابی به قابلیت های حرکتی مطلوب در این شناورها شده و ویژگی اصلی که سرعت حرکتی بالای آنها است.

این سرعت بالاتر سبب می شود تا چه در زمان رسیدن به منطقه مأموریت و چه در طی حمله به شناور دشمن، قایق تندرو به زمان کوتاه تری برای عملیات خود نیاز داشته باشد.

مجموع این عوامل سبب شد تا راهبرد استفاده از شناورهای پرسرعت در نیروی دریایی سپاه سبب در اختیار گرفتن منطقه توسط این نیرو و تلاش و برنامه ریزی برای تغییر راهبرد ناوگان فرامنطقه ای در خلیج فارس شود. امری که خود دارای ابعاد مختلف بوده و از هدف این مطلب خارج است.

در ابتدای کار، قایق های تندرو سپاه تنها به راکت های سبک و تیربار مجهز بودند و تعدادی نیز با مأموریت مین ریزی در دریا تغییر یافته بودند اما با پیشرفت صنعت دفاعی کشور در سالهای پس از جنگ تحمیلی، قایق های موشک انداز، اژدرافکن و حتی قایق های تندرو بدون سرنشین مجهز به راکت های سنگین نیز در داخل کشور به تولید رسیده و تحویل نیروی دریایی سپاه شدند.

یک نمونه از شناورهای موشک انداز در اختیار نیروهای مسلح به نام سی-14 در حال شلیک موشک نصر

شناورهای تحویل داده شده در اوایل خرداد ماه 1399 با توجه به تعداد بسیار زیاد خود، مورد توجه ناظران خارجی قرار گرفته و با تحلیل تصویر ماهواره ای این رویداد اقدام به بررسی انواع و تعداد شناورهای مذکور کردند.

این شناورها در چند دسته قابل تقسیم بندی هستند که سرعت بالا ویژگی مشترک تمامی آنها است. شناورهایی با قابلیت های حرکتی و مأموریتی مختلف که شامل شناورهای گشتی، شناورهای تهاجمی راکت انداز، شناور راکت انداز با قابلیت حمل نیرو و قایق های موشک انداز در دو نوع تک بدنه و دو بدنه عمده این شناورها را شامل می شدند.

غیر از آنها، تعدادی زیردریایی حمل غواص و قایق پرنده اثر سطحی باور نیز در میان تجهیزات تحویل داده شده حضور داشتند.

اغلب شناورهای تندرو مذکور روی کفی تریلر مستقر بودند که برای قابلیت جابجایی روی زمین و انتقال به مناطق مختلف، قابلیت لجستیکی مناسبی ایجاد می کند.

تصویر ماهواره ای از محل تحویل بیش از 100 شناور جدید به نیروی دریایی سپاه

زیردریایی های حمل غواص که به آنها زیردریایی مرطوب نیز گفته می شود در واقع وسیله ای است که با استفاده از نیروی رانش موتور آن دو نفر غواص می توانند به مسافت های دور بدون صرف انرژی شنا کردن با بدن خود برسند. در این زیردریایی اکسیژن کافی و برخی تجهیزات مسیریابی نیز قرار داده شده است.

زیردریایی های حمل غواص در تحویل اخیر به نیروی دریایی سپاه

تجهیزات داخلی یک نمونه از زیردریایی های حمل غواص ساخت داخل به نام السابحات

یکی از جنبه های مهم در مراسم 8 خرداد 1399، نمایش رسمی اولین نمونه از زیردریایی های بدون سرنشین بزرگ سپاه بود.

پیش از این، انواع مختلفی از شناورهای بدون سرنشین شناسایی ابعاد کوچک در نیروهای دریایی ارتش و سپاه در حال خدمت بود اما برد و میزان تجهیزات قابل حمل این نمونه ها بسیار محدود است.

زیردریایی بدون سرنشین بزرگ سپاه که به مرحله حرکت در آب رسیده هرچند در مراسم مذکور توسط نفر در حال کنترل بود اما نشان می داد که به مرحله مهمی از توسعه خود خصوصاً در زمینه سازه و بدنه و سامانه رانش رسیده است.

طول این زیردریایی در حدود 15 متر قابل تخمین است. انواع مأموریت های شناسایی و رزمی با این رده از زیردریایی ها در محدوده های قابل توجهی از سواحل کشور قابل انجام است.

نمایش حرکت نمونه در حال توسعه زیردریایی بدون سرنشین نیروی دریایی سپاه

قایق پرنده باور نیز که از مشهورترین تجهیزات نیروی دریایی سپاه است با استفاده از خاصیت اثر سطح و طراحی ویژه قابلیت پرواز بر فراز آب را در ارتفاع کم و با سرعت بسیار بالاتر از قایق های تندرو دارد.

این قایق پرنده برای مأموریت های شناسایی و گشتی طراحی شده و توسعه نمونه های مسلح آن نیز ممکن است در دستور کار متخصصان دفاعی کشور باشد.

قایق پرنده باور در جلوی تصویر در مراسم تحویل انبوه شناورهای جدید به نیروی دریایی سپاه

به گفته فرمانده نیروی دریایی سپاه، در مجموع 112 فروند شناور در مراسم اخیر به نیروی دریایی سپاه تحویل داده شد. در تصویر ماهواره ای منتشر شده توسط رسانه های خارجی، 10 شناور گشتی کوچک، 32 فروند قایق تندرو راکت انداز با قابلیت حمل نیرو، 42 فروند قایق تندرو هجومی راکت انداز در چند نوع و 9 فروند قایق تندرو موشک انداز، انواع اصلی شناورهای تحویل داده شده را شامل می شوند.

شناور راکت انداز با قابلیت حمل نیرو که از رده عاشور و با نام RIB-33 شناخته می شود یکی از پرتعداد ترین شناورهای تندرو سپاه است.

این شناور دارای 10 متر طول، 2.7 متر عرض، 0.6 متر آبخور، 2 موتور 350 اسب بخاری، قابلیت حمل 8 سرنشین و توان رسیدن به سرعت 55 گره دریایی معادل حدود 102 کیلومتر بر ساعت است. راکت انداز 11 لوله 107 میلیمتری، تیربار 12.7 میلیمتری و یک رادار دریایی از جمله تجهیزات موجود روی این قایق تندرو است.

تعدادی از شناورهای ریب-33 یا عاشورا-33 در مراسم تحویل انبوه خرداد 1399

قایق های گشتی پرسرعت رعد مجهز به دو موتور خارج از بدنه قدرتمند احتمالاً 250 اسب بخار با سرعت دریانوردی 55 گره دریایی و طول بدنه 7.5 متر که برای مأموریت های گشت دریایی با برد دریانوردی قابل توجه توسعه یافته اند از دیگر شناورهای تحویل داده شده به نیروی دریایی سپاه در خرداد 1399 بودند.

از جهت قابلیت دریامانی، این شناور قابلیت حضور در آبهای اقیانوسی را نیز دارد که از ویژگی های برتر این شناور بومی محسوب می شود.

در سال های گذشته نیز در فواصل زمانی چند ساله، شاهد تحویل چندین فروندی شناورهای جدید خصوصاً از نوع موشک انداز بوده ایم. شناورهای خانواده IPS-16 در دو نوع JM-16 و JTM-16 که اولی قابلیت شلیک موشک های کروز را داشته و دومی علاوه بر آن، اژدرهای برد کوتاه را نیز شلیک می کند، پرتعدادترین شناور تندرو موشک انداز در نیروی دریایی سپاه هستند که در چند مرحله در اسفند 1386، شهریور 1389، اسفند 1394 و در تحویل اخیر در خرداد 1399 به نیروی دریایی سپاه تحویل داده شده اند.

بدیهی است با توجه به استهلاک بالاتر شناورهای گشتی و هجومی و حمل نیرو که در تمامی مأموریت های نیروی دریایی سپاه به صورت روزانه حضور دارند، تعداد بیشتری از شناورهای جدید را در یک تحویل انبوه به خود اختصاص دهند.

قایق تندرو JTM-16 در مراسم تحویل اسفند 1386

قایق تندرو JM-16 در تحویل شهریور 1389

شناورهای تندرو از رده IPS-16 در تحویل اسفند 1394

علاوه بر خانواده شناورهای IPS-16 شناور تندرو IPS-18 نیز در شمار تولیدات صنعت دفاعی کشور قرار دارد که به صورت حامل موشک های کروز برد بلند در نیروی دریایی سوریه مشاهده شده و یک نسخه اژدرافکن از آن در نیروی دریایی سپاه در حال خدمت است.

شناور موشک انداز تندرو JM-18 از تولیدات صنایع دفاعی ایران در اختیار نیروی دریایی سوریه و در حال حمل و شلیک موشک کروز برد بلند نور

قایق های تندرو رده IPS-16 دارای 16 متر طول، 3.7 متر عرض، 16 تن وزن جابجایی و نزدیک به 0.7 متر آبخور هستند. اما شناور دو بدنه رضوان یکی دیگر از شناورهای رده (کلاس) موشک انداز است که به رده ذوالفقار در نیروی دریایی سپاه مشهور هستند.

تفاوت اصلی این شناور با IPS-18 در استفاده از هندسه دو بدنه یا کاتاماران به جای تک بدنه یا مونوهال است.

دو نوع شناور موشک انداز تندرو در تحویل خرداد 1399؛ JM-16 سمت راست و رضوان سمت چپ مجهز به دو پرتابگر موشک کروز و رادارهای دریایی ساخت داخل

شناور رده رضوان دارای 16 متر طول، 4.9 متر عرض بدنه، 0.85 متر آبخور و 25 تن وزن جابجایی هستند. در جدول زیر مشخصات کلی دو نوع شناور اصلی رده ذوالفقار موشک انداز نیروی دریایی سپاه مقایسه شده است.

شناور رضوان حامل موشک کروز و توپ تک لوله

هندسه دو بدنه سبب افزایش قابل توجه پایداری شناور در شرایط مختلف دریا، افزایش عرض بدنه و تناژ نهایی بالاتر بدون افزایش محسوس آبخور یا بعضاً توأم با کاهش آبخور می شود. در نتیجه یک شناور سنگین تر امکان حرکت در همان عمق شناور تک بدنه با آبخور مشابه را خواهد داشت. پیش از این نیز انواعی از شناورهای دو بدنه در خدمت نیروهای مسلح قرار داشت که به عنوان مثال می توان به قایق های رده عاشورا (مأموریت گشت زنی و حمل نیرو) و رده بهمن (حامل راکت انداز 16 فروندی 122 میلیمتری) و نیز شناور بزرگ رده شهید ناظری اشاره کرد.

دو نمونه از قایق های کاتاماران یا دو بدنه؛ عاشورا (سمت راست) و آذرخش از رده بهمن-1 (سمت چپ)

شناور رضوان پیش از این در رژه های نیروهای مسلح در 31 شهریور سال 92 و 94 و نمایشگاه اقتدار40 در بهمن 1397 مشاهده شده بود. این شناور به سبب تناژ بالاتر و عرض بدنه بیشتر نسبت به خانواده IPS-16، به یک قبضه توپ 23 میلیمتری تک لوله در جلوی بدنه مجهز شده است. ضمن اینکه فضای قابل توجهی در پاشنه این شناور نیز وجود دارد که می تواند حامل تسلیحات یا تجهیزات دیگری باشد.

شناور تندرو رضوان در رژه های نیروهای مسلح

علاوه بر 4 قایق تندرو کاتاماران رده رضوان در مجموع 5 فروند از شناورهای JM-16 نیز در مراسم تحویل انبوه خرداد 1399 به نیروی دریایی سپاه تحویل داده شد. همچنین تعدادی شناور تندرو نیز در این مراسم تحویل، زیر پوشش های برزنتی بوده و نوع آنها مشخص نشد که ممکن است از انواع جدید و معرفی نشده از قایق های تندرو سپاه باشند.

احتمال به کارگیری موشک های جدید نصیر با برد 100 کیلومتر به جای موشک نصر با برد 35 کیلومتر روی این شناورها وجود دارد که دست بلندتری برای تنبیه متجاوزان در اختیار نیروهای مسلح کشور قرار داده است.

شناورهای موشک انداز در تحویل خرداد 1399

انواع قایق های تندرو در رده های مختلف و تنوع تسلیحاتی با سرعت های قابل توجه، امروزه در تولیدات جدید و البته همچنان محرمانه به 92 نات معادل 170 کیلومتر بر ساعت رسیده است.

این قایق ها با تجهیزات بومی و پیشرفته راداری و ناوبری و مخابراتی تجهیز شده اند و هر روز و در هر ساعت در نواحی حساس تنگه هرمز و جزایر ایرانی خلیج فارس در حال گشت زنی بوده و صدها فروند از آنها نیز در تونل های زیرزمینی که به سواحل کشور ختم می شود آماده به رزم برای دفاع از ایران و انقلاب اسلامی هستند.