چه عاملی کار داعش را یکسره کرد؟

خبرگزاری تسنیم: گروه تروریستی داعش سحرگاه روز بیستم خرداد (10 ژوئن 2014) سال 1393 به موصل مرکز استان نینوا و دومین شهر بزرگ عراق واقع در 400 کیلومتری بغداد پایتخت این کشور حمله کرد و این شهر را به تصرف خود درآورد و سپس به سمت دیگر مناطق پیشروی کرد.

مهمترین موفقیت داعش در این سال تصرف موصل و تکریت دو شهر مهم عراق بود. آنها در ماه‌های بعد نیز پیشروی‌های زیادی داشته و تا یک سال بعد حدود حدود نیمی از خاک سوریه و بخش‌های شمال غربی عراق را به اشغال خود درآوردند. داعش پس از این پیروزی‌ها، ابوبکر البغدادی را "خلیفه یا رهبر همه مسلمانان جهان" خواند و با تغییر نام خود به "دولت اسلامی" نشان داد در رویای تسلط بر قاره‌هاست، اما تشکیل الحشدالشعبی براساس فتوای آیت‌الله العظمی علی سیستانی مرجع عالی شیعیان عراق و حمایت‌های جمهوری اسلامی ایران، روند جنگ با داعش را تغییر داد.

مهمترین رخدادهای مربوط به اشغال موصل

در 10 ژوئن 2014 مهمترین موفقیت داعش با تصرف موصل ـ دومین شهر بزرگ عراق ـ به دست آمد. با سقوط موصل و انتشار تصویرهایی از فرار نیروهای ارتش و پلیس از صحنه جنگ، عراق دچار بحران سیاسی شد. تصرف تکریت، زادگاه صدام، پیروزی بزرگ دیگر داعش در این مدت بود. آنها در ماه‌های بعد نیز پیشروی‌های زیادی داشته و تا یک سال بعد حدود حدود نیمی از خاک سوریه و بخش‌های شمال غربی عراق را اشغال کردند.

- اعلام خلافت اسلامی: کمتر از یک ماه بعد از سقوط موصل و تکریت، داعش با انتشار ویدیویی رهبر خود ابوبکر البغدادی را "خلیفه یا رهبر همه مسلمانان جهان" خواند. این گروه همچنین نام خود را از "دولت اسلامی عراق و شام" به "دولت اسلامی" تغییر داد تا نشان دهد گستره‌اش از عراق و شام فراتر است و در رویای تسلط بر قاره‌ها است. داعش در این دوران اقدام به چاپ اسکناس با واحد دینار داعش و گذرنامه، ایجاد پلیس، صدور نفت، راه‌اندازی شبکهٔ تلویزیونی و برگزاری گشت‌های گردشگری کرد.

- محاصره اربیل و نقش کلیدی ایران در آزادی آن: داعش در ادامه پیشروی‌های خود در شمال عراق پس از تصرف موصل، شهر اربیل را به محاصره خود در آورد و می‌رفت تا با تصرف این شهر عملاً بخش مهمی از اقلیم کردستان عراق را نیز اشغال کند. اما در حالی که داعش گام‌های آخر برای تصرف اربیل را برمی‌داشت، یک اتفاق مهم این شهر را از سقوط حتمی نجات می‌دهد. شهید سرافراز اسلام، سرلشکر حاج قاسم سلیمانی که فرماندهی نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را برعهده داشت، شخصاً با 70 نفر از نیروهایش به اربیل می‌رود و طی عملیاتی که شخصاً فرماندهی آن را به‌عهده داشت، موفق می‌شود محاصره شهر اربیل را بشکند.

- تسلط بر بزرگترین سد عراق: دقیقا چند ماه بعد بزرگترین سد موصل به دست داعش افتاد. به دلیل ضعف ساختاری این سد و نیاز دائمی به تزریق بتون، هرلحظه نگرانی از شکستن آن و راه افتادن سیلابی مرگبار وجود داشت. همزمان، داعش به سنجار شهر ایزدی‌ها حمله کرد و سپس گزارش‌هایی از اعدام‌های دسته جمعی شهروندان و تجاوز جنسی به زنان منتشر شد.

صدور فتوای تاریخی که کار داعش را یکسره کرد

- فتوای تاریخی آیت‌الله سیستانی برای تشکیل الحشد الشعبی: سیزدهم ژوئن 2014 شیخ مهدی کربلایی نماینده آیت‌الله علی سیستانی، مرجع عالی شیعیان عراق در خطبه‌های نماز جمعه کربلا گفت: «واجب است شهروندانی که قادر به حمل سلاح هستند، از کشور، ملت و مقدسات خود دفاع کنند و داوطلبانه برای این هدف مقدس به نیروهای امنیتی بپیوندند.» و این فتوای تاریخی، موجی از حضور مردم در جبهه‌های نبرد با داعش را ایجاد کرد.

-- پس از آن هزاران نفر از عراقی‌ها با ثبت نام در نیروهای موسوم به «الحشد الشعبی»، نیروهای دفاع مردمی به نیروهای مسلح در عراق پیوستند. با وجود اینکه اکثریت حشد شعبی را گروه‌های شیعه تشکیل می‌دهد، اما در بین آن‌ها نیروهای بسیج سنی مذهب، ایزدی و مسیحی نیز وجود دارد. گردان‌های عاشورا به رهبری عمار حکیم، سازمان بدر به رهبری هادی عامری، عصائب اهل حق به رهبری قیس خزعلی، گردان‌های سرایا سلام به رهبری مقتدی صدر، گردان‌های امام علی به رهبری شبل زیدی، گردان مسیحی بابلیون به رهبری ریان کلدانی از مهمترین شاخه‌های حشد الشعبی بودند.

-- ایران نیز از روز نخست تشکیل الحشد الشعبی از آن حمایت کرد و تجربیات خود را در اختیار آنها گذاشت.

-- شهید حاج قاسم سلیمانی که به همراه شهید ابومهدی المهندس در حمله مهمترین حامی و موسس گروه تروریستی داعش یعنی آمریکا به شهادت رسیدند، در یکی از سخنرانی‌های خود گفته بود: «پیروزی در موصل برخاسته از یک مرد در خانه‌ای محقر است یعنی آیت‌الله سیستانی؛ این فقیه حکیم و موقعیت‌شناس نه تنها حامی شیعه بود بلکه حامی تک تک مردم عراق است. این مرجع جوانان عراق را به خروش وادار کرد و با فتوایش گروه‌های حشد شعبی را به وجود آورد. خون جوانان شیعه برای نجات جوانان اهل سنت روی زمین ریخت و کار جوانان عراقی در حمایت از مردم بی‌نظیر بود که همه این‌ها تاثیر فتوای آیت‌الله سیستانی است.»

در روز 26 مهر ماه 1395 ( دوشنبه 17 اکتبر 2016)عملیات نظامی مشترکی توسط ارتش عراق، بسیج مردمی عراق، نیروهای پیشمرگه کردستان عراق و برخی گروه‌های دیگر علیه داعش آغاز شد که نبرد وسیعی برای آزادسازی موصل از کنترل نیروهای داعش است. سرانجام پس از تقریباً 9 ماه نبرد، در روز 19 تیر 1396 شهر موصل به‌طور کامل از گروه داعش پس گرفته شد.

شهید ابومهدی المهندس نایب رئیس هیئت الحشد الشعبی عراق در آن زمان با تقدیر از کمک‌های جمهوری اسلامی ایران و حزب الله لبنان به عراقی‌ها در نبرد علیه داعش تاکید کرده بود ایرانی‌ها خیلی سریع به درخواست کمک ما پاسخ دادند و انبارهای سلاح خود را برای ما باز کردند و سلاح و پشتیبانی‌های لجستیک ایران ظرف چند ساعت به دست ما رسید.المهندس اظهار داشت: عراقی‌هایی که به ندای مرجعیت لبیک گفتند با حمایت ایران و حزب الله لبنان پیروزی علیه داعش را رقم زدند.

اگر فتوای مرجعیت نبود و حشد شعبی شکل نمی‌گرفت...

نگاهی به مطالب رسانه های سعودی و برخی رژیم های عربی دیگر در آن زمان نشان داد که آنها از همان ابتدا خط تخریب وجهه نیروهای داوطلب مردمی و ایجاد موج رعب و وحشت از این نیروهای مردمی را در میان اهل سنت در پیش گرفته بودند گرچه در این راه نتوانستند به اهداف خود دست یابند و حشدشعبی با رای اکثریت نمایندگان پارلمان عراق یک نیروی قانونی در این کشور محسوب شد که در شرایط حساس و بزنگاه های خطرناک به یاری و کمک ارتش این کشور می آید و از حاکمیت و استقلال اراضی این کشور حمایت می کند.

مرجعیت دینی هم از همان ابتدا چنین دیدی را به این نیروها داشت چرا که نگاه ملی به این مقوله دارد و به همه ملت عراق فارغ از مسائل قومی و نژادی و مذهبی می نگرد و دسته بندی های سیاسی در نگاه مرجعیت جایگاهی ندارد.

اگر این نیروها با فتوای مرجعیت در عراق شکل نمی گرفت معلوم نبود که عراق به چه سرنوشتی دچار می شد در حالی که همین نیروها توانستند جلوی پیشروی داعشی ها را به دیگر شهرهای این کشور سد کنند. این نیروها در میدان نبرد صحنه‌های بی بدیلی خلق کردند و آثار جانفشانی آنها در آمرلی، جرف الصخر و دیالی و العلم، الدور و تکریت زبان زد است و ملت عراق مدیون جانفشانی‌های این مردان بی ادعاست که بار گران اتهامات را به جان خریدند و در عمل از جان خود گذشتند ولی حاضر نشدند که یک وجب از خاک این کشور در اشغال تروریست ها باشد.

و سخن آخر اینکه اگر دور اندیشی و فتوای آیت الله سیستانی مرجع عالیقدر شیعیان در عراق نبود، داعش امروز در موصل سقوط نمی کرد و عراق برای چندین دهه از وجود تروریسم و تروریست ها پاک نمی شد.