طرح ملاحظات ژئوپلیتیکی ایران درباره کریدورها

نشست مقامات عالی‌رتبه امنیتی کشورهای عضو بریکس شامل کشورهای برزیل، روسیه، هند، چین، آفریقای جنوبی، ایران، امارات اتیوپی و عربستان از دیروز بیستم شهریور ماه آغاز شده و تا 22 شهریور ماه در شهر سن‌پترزبورگ ادامه خواهد داشت.

در این اجلاس علاوه بر نشست اعضای بریکس، نشست مشترکی نیز بین نمایندگان کشورهای عضو بریکس با نمایندگان عالی‌رتبه امنیتی برخی از کشورهای جنوب از جمله اندونزی، ترکیه قزاقستان، صربستان، تایلند، بلاروس، ویتنام، ونزوئلا، ازبکستان، نیکاراگوئه، کوبا، آذربایجان، بحرین، بنگلادش، سریلانکا، موریتانی و لائوس برگزار خواهد شد.

در روزهای اخیر و پس از آنکه گزارش‌هایی به نقل از روابط عمومی دفتر ریاست‌جمهوری آذربایجان مبنی بر تماس تلفنی الهام علی‌اف و همتای روسی‌اش، درباره افتتاح کریدور حمل‌ونقل بین مناطق غربی جمهوری آذربایجان و جمهوری خودمختار نخجوان منتشر شد، بحث پیرامون کریدور «زنگزور» دوباره به صدر اخبار رسانه‌ها بازگشت. مواضع برخی مقامات روس در ارتباط با گشایش کریدور زنگزور که مشروط به ایجاد تغییرات در مرزهای منطقه است، واکنش قاطع طرف ایرانی را در پی داشت. چه آنکه عباس عراقچی وزیر امور خارجه کشورمان به صراحت بازگشایی زنگزور و ترسیم دوباره مرزهای باکو و ایروان را «خط قرمز ایران» خواند.

اساساً بازگشایی کریدور زنگزور که باکو و آنکارا مجدانه به دنبال تحقق آن هستند، منجر به حذف مسیرهای کنونی ایران در تبادلات منطقه‌ای قفقاز و آسیای میانه با اروپا و اختلال در کریدور شمال- جنوب که ایران را از طریق روسیه و گرجستان به اروپا متصل می‌کند می‌شود.

حالا به نظر می‌رسد جمهوری اسلامی به بیان چندباره موضع خود در ارتباط با زنگزور بسنده نکرده و علی اکبر احمدیان دبیر شورای عالی امنیت کشورمان به سن‌پترزبورگ رفته تا در گفت‌و‌گو با طرف روسی، بر موضع قاطع ایران نسبت به مخالفت با هرگونه تغییر در مرزهای همسایگان شمالی تأکید کند. از همین رو، گرچه هدف از سفر احمدیان شرکت در نشست مقام‌های عالی امنیتی بریکس بوده، اما دیدار و گفت‌و‌گوی او با همتای روسی خود که فرع بر ماجراست، بر موضوع اصلی می‌چربد و دیدارهای حاشیه‌ای وی، مقدم بر متن سفر خواهد بود. چه آنکه طبق اعلام رسانه‌ها، احمدیان در ملاقات با مقامات عالی روسیه که در حاشیه نشست بریکس برگزار می‌شود، قرار است در مورد مهم‌ترین تحولات منطقه بین‌المللی و روابط دوجانبه در عرصه‌های سیاسی امنیتی و اقتصادی مذاکره و البته ملاحظات جمهوری اسلامی ایران در مورد کریدورها و انرژی به گفت‌و‌گو بنشیند.

اصل موضوع هم مهم است

به رغم اهمیت بالای دیدار احمدیان با همتای روسی، اصل سفر مقام عالیرتبه امنیتی کشورمان به روسیه برای حضور در نشست امنیتی کشورهای عضو بریکس نیز از درجه اهمیت بالایی برخوردار است.

گرچه گروه بریکس در ابتدا به عنوان یک تشکیلات اقتصادی شکل گرفته، اما اعضای آن به این درک رسیده‌اند که اقتضای شرایط حال حاضر بین‌المللی، تفاهم و همکاری‌های امنیتی و شاید در آینده نظامی را می‌طلبد. خصوصاً درحالی که ایالات متحده مجدانه در تلاش برای تثبیت هژمونی خود بر دنیا است.

کشورهای عضو بریکس که عمدتاً در مقابل نظام تک قطبی جهان به رهبری امریکا ایستاده‌اند، ضروری می‌بینند که در راستای مقابله با تهدیدات و معضلات امنیتی که با آن مواجه هستند، توانمندی‌ها و تجربیات خود در حوزه امنیتی را به اشتراک بگذارند. به همین دلیل نیز شاهد هستیم که پیش‌تر از برگزاری اجلاس سران بریکس، مقامات عالی امنیتی این کشورها با حضور در سن‌پترزبورگ، به دنبال هم‌افزایی امنیتی و تقویت ارتباطات امنیتی، سیاسی و در برخی موارد نظامی خود با یکدیگر هستند.

روزنامه ایران