امریکا: دنبال مذاکره با دولت جدید ایران نیستیم

با آنکه اصلاح‌طلبان به گمان خود در مناظره‌ها برگ برنده «مذاکره با امریکا» را به دست نامزد خود داده بودند و نامزد رقیب پیوسته به او می‌گفت 

مذاکره امری دوطرفه است و مهم نیست که شما بخواهید وقتی طرف مقابل نمی‌خواهد، و اگر هم اجازه مذاکره بدهد و به فرجامی هم برسد اجازه اجرا و منتفع‌شدن ایران را نمی‌دهد، اما بحث مذاکره و رفع تحریم‌ها همچون چالشی در مناظره‌ها ادامه یافت. حالا جان کربی سخنگوی شورای امنیت ملی امریکا، وابسته به کاخ سفید قاطعانه گفته که امریکا بعد از تغییر رئیس‌جمهور در ایران آماده از سرگیری مذاکرات هسته‌ای با ایران نیست.

سخنگوی شورای امنیت ملی امریکا، وابسته به کاخ سفید قاطعانه گفته که امریکا بعد از تغییر رئیس‌جمهور در ایران آماده از سرگیری مذاکرات هسته‌ای با ایران نیست؛ موضعی که وزارت خارجه امریکا نیز، آن را با لحنی نرم‌تر و البته جملات متفاوت تکرار کرده است: «ما هیچ انتظاری نداریم که این انتخابات منجر به تغییری اساسی در جهت‌گیری سیاست‌های ایران شود.»

به گزارش «جوان»، تنها چند ساعت وقت برد تا رهبران در کشور‌های شرقی از جمله همسایگان ایران، از انتخابات ایران استقبال کرده و پیروزی مسعود پزشکیان در انتخابات ریاست‌جمهوری روز جمعه ۱۵ تیرماه را تبریک بگویند. روز دوشنبه و سه‌شنبه، رهبران شرقی، پا از این فراتر گذاشته و تلفنی با پزشکیان صحبت کردند. ظاهراً ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه اولین نفری بود که در تماس تلفنی، انتخاب او را تبریک گفت و ابراز امیدواری کرد روابط دو کشور در دوران ریاست‌جمهوری رئیس‌جمهور منتخب و با اجرای توافقات صورت‌گرفته میان دو کشور در دولت شهید رئیسی تداوم یابد. متعاقب این تماس تلفنی، نخست‌وزیر عراق، رئیس‌جمهور ترکیه و رئیس‌جمهور پاکستان نیز با پزشکیان تماس گرفتند و پیروزی او را تبریک گفتند. آصف‌علی زرداری، رئیس‌جمهور پاکستان گفته «اطمینان داریم روابط میان دو کشور در دوره جدید بیش از این تقویت خواهد شد». اردوغان در تماس تلفنی گفته که روابط ترکیه و ایران با قدرتی که از گذشته ریشه‌دار خود می‌گیرند، در دوره جدید نیز در همه زمینه‌ها گسترش خواهد یافت و با «عبداللطیف رشید» رئیس‌جمهور عراق نیز، پزشکیان گفته که گستره پیوند‌های سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و دینی بین ایران و عراق «بی‌نیاز از هرگونه توضیحی» است. 

به رغم استقبال تقریباً گرم همسایگان و دول شرقی از رئیس دولت آینده ایران، رهبران غربی درباره سمت و سوی مناسبات آتی خود با ایران تحت ریاست جمهوری مسعود پزشکیان، شک و تردید دارند. در حالی که «دولت‌های اروپایی» درباره نتیجه انتخابات ایران روزه سکوت گرفته‌اند، نزدیک به دو روز طول کشید تا یک سخنگوی اتحادیه اروپا، پیروزی پزشکیان در انتخایات را تبریک بگوید و البته بر آمادگی اتحادیه اروپا برای تعامل با دولت پزشکیان بر اساس سیاست سه دهه قبل، یعنی «سیاست گفتگو‌های انتقادی» انگشت بگذارد. نبیلا مسرالی، سخنگوی سیاست خارجی و امنیتی اتحادیه اروپا روز یک‌شنبه در شبکه ایکس نوشت: «نتایج انتخابات ریاست جمهوری در ایران را مورد توجه قرار می‌دهیم و به مسعود پزشکیان رئیس‌جمهور منتخب تبریک می‌گوییم. ما آماده تعامل با دولت جدید هستیم.» درحالی که پزشکیان بر سیاست «تعامل سازنده» تأکید کرده، مسرالی نوشته است: «ما آماده تعامل با دولت جدید ایران در امتداد سیاست تعامل انتقادی اتحادیه اروپا هستیم.»

 واشینگتن انتظاری ندارد

واکنش امریکا از این هم تردیدآمیزتر بود. دوشنبه شب جان کربی، سخنگوی شورای امنیت ملی کاخ سفید، در پاسخ به این سؤال که آیا ایالات متحده آماده ازسرگیری مذاکرات هسته‌ای با ایران است، قاطعانه گفت: «نه». او گفت: «آن‌ها کماکان از گروه‌های تروریستی مثل حماس و حزب‌الله حمایت می‌کنند. آن‌ها همچنان به حوثی‌ها در حالی‌که حوثی‌ها به کشتی‌ها در دریای سرخ حمله می‌کنند، کمک می‌کنند... بنابراین نه، نه (مذاکره نمی‌کنیم).»

 کربی گفت: «خواهیم دید که این مرد (پزشکیان) می‌خواهد چه کاری انجام دهد، اما ما انتظار هیچ تغییری در رفتار ایران نداریم.» متیو میلر، سخنگوی وزارت خارجه امریکا نیز به خبرنگاران گفت: «ما هیچ انتظاری نداریم که این انتخابات منجر به تغییری اساسی در جهت‌گیری یا سیاست‌های ایران شود.» میلر گفته که انتظار می‌رود رهبر معظم، آیت‌الله علی خامنه‌ای در این باره تصمیم بگیرد. او گفته است: «بدیهی است که اگر رئیس‌جمهور جدید این اختیار را داشت که اقداماتی برای محدود کردن برنامه هسته‌ای ایران، توقف تأمین مالی تروریسم و توقف فعالیت‌های بی‌ثبات‌کننده در منطقه انجام دهد، ما از آن استقبال می‌کردیم.» او ادامه داد: «اما نیازی به گفتن نیست، ما هیچ انتظاری نداریم و این چیزی است که به احتمال زیاد اتفاق می‌افتد.» میلر در پاسخ به این سؤال که آیا امریکا حداقل پس از انتخاب پزشکیان حاضر به بازگشایی دیپلماسی با ایران است، گفت: ما همیشه گفته‌ایم که دیپلماسی مؤثرترین راه برای دستیابی به راه‌حل مؤثر و پایدار در رابطه با برنامه هسته‌ای ایران است. 

 تغییرات محدود 

تردید درباره اینکه تغییرات بنیادین در سیاست خارجی ایران تحت ریاست جمهوری پزشکیان به وجود بیاید، حتی در میان کارشناسان سیاست خارجی در غرب نیز وجود دارد. چتم‌هاوس دیروز در گزارشی با عنوان «ایران در دوره مسعود پزشکیان: ایجاد تغییر بدون لرزاندن قایق» نوشت که کمپین انتخاباتی پزشکیان بر لزوم تعامل با غرب از جمله در موضوع هسته‌ای، رفع تحریم‌ها و بهبود شرایط اقتصادی کشور و همچنین دور شدن از آستانه جنگ منطقه‌ای متمرکز بود. چتم‌هاوس نوشته که پزشکیان در رقابت‌های انتخاباتی «نزدیکی رئیسی با کشور‌های عربی را ستود و نشان داد که در مسائلی غیر از روابط با غرب، احتمالاً به طور گسترده سیاست دولت قبلی را ادامه خواهد داد.» با این حال، به نوشته چتم‌هاوس «بهبود روابط با غرب امری دشوار خواهد بود، زیرا اکثر چهره‌های محافظه‌کار توافق یا حتی مذاکره با ایالات متحده را بالقوه تهدیدکننده می‌دانند.» پیش‌فرض چتم‌هاوس این است که عباس عراقچی، وزیر خارجه پزشکیان خواهد بود: «عراقچی برخلاف جواد ظریف، وزیر امور خارجه پیشین، که در طول مبارزات انتخاباتی به عنوان مشاور سیاست خارجی پزشکیان فعالیت می‌کرد، تا حد زیادی در اردوگاه محافظه‌کار نگاه مثبتی دارد و نقش کلیدی در مذاکرات بر سر توافق هسته‌ای ایفا کرده است.» چتم‌هاوس فهرستی از چالش‌هایی را که سیاست خارجی پزشکیان را محدود می‌کند، بیان کرده از جمله «افزایش تنش‌ها با اسرائیل» در منطقه و «عدم اطمینان در مورد رئیس‌جمهور بعدی امریکا» و همچنین «موضع کلی غرب در قبال ایران در پرتو انتخابات اخیر در سراسر اروپا» که همگی دست به دست هم خواهند داد تا پزشکیان تغییراتی هرچند «محدود» در سیاست خارجی ایران به وجود آورد. با وجود این دیدگاه، برخی معتقدند که پزشکیان می‌تواند تغییرات گسترده‌تری به وجود بیاورد. تریتا پارسی از مؤسسه کوئینسی معتقد است اگرچه احیای توافق هسته‌ای بعید است، اما انتخاب پزشکیان نشان‌دهنده یک «اراده سیاسی» مجدد برای همکاری با غرب است. پارسی هرچند گفته در شرایط جدید «ممکن است اراده سیاسی - حداقل در طرف ایرانی - برای یک معامله جدید وجود داشته باشد» ولی او دراینکه امریکا نیز چنین اراده‌ای داشته باشد، تردید دارد: «آیا در طرف امریکایی وجود دارد یا نه، داستان دیگری است.» به گفته پارسی، حتی اگر برجام نتواند احیا شود، باز هم ممکن است ترتیبات دیگری وجود داشته باشد که در صورت اجازه انجام دیپلماسی، ایالات متحده و ایران بتوانند آن را دنبال کنند. علی واعظ، از گروه بین‌المللی بحران، به پولیتیکو گفته که پزشکیان در برابر هرگونه تلاش برای تغییر چشمگیر در سیاست داخلی و خارجی با «نظارت‌های بسیار واقعی» مواجه خواهد شد.

منبع: روزنامه جوان