احتمال توافق موقت

گروه سیاست سایت فردا – مذاکرات هسته‌ای در وین پیوسته ادامه دارد و مذاکره‌کنندگان ارشد هم بعد از یک مشورت دو روزه با تهران به هتل کوبورگ برگشته‌اند. در این بین تیم‌های کارشناسی به کار خود ادامه‌داده و در مجموع خوشبینی‌هایی حاصل شده است. شاهد آنکه همین دیروز روزنامه انگلیسی گاردین در گزارشی با بررسی چالش‌های موجود بر سر راه مسیر هیات‌های مذاکره‌کننده در وین، با استناد به اظهارات افراد نزدیک به جریان مذاکرات، تاکید کرد که احتمال رسیدن به یک توافق بر سر احیای برجام، وجود دارد.

طرف روسی که اغلب مواضعی نزدیک‌تر به ایران دارد و خوشبین است هم تاکید کرده درخواست ایران برای دریافت تضمین از آمریکا برای عدم تکرار خروج از برجام در صورت بازگشت به آن منطقی و برحق است. 

در مجموع به نظر می‌رسد که مذاکرات خوب پیش می‌رود ، به قول امیرعبداللهیان وزیر خارجه کشورمان در مسیر درست قرار دارد و به توافق هم نزدیک است. توافقی که البته برخی معتقدند موقت خواهد بود.

توافق موقت پیشنهادی است که غربی‌ها مطرح کر‌ده‌اند و ایران نیز تا کنون نپذیرفته است. موضع رسمی ایران آن است که همه تحریم‌های برجامی باید لغو شود. حرف از راستی‌آزمایی و تضمین نیز هست. با این حال کانال تلگرامی «عصرما» امروز مدعی شده که ایران توافق موقت را می‌پذیرد و حتی جزئیاتی از آن را نیز منتشر شده است. 

بر اساس این گزارش توافق مورد نظر بستری خواهد بود برای دستیابی به یک توافق بلند مدت. در ادامه اما عنوان شده که «توافق کلی و بلند مدت خیلی دور از دسترس به نظر می‌رسد چرا که اختلافات آنقدر زیاد است که نمی‌تواند امیدی به حل و فصل همه موارد آن داشت».

در شرح جزئیات توافق موقتی که ادعا شده به زودی حاصل می‌شود اما به نکاتی اشاره شده که پیش‌بینی آن چندان سخت نبوده و نیست. مثلا گفته شده که «آنچه به دست می‌آوریم آزاد شدن دارایی‌ها در کره جنوبی، لغو برخی تحریم‌های نفتی، آزاد سازی بخشی از تجارت ایران و فرمولی برای تعامل بانکی ایران و دنیا است که البته هنوز نهایی نشده است.»

باید توجه داشت که بحث آزادی شدن دارایی‌های ایران قبل هم به عنوان پیشنهاد آمریکایی‌ها سر زبان‌ها افتاده بود، حتی سفر مقام کره‌ای به وین و مذاکراتی که صورت گرفت نیز در همین راستا بود. در واقع به نظر می‌رسد که چه توافق موقت باشد و چه نهایی این بند از موارد مورد بحث به نتیجه رسیده است. درباره لغو تحریم‌ها نیز هنوز جلسات درحال برگزاری است و فرمول انجام تعاملات بانکی هم که گفته شده هنوز پیدا نکرده‌اند. بر این اساس حتی اگر توافق موقتی در کار باشد منوط به این است که در جلسات پیش رو درباره لغو تحریم و تعاملات بانکی که از جمله شروط اساسی ایران است نتیجه مشخصی حاصل شود. 

نکته مهم این است که در قبال این دستاوردها چه امتیازی خواهیم داد. «عصر ما» در این باره نیز نوشته: « آنچه بر اساس این توافق موقت متعهد می‌شویم اما این است که فعالیت‌های هسته‌ای ایران فریز شود، غنی‌سازی 60 درصدی و ساخت سانترفیوژها متوقف شود و با آژانس نیز همکار‌ی‌های بیشتری خواهیم داشت.» 

دادن این امتیازات نیز بعید نیست چون ایران از همان ابتدا بارها تاکید کرده که در صورت لغو تحریم و رسیدن به خواسته‌هایش به تعهدات که برجامی که شامل همین محدودیت‌ها در برنامه هسته‌ای است، برخواهد گشت. 

نکته قابل توجه دیگر اینکه در بند آخر اشاره کرده است. در این گزارش آمده است: «از آنجایی که عمر برجام رو به پایان است اما به نظر می‌رسد که این توافق موقت تا پایان آن یعنی 2023 به صورت دوره‌ای تمدید شود و طرفین مذاکراتی را برای توافق جامع‌تری شروع خواهند کرد». این نکته را نیز تحلیلگران و کارشناسان سیاست خارجی بارها مورد توجه قرار داده و بیان کرده بودند.