تداوم ابهام و انجماد در روابط واشنگتن – آنکارا

کاخ ریاست جمهوری ترکیه و کاخ سفید، اطلاعات متفاوت و متضادی در مورد محتوای تماس تلفنی بایدن و اردوغان منتشر کرده اند و کلیدواژگان این دو اطلاعیه، گویای اختلافات عمیق بین آمریکا و ترکیه است.

این روزها مقامات دولت اردوغان در ترکیه، مداوماً در حال اظهار گلایه در مورد رویکردهای سیاسی و امنیتی آمریکا هستند.

آنان می گویند، آمریکا نه تنها به چشم یک متفق نزدیک به ترکیه نمی نگرد، بلکه عملاً و به طور آشکار به منافع ملی ترکیه خدشه وارد می کند.

 اظهارات یاشار گولر وزیر دفاع ترکیه در مورد نگرش آمریکا به موضوع فروش جنگنده های اف 16 به آمریکا، نمونه ای روشن از انتقادات ترکیه از نگرش آمریکا است و شواهد نشان می دهد حتی با وجود تماس تلفنی اخیر بین اردوغان و بایدن، خبری از آب شدن یخ های قدیمی و ستبر نیست.

کاخ ریاست جمهوری ترکیه و کاخ سفید، اطلاعات متفاوت و متضادی در مورد محتوای تماس تلفنی بایدن و اردوغان منتشر کرده اند و کلیدواژگان این دو اطلاعیه، گویای اختلافات عمیق بین آمریکا و ترکیه است.

چرا وزیر دفاع ترکیه از آمریکا گله مند است؟

ژنرال یاشار گولر رئیس سابق ستاد کل نیروهای مسلح ترکیه، در چند ماه اخیر در مقام وزیر دفاع کابینه اردوغان، بارها از آمریکا و ناتو گلایه کرده است. این در حالی است که بر اساس سنت سیاسی و نظامی مرسوم در ترکیه، ژنرال های عالیرتبه این کشور، عمدتاً دوره ها و ماموریت های طولانی مدتی را در قرارگاه ناتو طی کرده اند و از اظهار نظر انتقادی علیه آمریکا و ناتو، خودداری می کنند. اما حالا کارد به استخوان ژنرال های ترک رسیده و به عینی ترین شیوه ممکن، از سیاست دولت بایدن انتقاد می کنند.

گولر در مصاحبه با خنده فرات از تحلیلگران روزنامه حریت چاپ آنکارا، انتقاداتی علیه آمریکا مطرح کرده که برخی از مهمترین آنها عبارتند از:

الف) تعلل آمریکا درباره فروش جنگنده اف 16 به ترکیه:

وزیر دفاع ترکیه می گوید: «قرار بود آمریکا به ما 40 فروند جنگنده اف 16 بفروشد و 70 کیت الکترونیکی جنگنده های قدیمی ما را نوسازی کند. ما هنوز هم منتظر تصمیم آنها هستیم و پاسخی نداده اند.»

گولر به این موضوع نیز اشاره کرده که ترکیه به دنبال خرید فانتوم های اروپایی است و در این مسیر، انگلیس به خوبی با ترکیه همکاری کرده و به دنبال اقناع آلمان است. وزیر دفاع ترکیه همچنین به این موضوع اشاره کرده که تلاش برای تولید جنگنده ملی قاآن همچنان ادامه دارد.

ب) تداوم همکاری آمریکا با پ.ک.ک

وزیر دفاع ترکیه، نگرش سیاسی و امنیتی آمریکا به اوضاع و احوال شمال سوریه و همکاری با نهادهای اقماری پ.ک.ک را به عنوان حمایت از گروه تروریستی قلمداد کرده و معتقد است که آمریکا در این ماجرا، فراموش کرده که ترکیه یک متفق است و نباید به امنیت ملی متفقین خود لطمه بزند.

ج) ترکیه امکان گروکشی ندارد

گولر درباره عضویت سوئد در ناتو، اعلام کرده که تصمیم این موضوع با پارلمان ترکیه است و دولت درباره این موضوع اظهار نظر نمی کند. برخی از مفسرین سیاسی ترکیه اعلام کرده اند که اردوغان در این مسیر، از موضع ضعف برخورد کرده و حالا ناچار است هر چه زودتر موضوع تصویب پارلمان را نیز حل کند و در نتیجه ابزار خاصی برای گروکشی در مقابل آمریکا در اختیار ندارد.

اظهارات وزیر دفاع ترکیه از این جهت مهم است که قبلاً اعلام شده بود، اگر ترکیه با عضویت سوئد در ناتو مخالفت نکند، معامله فروش اف 16 به آنکارا، مانع و مشکلی نخواهد داشت. اما حالا، آمریکا زیر قول خود زده و نه تنها هواپیمایی نمی فروشد بلکه آشکارا به ترکیه فشار آورده و می گوید: هر چه زودتر موافقت با عضویت سوئد را به تصویب نمایندگان پارلمان برسانید.

گفتگوی اردوغان – بایدن و دو بیانیه متضاد 

یکی از موضوعاتی که بسیاری از رسانه های ترکیه بدان اشاره کرده اند، تفاوت و تضاد نحوه پوشش خبری تماس تلفنی جو بایدن و طیب اردوغان است. برای درک بهتر تناقض در دو رویکرد متفاوت واشنگتن و آنکارا درباره اظهارات طرفین، دو بیانیه متفاوت را مرور می کنیم:

بیانیه کاخ سفید: «رئیس جمهور جو بایدن امروز با رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه گفتگو کرد. آنها در مورد اهمیت تقویت ائتلاف ناتو از جمله اهمیت استقبال از سوئد به عنوان یک متحد در اسرع وقت و تقویت بیشتر قابلیت همکاری ناتو و ترکیه گفتگو و توافق کردند که تا پیش از نشست ناتو در جولای 2024 در واشنگتن، در ارتباط نزدیک باقی بمانند. پرزیدنت بایدن از گام های سازنده اخیر در روابط یونان و ترکیه حمایت کرد. دو رهبر همچنین در مورد جنگ در غزه گفتگو کردند و رئیس جمهور بایدن حمایت خود را از حق اسرائیل برای دفاع از خود تکرار کرد. رهبران همچنین تلاش برای افزایش کمک‌ بشردوستانه به غزه و حفاظت از غیرنظامیان و نیاز به افق سیاسی برای مردم فلسطین را مورد بحث قرار دادند».

بیاینه کاخ ریاست جمهوری بش تپه آنکارا: «در تماس تلفنی بین روسای جمهور ترکیه و آمریکا، حملات اسرائیل به اراضی فلسطین به ویژه غزه، روابط دوجانبه ترکیه و آمریکا، روند عضویت سوئد در ناتو و مسائل جهانی و منطقه ای مورد بحث و بررسی قرار گرفت.رئیس جمهور اردوغان تصریح کرد که باید هر چه سریعتر از تراژدی انسانی غزه جلوگیری شود و اگر آمریکا از حمایت بی قید و شرط خود از اسرائیل دست بردارد ، می توان به سرعت به آتش بس دست یافت.اردوغان گفت: تضمین آتش بس دائمی در منطقه در اسرع وقت مسئولیت تاریخی آمریکاست.اردوغان افزود: راه حل معقول و دائمی، تحقق مکانیسم پیشنهادی ترکیه برای ضمانت صلح، عمل به وعده های داده شده و تضمین استقلال، حاکمیت و تمامیت ارضی بر اساس مرزهای 1967 و ایجاد کشور فلسطین به پایتختی بیت المقدس است. همچنین موضوع جنگنده اف 16 نیز در تماس تلفنی رئیس جمهور اردوغان و بایدن مورد بحث قرار گرفت». 

در بیانیه کاخ سفید آمریکا، نشانه ها و رگه های بارزی از نگاه از بالا به پایین و لحن تحکمی مشاهده می شود و به طور عینی و روشن، به کلید واژه «اف 16» اشاره نشده و در مورد رژیم صهیونیستی نیز، عبارت گستاخانه «حق اسرائیل برای دفاع از خود» به کار رفته است.

در مورد موضوع سوئد و ناتو نیز با استفاده از عبارت «استقبال از عضویت سوئد در ناتو در اسرع وقت»، نشان داده شده که دولت بایدن، عملاً خود را در مقام یک آمر و سفارش دهنده می بیند.

این عبارات، گویای این واقعیت است که ترکیه و آمریکا در مورد ماهیت و کیفیت روابط خود، ادراکی مشابه و مشترک ندارند و بنابراین تلاش های تیم اردوغان برای جلب توجه تیم بایدن و رونق دادن به روابط آنکارا – واشنگتن، نتیجه بخش نبوده و اساساً آمریکا در معادلات کلان سیاست خارجی خود، ترکیه را در مقام یک متفق و دوست نزدیک نمی بیند./تسنیم