پولیتیکو فاش کرد/ پاکسازی نژادی در قفقاز با توافق امریکا و روسیه بود

دیپلمات‌های امریکایی دیروز فاش کردند حمله یک روزه ۲۰ سپتامبر ۲۰۲۳ جمهوری آذربایجان به قره‌باغ که به تسلط باکو بر مناطق باقی مانده قره‌باغ کوهستانی منجر و باعث پاکسازی نژادی ۱۲۰ هزار ارمنی این منطقه شد، حاصل یک نشست محرمانه در استانبول، بین امریکا، روسیه و اتحادیه اروپا بوده است؛ خبری که البته مقامات روس هم آن را تأیید کرده‌اند.

به گزاش «جوان»، کرملین دیروز تأیید کرد که دیپلمات‌های ارشد روز ۱۷ سپتامبر ۲۰۲۳ در آستانه عملیات برق‌آسای آذربایجان برای بازپس‌گیری منطقه مورد مناقشه قره‌باغ کوهستانی، به صورت مخفیانه ملاقات کرده‌اند. دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین به خبرنگاران گفت: «در واقع تماس‌های خاصی در مورد قره‌باغ صورت گرفت» ولی تأکید کرد که این تماس‌ها «دقیقاً آنطوری نبوده که توصیف شده است.» موضع پسکوف در واکنش به گزارش پولیتیکو ابراز شده که از قول یک دیپلمات ارشد احتمالاً امریکا فاش کرده بود: «دیدار مخفیانه امریکا، اتحادیه اروپا و روسیه در ۱۷ سپتامبر در استانبول به عنوان بخشی از تلاش‌ها برای تحت فشار قرار دادن آذربایجان برای پایان دادن به محاصره ۹ ماهه این منطقه و اجازه ورود کاروان‌های کمک‌های بشردوستانه از ارمنستان برگزار شد.» به گفته این فرستاده، این نشست روی «چگونگی به حرکت درآوردن کامیون‌ها» و اطمینان از اینکه ذخایر مواد غذایی و سوخت می‌تواند به ۱۰۰ هزار از ساکنان آن برسد، متمرکز شد.» آن‌گونه که پولیتیکو نوشته، لوئیس بونو، مشاور ارشد واشنگتن در مذاکرات قفقاز، نماینده امریکا در این مذاکرات بوده و در حالی که اتحادیه اروپا تویوو کلار، نماینده خود را به منطقه اعزام کرد، روسیه نیز ایگور خواف را که به عنوان فرستاده ویژه پوتین در روابط بین ارمنستان و آذربایجان خدمت می‌کند، به استانبول فرستاد. سخنگوی کرملین گفته است: «نادرستی و اشتباهات زیادی در این مطالب وجود دارد.» ولی جزئیاتی در این باره ارایه نکرده است. پولیتیکو درباره مذاکرات محرمانه در استانبول گفته که چنین تعامل دیپلماتیکی در سطح بالا نادر است. در ماه مارس، آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه امریکا و سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه در حاشیه نشست گروه ۲۰ در هند رودررو شدند، اما مسکو اعلام کرد که هیچ مذاکره‌ای انجام نشده است. یکی از مقامات اتحادیه اروپا در بیانیه‌ای که به پولیتیکو ارائه کرد، گفت: «ما معتقدیم که حفظ کانال‌های ارتباطی با طرفین برای جلوگیری از سوءتفاهم مهم است.» این مقام همچنین گفته که اروپا در «سال‌های گذشته» به دنبال باز نگه داشتن خطوط با طرف‌های دیگر از جمله در گفتگو با خواف و معاون وزیر خارجه روسیه میخائیل گالوزین بوده است.

نکته مهم روایت پولیتیکو، تأکید دیپلمات‌ها بر تحت فشار قرار دادن باکو برای باز کردن راه کمک‌های انسان‌دوستانه به قره‌باغ است، در حالی که پولیتیکو، جنبه مهم این مذاکرات، یعنی چراغ سبز نشست محرمانه استانبول به باکو برای حمله یک روزه به قره‌باغ و تسخیر مناطق باقی مانده آن را در حاشیه قرار داده است. نارضایتی ایروان از روند حوادث دو هفته اخیر که منجر به خروج حدود ۱۲۰ هزار نفر از ارامنه قره‌باغ شد، نشان می‌دهد که برداشت ایروان نیز، توافق قدرت‌های بزرگ بر سر قره‌باغ بوده است. برخی کارشناسان همراهی مسکو با باکو در جنگ یک روزه اخیر در قره‌باغ را تأیید می‌کنند. سالار سیف‌الدینی، پژوهشگر مسائل منطقه قفقاز در این باره به سفر اردوغان به روسیه اشاره کرده و می‌گوید: «در جریان سفر اخیر اردوغان به روسیه و گفتگو با پوتین، او خواست روسیه مانع از حمله نهایی باکو به قره‌باغ نشود و با تخلیه مرزبانان و شهروندان روس از منطقه پیام روشن حمله قریب‌الوقوع باکو را به ارمنستان بدهد.» نکته قابل‌توجه برآورد ارمنستان از حمله احتمالی باکو به قره‌باغ، چند روز قبل از این حمله است. «نیکول پاشینیان» نخست‌وزیر ارمنستان ۱۷ شهریورماه، جمهوری آذربایجان را به جمع‌آوری نیرو در مرز متهم کرده و در جلسه هیئت دولت ارمنستان گفته بود: آذربایجان در حال جمع‌آوری نیرو در مرز با ارمنستان و در خط تماس با قره‌باغ است. تقریباً، همزمان با این برآورد، تایمز در گزارشی، ضمن تأکید بر اینکه تعامل ایالات متحده با روسیه حیاتی است، نوشته بود سه بازیگری که سعی در میانجیگری در این مناقشه دارند، عبارتند از ایالات متحده، روسیه و تا حدی اتحادیه اروپا. این مجله نوشته بود: «همکاری ایالات متحده و روسیه به طور خودکار یک صلح عادلانه را تضمین نمی‌کند، به خصوص اگر توافقی پشت در‌های بسته انجام شود.»

منبع: روزنامه جوان