تغییر ژنرال‌های روسی در قره‌باغ

قفقاز جنوبی برای سرگئی شویگو وزیر دفاع روسیه، منطقه اولویت نیست. هدف اصلی او در حال حاضر ایجاد نقطه عطفی در عملیات نظامی در اوکراین است تا شرایطی را ایجاد کند که ارتش روسیه را ملزم به انجام یک ضدحمله کند.

سرلشکر الکساندر لنتسف، فرمانده نیروهای حافظ صلح روسیه که برای تأمین امنیت ارامنه در خاک جمهوری آذربایجان مستقر شده بود، قره‌باغ را ترک کرد. ژنرال کریل کولاکوف به جای او منصوب شد.

مقر نیروهای حافظ صلح روسیه در خوجالی در مورد این تغییر اظهارنظری نکرد. همچنین وزارت دفاع روسیه درباره این اتفاق بیانیه‌ای صادر نکرده است. احتمالاً ارتش روسیه دوست ندارد در مورد مأموریت‌های پرسنل و به‌ویژه جابجایی‌ها اظهارنظر کند.

به نظر می‌رسد فعالیت نیروهای حافظ صلح روسیه باید به طور جدی مورد بازنگری قرار گیرد. زیرا اگر شرایط منطقه به‌ویژه میزان مشارکت نیروهای حافظ صلح روسیه در فرآیندهای ماه‌های اخیر و بی‌علاقگی فعال آن‌ها در برخی فرآیندها را در نظر بگیریم، کولاکوف کار دشواری در پیش دارد. البته ممکن است که دستورالعمل مربوطه از طرف وزارت دفاع روسیه برای انجام این کارها وجود داشته باشد.

در نگاه اول، این یک رویه معمولی است و شکی نیست که مسکو تلاش خواهد کرد آنچه را که اتفاق افتاده به عنوان یک جابجایی معمول و برنامه‌ریزی‌شده ترسیم کند، اما اینطور نیست.

اول از همه، تغییر سرلشکری که معاون فرمانده نیروی زمینی روسیه، سپس معاون فرمانده نیروی هوابرد روسیه و مشاور وزیر دفاع روسیه بود، با فرمانده دانشکده نظامی کازان، یک رویه معمولی نیست. علاوه بر موقعیت، تفاوت در رتبه نیز بسیار زیاد است.

دلیل اصلی فراخوان سرلشکر لنتسف نقص فعالیت‌های نیروهای حافظ صلح روسیه نیست. برعکس، اگرچه مسکو از کار ژنرال لنتسف قدردانی نمی‌کند، اما فعالیت وی در قره‌باغ را ناقص به حساب نمی‌آورد.

باید در نظر داشت که وضعیت فعلی در عملیات نظامی در اوکراین، به‌ویژه برکناری 16 ژنرال از فرماندهی نیروهای روسی در آن منطقه در هفته گذشته، مشکلات پرسنلی جدی ایجاد کرده است.

منتفی نیست که ژنرال لنتسف مستقیماً به منطقه عملیات نظامی به اوکراین اعزام شود یا یکی از پست‌های عالی در مقر فرماندهی در روستوف که در آن عملیات در اوکراین مدیریت می‌شود به او اختصاص یابد.

انتصاب ژنرال کریل کولاکوف به جای او در خوجالی به تمایل وزارت دفاع روسیه برای تضعیف نکردن مواضع نیروهای حافظ صلح روسیه مربوط می‌شود.

کولاکوف به عنوان سربازی شناخته می‌شود که به طور کامل دستورات را اطاعت می‌کند و قصد اظهارنظر یا انتقاد از دستورالعمل‌های دریافتی را ندارد.

قفقاز جنوبی برای سرگئی شویگو وزیر دفاع و ژنرال ارتش روسیه، منطقه اولویت نیست. هدف اصلی او در حال حاضر ایجاد نقطه عطفی در عملیات نظامی در اوکراین است تا شرایطی را ایجاد کند که ارتش روسیه را ملزم به انجام یک ضدحمله کند.

به همین دلیل نیاز جدی به ژنرالی وجود دارد که بتوانند مدیریت عملیاتی را اجرا کند و شرایط را در صحنه گسترده عملیات نظامی تغییر دهد.

اما نکات ذکر شده نباید منجر به این نتیجه شود که مسکو نیروهای حافظ صلح روسیه در قره‌باغ را یک گروه ثانویه می‌داند یا با تضعیف آن موافق است.

در کنار وضعیت کنونی روند امضای احتمالی توافقنامه صلح بین آذربایجان و ارمنستان، روسیه نگران چشم‌انداز آن است. این واقعیت است که کشورهای غیر منطقه‌ای در تلاش برای به دست آوردن نفوذ ژئوپلیتیکی بر روندها به بهانه حمایت از ارمنستان هستند و همچنین ایروان موضوع را به سطح سازمان ملل می‌برد.

در برنامه‌های بلندمدت ایروان، جایگزینی نیروهای حافظ صلح روسی با یک گروه بین‌المللی حافظ صلح در قره‌باغ و آمادگی فرانسه برای مشارکت فعال در روندها به عنوان یک کشور میانه‌رو از جمله موضوعاتی است که بیش از همه مسکو را نگران می‌کند.

نیروهای حافظ صلح روسیه در سال 2025 خاک آذربایجان را ترک خواهند کرد. نه‌تنها آذربایجان، بلکه ترکیه، انگلیس، پاکستان و چند کشور دیگر نیز این را می‌خواهند. از آنجایی که مسکو نمی‌خواهد زودتر از سال 2025 نیروهای نظامی خود را از خاک آذربایجان خارج کند، می‌بیند که دو طرف ارمنستان و فرانسه چه مشکل ژئواستراتژیکی برای او ایجاد می‌کنند و احساس می‌کند که هند می‌خواهد به رویدادها بپیوندد و خود را در منطقه تقویت کند.

البته در چنین شرایطی، اگرچه روسیه از یک‌سو مواضع متحدان موقعیتی خود را دوباره بررسی می‌کند و منطقه را به عنوان یک گروه حافظ صلح ترک می‌کند، اما به وضوح نشان می‌دهد که نمی‌خواهد ابزار فشار ژئوپلیتیک خود را از دست بدهد.

از سوی دیگر، روسیه که با مشکلات سیاسی، اقتصادی، نظامی و دیپلماتیک مرتبط با عملیات نظامی در اوکراین مواجه بوده است، اکنون می‌بیند که ارمنی‌های قره‌باغ در منطقه‌ای که نیروهای حافظ صلح روسیه در آن قرار دارند نیز بر اساس سناریوهای غرب عمل کرده و شروع به اقدام علیه آن‌ها می‌کنند.

از آنجایی که مسکو گزینه‌های زیادی ندارد، قصد دارد به اقدامات تدریجی خود سرعت بخشد، بدون اینکه فاش کند که پتانسیل حل فوری مشکلات را ندارد.

اگرچه فعالیت ژنرال لنتسف به عنوان فرمانده نیروهای حافظ صلح روسیه باعث عصبانیت جدی در آذربایجان شد، باعث اظهارنظرهای ناخوشایند در ارمنستان و نفرت در بین ارامنه قره‌باغ نیز شد.

ارمنی‌ها معتقدند که نیروهای حافظ صلح روسیه از قدرت خود استفاده نمی‌کنند، از آذربایجانی‌ها حمایت می‌کنند، از باز شدن راه لاچین اطمینان نمی‌دهند و به طور کلی هیچ کاری انجام نمی‌دهند.

باکو مدعی است: نیروهای حافظ صلح روسی از گروه‌های مسلح ارمنی متشکل از 10 هزار نفر در منطقه محافظت و آن‌ها را تحت حمایت خود قرار داده اند. صدها فیلم ضبط شده از اسکورت گروه‌های جدایی‌طلب ارمنی توسط نیروهای حافظ صلح روسی در حین انتقال سلاح، سوخت و مهمات به مواضعشان وجود دارد که هنگام تلاش برای ایجاد استحکامات دفاعی طولانی‌مدت توسط ارتش روسیه محافظت می‌شدند.

با این حال، برخلاف باکو، نارضایتی ارامنه و مطالبات آن‌ها از نیروهای حافظ صلح روسی در قره‌باغ شدت یافته است.

مجموعه خواسته‌های ارمنستان، سازمان‌های ارمنی دیاسپورا در کشورهای خارجی و ارامنه قره‌باغ در مورد نیروهای حافظ صلح روسی عبارت است: مرزبانان روسیه باید راه لاچین را باز کنند، پاسگاه مرزی آذربایجان را در منطقه لاچین لغو کنند و به حرکت آزادانه و کنترل نشده از ارمنستان به خانکندی و در جهت مخالف دست یابند./تسنیم