آیا ترکیه در حال فاصله گرفتن از روسیه است؟

 در پی آزادی چند فرمانده هنگ آزوف که پیش از این براساس توافق صورت گرفته بین مسکو و کی‌یف قرار بود تا پایان درگیری‌ها در ترکیه باقی بمانند این سوال را در ذهن ها ایجاد کرد که آیا اجازه ترکیه برای بازگشت این فرماندهان با ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهوری اوکراین به کشورشان و همچنین دیدار ترکیه با مقامات غرب در اجلاس سران ناتو و موافقتش با عضویت سوئد در ناتو به معنای فاصله گرفتن ترکیه از روسیه و تمایلش به سمت غرب است.

برای پاسخ به این سوال نیاز است نگاهی مختصر به روابط پر فراز نشیب ترکیه و روسیه در چند سال اخیر داشته باشیم تا تحلیلی درست از سیاست کنونی ترکیه در مقابل غرب و روسیه ارائه دهیم:

سال ۲۰۱۵ را می توان نقطه عطف در روابط ترکیه و روسیه تفسیر کرد؛ سرنگونی سوخوی ۲۴ روسیه توسط ترکیه رویدادی است که در ۲۴ نوامبر ۲۰۱۵ در مرزِ سوریه و ترکیه رُخ داد که همین موضوع بستر تنش میان دو کشور شد. اما متضرر شدن شرایط ترکیه، به خصوص کودتای نافرجام ۲۰۱۶ که ثابت کرد کارگردان اصلی این کودتا دولت واشنگتن بوده است و همچنین حمایت مالی و نظامی واشنگتن از گروه‌های «پ -ک- ک» و «ی- پ- گ» که مبارزه با آنها خط قرمز دولت و جامعه ترکیه محسوب می‌شود، آنکارا را به سمت ترمیم روابط با مسکو سوق داد.

از آن سال تا به امروز روابط ترکیه و روسیه علی رغم تمامی اختلاف نظرها در بهترین سطح ممکن در زمینه سیاسی، اقتصادی و گردشگری پیش می رود. ترکیه ای که یک بار طعم تنش با روسیه را چشیده، هیچ گاه به سیاست دوری از روسیه و همگرایی با غرب پیش نخواهد رفت. زیرا حزب حاکم ترکیه به خوبی می‌داند که رابطه با روسیه بهترین برگ برنده برای تحمیل خواسته‌های خود به دولت آمریکا است. برای همین در دولت اردوغان سیاست موازنه بهترین سیاست در شرایط کنونی منطقه است.

به همین دلیل گام های اخیر ترکیه در مقابل غرب به معنای فاصله گرفتن از روسیه نیست و صرفا در راستای ترمیم و کاهش تنش با غرب است تا چرخه اقتصادی کشور بیش از این متضرر نشود. روسیه نیز بر این امر واقف است و برای همین در واکنش نسبت به آزادی فرماندهان آزوف، تنها به ابراز تاثر و ناراحتی بسنده کرد. روسیه می داند ترکیه به روابط بدون تنش با غرب هم نیاز دارد و خودش هم امتیازهای زیادی ندارد تا به ترکیه بدهد تا این کشور را از نزدیکی به غرب بازدارد. ترکیه هم در سال های اخیر در روابطش با غرب محتاطانه بوده و هیچگاه اعتمادی به سیاست های دولت های غرب نداشته است.

اما مهم ترین نکته در روابط ترکیه با روسیه مساله سوریه است. ترکیه برای اینکه روند عادی سازی اش با سوریه به نتیجه خوبی برسد نیاز به کمک های روسیه دارد برای همین هیچگاه به سمت سیاست تنش زا و یا دوری از روسیه نخواهد رفت.

مساله عادی سازی روابط با دمشق مهم ترین تحول سیاسی دولت آنکارا است، ترکیه برای بازگرداندن چهار میلیون مهاجر سوری نیاز به از سرگیری روابط با سوریه دارد و نبود روسیه در میزهای مذاکره روند یاد شده را با موانع بسیاری مواجه خواهد کرد. در نتیجه تحلیل های سیاسی اخیر در خصوص دوری ترکیه از روسیه و نزدیکی آن به غرب منطقا اشتباه است./مهر