تخریب میانکاله برای فقط 24 شغل!
به نظر کشمکش بین فعالان محیط زیست و کارفرمایان پروژه پتروشیمی میانکاله کماکان ادامه خواهد داشت. آن چیزی که مشخص است از این نمد کلاهی برای کسانی که دلخوش به ایجاد اشتغال این صنعت هستند در نمی‌آید و در نهایت این محیط زیست ایران یا شاید بگوییم بخشی از این کره خاکی است که ویران خواهد شد.
خبر جدیدی از پروژه پتروشیمی میانکاله نیست و این بیشتر از روز‌های پرخبر این پروژه نگران‌کننده است. پروژه‌ای که حالا توانسته دورتادور زمین دلخواه را فنس بکشد و آن‌طور که محلی‌ها می‌گویند به محض نزدیک شدن به فنس‌ها تنش آغاز می‌شود. اما این سکوت خبری در اوایل این هفته با نشستی شکست؛ نشستی که با حضور نماینده دامداران و مردم محلی، حر منصوری، فعال حوزه میانکاله و محمد درویش، فعال محیط زیست برگزار شد.
در این نشست پیمان حاج محمود عطار هم از بعد حقوقی پروژه میانکاله را بررسی کرد. اما مساله‌ای که در این نشست پررنگ شد نقش جامعه محلی در چنین پروژه‌هایی است. مردمی که از سویی تحت فشار اقتصادی هستند و از سویی وعده‌های کارفرما‌های چنین پروژه‌هایی برای آن‌ها اغواکننده است. معصومه اشتیاقی، جامعه شناس هم در این نشست به این موضوع پرداخت و از خلأ روشنگری برای مردم محلی انتقاد کرد. این جامعه‌شناس در ادامه از لزوم آگاهی‌بخشی با تاکید بر تجربیات چنین پروژه‌هایی در دیگر نقاط کشور برای مردم منطقه هم سخن گفت. پرسش جدی درباره پرونده میانکاله حالا این است که آیا واقعا پتروشیمی میانکاله برای مردم محلی اشتغالزایی می‌کند؟
فریب بزرگ اشتغال
اتاق کوچک نشست پر از فعالان و خبرنگارانی است که آمده‌اند تا آخرین تحولات پروژه پتروشیمی میانکاله را از زبان افراد محلی که برای اولین بار به تهران آمده بودند و حر منصوری که به دیدبان میانکاله شهرت یافته است، بشنوند؛ کسی که بعد از آخرین نشست خبری کارفرمای این پروژه در منطقه ۲۴ ساعت بازداشت شد. منصوری بعد از نشستن پشت میز از احساسات خود در این پرونده می‌گوید؛ از ایستادگی در برابر سرمایه‌داری لجام‌گسیخته‌ای که تنها به فکر منفعت خودش است. او معتقد است کنشی که از یک‌سال و نیم پیش در برابر این پروژه آغاز شد نباید فراموش شود.
منصوری با اشاره به تصویب منطقه آزاد امیرآباد در شرق استان مازندران و احتمال اینکه منطقه اطراف میانکاله هم شامل منطقه آزاد شود از سود سرشاری که به کارفرمای پروژه پتروشیمی میانکاله خواهد رسید، می‌گوید: «شاید با توجه به زوری که دارند، بتوانند از این طریق سود کلانی داشته باشند. حتی اگر آن وام سنگین یورویی که دنبال آن هستند را نگیرند باز هم می‌تواند سود برد-برد داشته باشد. فکر می‌کنم از ابتدا هم بحث همین بوده است و وقتی ما با کارشناسان مکانیک خاک صحبت می‌کردیم آن‌ها می‌گفتند به دلیل عمق زیاد سطح بستر اصلا سازه سنگینی در آن مرتع نمی‌تواند بارگذاری شود. پس بحث چیز دیگری است. آن‌ها یک وام با یوروی ۳ هزار تومانی گرفته‌اند و حالا دوباره می‌خواهند چندین برابر آن وام را بگیرند.» منصوری از ۱۵ سال پیش مثال می‌زند که یک گله ۲۰۰ عددی گوسفند در باتلاق آن منطقه برای همیشه دفن شدند.
اما نکته دیگری که منصوری به آن اشاره می‌کند، خرج زیادی است که کارفرمای پروژه انجام می‌دهد. او از کانون‌های محلی می‌گوید که افرادی بسیار معدود و خاص در آن‌ها مشغول فعالیت برای عادی‌سازی ایجاد پتروشیمی در منطقه هستند: «یک تعدادی در حال پخش این شائبه هستند که بخشی از حاکمیت کاملا پشت این جریان است در حالی که این‌طور نیست و یکسری افراد سودجو هستند. این افراد خودشان را به عنوان مسوول جا می‌زنند، ثبت‌نام می‌کنند و به مردم قول کار و اشتغال می‌دهند و می‌گویند پروژه مجوز را گرفته و مشکلی ندارد و می‌خواهیم اینجا پتروشیمی بزنیم، بیایید اسم بنویسید تا شما را به عنوان کارمند معرفی کنیم و به زودی سرکار بروید و اولین حقوق را هم تا دو ماه دیگر می‌گیرید. بخشی از مردم به علت اعتمادی که به این کانون‌های محلی دارند به این افراد اعتماد می‌کنند.».
اما شرایط اقتصادی و اجتماعی منطقه چگونه است و این قول و قرار‌ها چگونه می‌تواند روی مردم تاثیر بگذارد؟ منصوری توضیح می‌دهد که از کارگران فصلی که از بندر ترکمن و آقا قلا برای کار در زمین‌های کشاورزی به این مناطق می‌آیند که نشان از وجود شغل‌های فصلی در منطقه است، اما نکته دیگری که منصوری به آن اشاره می‌کند، کارگرانی است که در زمان شروع به کار بندر امیرآباد از نقاط دیگر ایران مانند سیستان و بلوچستان به این مناطق آمده‌اند: «ساخت بندر امیرآباد ۸ سال طول کشید و در این مدت کارگران زیادی از سیستان به اینجا آمدند و، چون ۸ سال طول کشید آرام آرام در این مناطق ساکن شدند تا روزانه کارگری کنند. بعد از اینکه بندر تمام شد یک حجمی از نیروی بیکار به منطقه اضافه شد، چون زمانی که بندر تاسیس شد آن‌ها دیگر کارگر نمی‌خواستند و به پرسنل اداری احتیاج داشتند.» می‌توان این سناریو را در قالب پتروشیمی میانکاله هم دید؛ استفاده از کارگران برای ساخت و ساز و بعد پایان کار با کسانی که سیستم جدید دیگر نیازی به تخصص آن‌ها نخواهد داشت.
منصوری معتقد است ایجاد اشتغال در پروژه پتروشیمی یک دروغ بزرگ است و در منطقه‌ای که او به آن تعلق دارد هر کس توان و انرژی کار داشته باشد، می‌تواند کار‌هایی سازگار با اقلیم منطقه پیدا کند: «ما مخالف صنعت نیستیم، اما باید پرسید در مقابل ایجاد این صنعت چه چیزی از دست می‌دهیم؟ معاون سازمان محیط زیست گفته بیش از ۲۰ پروژه پتروشیمی که تمام مجوز‌های آن‌ها گرفته شده کار را رها کردند و همه چیز را برای فروش گذاشته‌اند چرا نمی‌روند آن پروژه‌ها را تکمیل کنند؟»
روشنگری در برابر فریب
معصومه اشتیاقی، پژوهشگر اجتماعی و مدرس توسعه پایدار و محیط زیست که در این نشست حضور دارد، معتقد است کارفرمای پروژه پتروشیمی میانکاله با بزرگ‌نمایی ایجاد اشتغال در حال جلب رضایت مردم است. او معتقد است در برابر چنین رویکردی بهترین کار روشنگری برای مردم محلی است. اشتیاقی که تجربه کار تحقیقی در پروژه‌های اینچنینی را دارد در ادامه از نیروگاه و شرکت‌های متعددی که در منطقه هستند مثال می‌آورد که بیشترین ایجاد اشتغال آن‌ها برای افراد غیربومی بوده است: «تنها مشاغلی که این صنایع را ایجاد کردند برای کارگران ساده است.»
او با اشاره به چنین تجربیاتی در جنوب کشور این پرسش را مطرح می‌کند که در صنایع بزرگ عسلویه چند کارگر بومی استخدام شدند؟ این جامعه‌شناس معتقد است باید افرادی به صورت فعال با مردم در رابطه با تجربیاتی که در شهر‌های دیگر اتفاق افتاده صحبت کنند تا آن‌ها فریب وعده‌ها را نخورند.
تنها ۲۴ شغل در ازای نابودی محیط زیست
حسین محمودی، عضو هیات‌علمی پژوهشکده علوم محیطی دانشگاه شهید بهشتی هم که در این نشست حضور دارد بحث پتروشیمی میانکاله را بحثی فراتر از استان می‌داند. او که کار تحقیقاتی در این زمینه انجام داده معتقد است استان مازندران هم مانند دیگر استان‌های کشور مشکل بیکاری دارد و نمی‌شود آن را انکار کرد: «استان در وضعیتی قرار دارد که به اندازه کافی کار مختص به منطقه در آن وجود دارد و نیازی به انجام پروژه‌های اینچنینی که می‌تواند تبعات زیادی داشته باشد، نیست.» محمودی هم با اشاره به مردم محلی در عسلویه که هیچ بهره‌ای از ایجاد صنایع در آن مناطق نبرده‌اند از تبعات اجتماعی و آسیب‌های اجتماعی و محیط زیستی که گریبانگیر مردم آن منطقه شده، می‌گوید. مردمی که نه تنها شغلی پیدا نکردند، بلکه زیر بار مشکلات و آلودگی‌های سنگین رفته‌اند.
محمودی با اشاره به مشکلات استان مانند خانه‌های دوم، پسماند و از بین رفتن جنگل‌ها می‌گوید: «هیچ کدام از کسانی که اطراف آن منطقه هستند با پتروشیمی موافق نیستند. برآورد شده که این پروژه در بهترین حالت می‌تواند ۲۴ شغل ایجاد کند که این هم ارتباطی با مردم منطقه ندارد و در نهایت مردم غیربومی در آن پست‌ها کار خواهند کرد که مشکلات جدیدی ایجاد خواهد کرد. حتی تجربه‌های شهر‌های دیگر هم نشان می‌دهد که چنین برنامه‌ای چه مشکلات جانبی برای استان ایجاد می‌کند.»
دیدگاه تان را بنویسید