به توافق نزدیک شدیم؟

گروه سیاست سایت فردا- آنطور که نورنیوز نوشته، بررسی‌های تهران درباره پاسخ آمریکایی‌تا آخر هفته ادامه دارد و تکلیف مذاکرات تا آن زمان مشخص نخواهد شد اما اینطور که به نظر می‌رسد، آرام آرام از میزان بدبینی‌ها کاسته شده و به سوی احیای برجام می‌رویم. شاهد آنکه بعد از خوشبینی‌های جوزب بورل مبنی بر به نتیجه رسیدن مذاکرات، شاهد بودیم که جان کربی هماهنگ کننده ارتباطات استراتژیک در شورای امنیت ملی در کاخ سفید نیز گفت: «امروز به لطف اینکه ایران می‌خواهد در مورد چند موضوع مهم موافقت کند، مطمئناً نسبت به حدود دو هفته پیش به هم نزدیک‌تر هستیم».

برخی از کارشناسان معتقد هستند که موضوعات مختصری حول محور اخذ تضمین باقی مانده است تضمینی که طرف ایرانی می‌خواهد با توجه به ساختار حقوقی آمریکا با محدودیت‌هایی مواجه است طوری که یک دولت نمی‌تواند برای دولت دیگری تعهد ایجاد کند. دیدگاه‌های گوناگونی در آمریکا نسبت به سیاست خارجی هم وجود دارد گرچه اهداف استراتژیک یکسانی دارند اما روش‌های نیل به اهداف متفاوت بوده و یکسری اختلاف نظرهای جزئی در ارتباط با روابط خارجی بین دو حزب حاکم آمریکا وجود دارد و این اختلاف نظرها قطعا در روسای جمهور آنها خودش را نشان خواهد داد. اینکه بگویم جمهوریخواهان یا دموکرات‌ها یک رویه غالب را در پیش بگیرند قطعا با توجه به ساختار سیاسی آمریکا امکان‌پذیر نیست به‌خصوص اینکه در سال‌های اخیر مساله ایران تبدیل به یک بحث رقابت حزبی هم در آمریکا شده است. به گونه‌ای که در جریان رقابت‌های انتخاباتی کسانی که کاندیداهای ریاست‌جمهوری هستند، معمولا گریزی به مساله ایران هم می‌زنند و نظر و دیدگاه خودشان را در ارتباط با ایران بیان می‌کنند. این نشان می‌دهد که بحث ایران تبدیل به یک مساله در سیاست خارجی آمریکا شده و اتفاقا دو حزب حاکم در آمریکا که به نوبت قدرت را در این کشور به دست می‌گیرند یکسری اختلاف نظرها را در ارتباط با نحوه برخورد با ایران دارند.

دموکرات‌ها معتقد به دیپلماسی هستند و می‌خواهند برای نیل به اهدافشان از روش‌های دیپلماتیک استفاده کنند. جمهوریخواهان دیدگاه‌های متفاوتی دارند. تندروهای جمهوریخواه معتقد به برخوردهای حتی نظامی هم با ایران هستند و این را در صحبت‌هایشان کتمان نمی‌کنند. معتدلین جمهوریخواه نیز معتقد به اعمال فشارهای جدی‌تر به ایران هستند. در کل بحث ایران متأسفانه تبدیل به یک بحث رقابت حزبی در آمریکا شده و از این لحاظ حتی اگر به فرض دولت فعلی آمریکا تضمینی دهد، نمی‌شود به این تضمینش با توجه به ساختار سیاسی آمریکا اعتماد کرد. چون معلوم نیست این تضمین و تعهدات توسط دولت بعدی در نظر گرفته و رعایت شود. مساله دیگر اینکه آمریکا در صورت خروج به ایران غرامت بپردازد که یکی از مسائل بحث برانگیز است ولی قابل حل هست و می‌شود روی این بحث‌ها به تفاهم رسید.

به هر حال ایران مواردی که برای آمریکایی‌ها و شرکای غربی آمریکا مهم بوده تا حدود زیادی الان حل کرده و درواقع زمینه برای احیای برجام از طرف ایران فراهم هست هرچند بحث تضامین و غرامت در صورت خروج آمریکا بحث‌های حل نشده‌ای است که به نظر می‌رسد در روزهای آینده راه حل‌هایی پیدا خواهد شد.

از این رو شاید رسیدن به یک تفاهم به صورت جدی در همین ماه سپتامبر آینده امکان‌پذیر باشد و دو کشور بتوانند مسائل باقی مانده را حل کنند تا زمینه را برای احیای برجام فراهم کنند. طرف اروپایی هم از طریق هماهنگ کننده سیاست خارجی در تلاش است تا زمینه‌های تفاهم دو کشور را ایجاد کند.

با توجه به نیاز اروپایی‌ها به نفت ایران که وارد مدار صادرات شود و جدیتی که دارند و اینکه از طرفی می‌توانند با توجه به همپیمانی که با آمریکا دارند به نوعی از اهرم فشار خود استفاده کنند و با واسطه‌گری خود زمینه کامل احیای برجام را فراهم کنند. گام‌های برداشته شده حکایت از یک توافق قریب الوقوع دارد که به همین زودی برجام احیا شود.

طبیعتا اراده مهم‌ترین فاکتور در مسیر توافق است و این اراده در راستای احیای توافق وجود دارد. با توجه به این اراده می‌توان خوشبین بود که به همین زودی برجام احیا شود. از طرفی با توجه به در پیش بودن ماه سپتامبر و نیاز اروپا به نفت ایران و از طرف دیگر حجم زیادی از نفت ایران بر روی کشتی‌ها وجود دارد که عرضه آنها می‌تواند بازار را به تعادل برساند در حال تلاش هستند که هر چه زودتر این اتفاق بیفتد. از این رو در سپتامبر پیش‌رو توافق قابل احیاست.