تیک‌آف بویینگ روی قرارداد ناقص برجامی
«فورس ماژور» حالا نامی از همیشه آشناتر برای مسوولان وزارت راه و شهرسازی است. آقای «عباس آخوندی» و مدیرانش در وزارت راه که روزگاری هواپیما‌های برجامی را یکی از افتخارات مدیریتی خود می‌دانستند و با عکس‌های یادگاری با این هواپیما‌ها سوژه رسانه‌ها شده بودند، حالا یکی از سخت‌ترین هفته‌ها و ماه‌های دوران مسوولیت خود را می‌گذرانند.
روزنامه صبح نو: بند «فورس ماژور» حالا نامی از همیشه آشناتر برای مسوولان وزارت راه و شهرسازی است. آقای «عباس آخوندی» و مدیرانش در وزارت راه که روزگاری هواپیما‌های برجامی را یکی از افتخارات مدیریتی خود می‌دانستند و با عکس‌های یادگاری با این هواپیما‌ها سوژه رسانه‌ها شده بودند، حالا یکی از سخت‌ترین هفته‌ها و ماه‌های دوران مسوولیت خود را می‌گذرانند. هفته‌ها و ماه‌هایی که پس از عهد‌شکنی آمریکایی‌ها در برجام، شرکت‌های بزرگ و کوچک و قرارداد‌های خرد و کلان، یکی‌یکی روی هوا می‌رود و به بهانه وضع تحریم‌های جدید ترامپ علیه ایران، دیگر رویای تحویل هواپیما به ایران، تبدیل به کابوس شده است. کابوسی که با پتک سنگین «شرکت بویینگ» تلخ‌تر هم شده است و حالا مدیران این غول هواپیماسازی دنیا اعلام کرده‌اند نه خبری از هواپیما‌های برجامی توافق‌شده خواهد بود و نه خسارت نقض قرارداد. بهانه هم جور است: «بند فورس ماژور». قرارداد ایران با شرکت بویینگ، یکی از مهم‌ترین قرارداد‌هایی بود که ایران پس از برجام توانست با شرکت‌های بزرگ اروپایی و آمریکایی به امضا برساند. این قرارداد برای خرید ۸۰فروند هواپیمای بوئینگ در مدل‌های مختلف توسط شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی (هما) از این غول هواپیماساز آمریکایی بود که اداره کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری این کشور (اوفک) نیز در دوره ریاست‌جمهوری اوباما، با این قرارداد موافقت کرد. اما یک سال پس از روی کار آمدن دونالد ترامپ و پس از اعلام خروج یک طرفه این کشور از برجام، شرکت بوئینگ نیز اعلام کرد هیچ هواپیمایی به ایران تحویل نخواهد داد. این اقدام بویینگ، اما با واکنش جالب وزیر راه و شهرسازی همراه بود. آخوندی دیروز در این‌باره در کانال تلگرامی‌اش نوشت: «وزارت راه و شهرسازی از همه ظرفیت‌های حقوقی و قانونی موجود در قرارداد استفاده خواهد کرد.» اگرچه قرارداد برجام محرمانه است، اما بسیاری از کارشناسان این اظهارات وزیر راه را به معنای احتمال شکایت از شرکت بوئینگ در محاکم بین‌المللی و اخذ خسارت به‌دلیل این اقدام شرکت هواپیماسازی بوئینگ برآورد کرده‌اند. با این حال برخی از حقوق‌دانان بین‌الملل از این اظهارات آخوندی به نوعی برداشت عوام‌فریبی کرده و معتقدند وی تلاش دارد تا با استفاده از این نوع ادبیات، از افکار عمومی زمان بخرد. گفتنی است در نخستین سال امضای قرارداد ایران‌ایر و بوئینگ، این شرکت یک فروند از هواپیما‌های مرجوعی و سفارشی ترکیش‌ایر را که به‌دلیل ناتوانی مالی، این شرکت هواپیمایی ترکیه از تحویل آن امتناع کرده بود به هما پیشنهاد داد، اما ایران با بررسی امکانات این هواپیما به بوئینگ اعلام کرد نیازی به آن ندارد و مجدداً خود شرکت ترکیش‌ایر این یک فروند را از بوئینگ دریافت کرد. در همین حال، آقای اصغر فخریه کاشان، مشاور وزیر راه و شهرسازی در امور بین‌الملل و مسوول گروه خرید هواپیما از شرکت‌های هواپیماسازی اروپایی و آمریکایی در دوره پسابرجام که در‌حال‌حاضر در خارج از کشور به سر می‌برد در گفتگو با «مهر» درباره جزئیات مندرج در قرارداد ایران‌ایر و بوئینگ و احتمال شکایت از این شرکت گفت: «من باید با وزیر صحبت کنم تا وی اجازه بدهد که آیا امکان بیان جزئیات وجود دارد یا خیر.» از سوی دیگر آقای علیرضا منظری، معاون اسبق هوانوردی و امور بین‌الملل سازمان هواپیمایی کشوری هم در گفتگو با خبرنگار مهر درباره وجود امکان برای ادعای خسارت از بوئینگ و شکایت ایران‌ایر از این شرکت آمریکایی در محاکم بین‌المللی، بیان داشت: هنوز به‌صورت رسمی اعلام نشده است که آیا توافقی که میان ایران‌ایر و بوئینگ به امضا رسید، یک قرارداد رسمی تجاری بوده یا یک تفاهم‌نامه داخلی میان دو شرکت؛ اگر فرض بگیریم که یک قرارداد تجاری رسمی بوده، قاعدتاً مفادی از این قرارداد به موضوعات حقوقی و دعوا‌های اینچنینی اختصاص دارد. وی ادامه داد: بند «فورس ماژور» در قرارداد‌های تجاری رسمی بین‌المللی درج می‌شود که البته هنوز اعلام نشده است که آیا در قرارداد هما و بوئینگ هم این بند آمده یا نه؛ اما با فرض درج این ماده در قرارداد مذکور، عنوان می‌دارد که اگر اتفاقات غیر قابل پیش‌بینی اتفاق بیفتد، این قرارداد خود به خود فسخ می‌شود.
دیدگاه تان را بنویسید